Ро́цька ’разява’ (Касп.), ’няўважлівы чалавек’ (Жд. 2), ’дурань’ (міёр., З нар. сл.). Да рот (гл.). Суфікс ‑к‑а — з экспрэсіяй непахвальнасці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ба́бін ба́бушкин, ба́бий, ба́бин;
б. уну́к — ба́бушкин внук;
◊ ~на ле́та — ба́бье ле́то;
~ны ка́зкі — ба́бушкины ска́зки;
б. ду́рань — пренебр. ма́менькин сыно́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
chump
[tʃʌmp]
n., informal
1) ду́рань -ня, ёлупень -ня m.
2) кало́дка f.
•
- off one’s chump
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
дурны́, -а́я, -о́е.
1. 3 абмежаванымі разумовымі здольнасцямі; бесталковы.
За дурной галавой нагам неспакой (з нар.).
2. Які не выяўляе розуму, пазбаўлены разумнай разважлівасці.
Задаць дурное пытанне.
Дурныя паводзіны.
3. у знач. наз. дурны́, -о́га, м., дурна́я, -о́й, ж., мн. -ы́я, -ы́х. Тое, што і дурань (у 1 знач.).
Дурному закон не пісан (прыказка).
◊
Дурны як бот; дурны як пень (разм., груб.) — пра разумова адсталага чалавека.
Няма дурных! — выказванне нязгоды з кім-н., адмаўленне выконваць што-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Бэнцаль ’байструк’ (Некр.). Бясспрэчна, з польск. bęcwal, bencwal ’дурань, пень, нехлямяжы’ (а гэта, магчыма, ад назвы каня Bucefal, гл. Варш. сл., 1, 141; Брукнер, 24).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
jeleń
м.
1. заал. алень (Cervus L.);
2. разм., пагард. дурань
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
кру́глы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае форму круга, шара, кола, цыліндра або падобны да іх па форме. Круглае бервяно. Круглы стол. Круглы мячык. □ Над табою месяц круглы У ясным небе ціха плыў. Колас. // Тоўсты, сыты, поўны (пра чалавека, яго фігуру, твар). Шарсцяны світэр шчыльна аблягаў поўныя грудзі і круглыя плечы. Мележ.
2. У спалучэнні са словамі «год», «дзень», «суткі» абазначае: увесь, цэлы. Волеччын голас, калі яна паганяла каня, чуўся па полі круглы дзень. Чорны. Брыгады гэтыя працуюць круглыя суткі. Кулакоўскі.
3. Разм. Поўны, абсалютны. Круглы выдатны. Круглая сірата. // У спалучэнні са словам «дурань» абазначае: абсалютны, закончаны. Толькі круглы дурань, хіба, прачытаўшы гэты ліст, не ведаў бы, што рабіць. Самуйлёнак.
•••
Круглыя лічбы гл. лічба.
Круглыя дужкі гл. дужка.
За круглым сталом гл. стол.
Круглая сума гл. сума.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ты́пус ‘звычайна чалавек з адмоўнымі рысамі’ (ТСБМ). Гл. тып; у якасці дэпрэсіўнай назвы не выключана збліжэнне з ід. tipeš ‘дурань, кеп’ (з іўрыта, гл. Астравух, Ідыш-бел. сл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
goose
[gu:s]
n., pl. geese
1) гусь f.
2) informal ду́рань -ня m., дурні́ца, разява́ка -і m. & f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
noodle
I [ˈnu:dəl]
n.
макаро́н -а m., ло́кшына f.
II [ˈnu:dəl]
n., informal
ду́рань -ня m., дурні́ла -ы m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)