breach1 [bri:tʃ] n.
1. (of) парушэ́нне (закона, пагаднення і да т.п.);
a breach of the law парушэ́нне зако́на;
a breach of contract/copyright парушэ́нне кантра́кта/а́ўтарскага пра́ва;
breach of the peace парушэ́нне грама́дскага пара́дку;
a breach of confidence злоўжыва́нне даве́рам
2. разры́ў адно́сін (паміж дзяржавамі або людзьмі);
a breach in Franco-German relations разры́ў адно́сін памі́ж Фра́нцыяй і Герма́ніяй;
a breach between friends сва́рка памі́ж сябра́мі
3. прало́м; адту́ліна; дзі́рка;
a breach in the wall прало́м у сцяне́
4.(марскі́я) хва́лі, буруны́
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
змяне́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. змяняць — змяніць і стан паводле знач. дзеясл. змяняцца — змяніцца. Змяненне грамадскіх адносін. Змяненне спадчыннасці.
2. Папраўка, пераробка, унесеная ў што‑н., якая мяняе што‑н. ранейшае. Змяненні ў правапісе. Унесці дадаткі і змяненні ў праект пастановы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нацыяналі́зм, ‑у, м.
1. Рэакцыйная буржуазная ідэалогія і палітыка ў галіне нацыянальных адносін і культуры, якая грунтуецца на перабольшанні нацыянальных рыс, культываванні перавагі, выключнасці адных нацый перад другімі і распальванні нацыянальнай варожасці.
2. Нацыянальны рух у прыгнечаных краінах за незалежнасць народа, нацыі супраць іншаземных прыгнятальнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
rupture1 [ˈrʌptʃə] n.
1. разры́ў; прары́ў;
the rupture of an oil pipeline разры́ў нафтаправо́да;
the rupture of a blood vessel разры́ў крывяно́снага сасу́да
2. med. гры́жа
3. fml разла́д; разры́ў;
the rupture of diplomatic relations разры́ў дыпламаты́чных адно́сін
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
лаго́метр
(ад гр. logos = слова, адносіны + -метр)
механізм для вымярэння адносін велічынь двух электрычных токаў; выкарыстоўваецца ў омметрах, мегомметрах, фазометрах і інш.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
палітало́гія
(ад гр. politikos = палітычны + -логія)
галіна навукі, якая вывучае палітычную арганізацыю і палітычнае жыццё грамадства, праблемы ўнутранай палітыкі і міжнародных адносін.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
праміскуітэ́т
(ад лац. promiscuus = змешаны, агульны)
стадыя нічым не абмежаваных палавых адносін у першабытным грамадстве, якая папярэднічала ўстанаўленню норм шлюбу і сям'і.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
гаспада́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.
1. Спосаб вытворчасці, сукупнасць вытворчых адносін таго ці іншага грамадскага ўкладу.
Натуральная г.
2. Вытворчасць, эканоміка.
Народная г. краіны.
Сельская г.
3. Абсталяванне якой-н. вытворчасці.
Г. трактарнага завода.
4. Рэчы, прадметы, якія патрэбны ў быце.
Абзавесціся гаспадаркай.
5. Вытворчая адзінка, пераважна сельскагаспадарчая.
Сялянскія гаспадаркі.
Кіраваць гаспадаркай.
6. Заняткі па ўпарадкаванні быту, доглядзе жылля і пад.
Займацца гаспадаркай.
Хатняя г.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сасло́ўе, -я, мн. -і, -яў, н.
1. Узніклая на падставе класавых адносін феадалізму грамадская група са сваімі спадчыннымі правамі і абавязкамі, замацаванымі звычаямі і законамі.
Дваранскае с.
2. уст. У дарэвалюцыйнай Расіі: група асоб, аб’яднаных прафесійнымі інтарэсамі.
С. медыкаў.
○
Падаткавае саслоўе — сяляне, гараджане і пад. як грамадская група насельніцтва, якая абкладалася падаткамі.
Прывілеяваныя саслоўі — духавенства, дваранства як грамадская група насельніцтва, якая падаткамі не абкладалася.
|| прым. сасло́ўны, -ая, -ае.
Саслоўныя інтарэсы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Сасло́ўе ’грамадская група са спадчыннымі правамі і абавязкамі, якая склалася на аснове класавых адносін у дакапіталістычным грамадстве’ (ТСБМ). Запазычанне з рус. сосло́вие ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 56). У рускай мове гэта старажытны кніжны славянізм эпохі другога паўднёваславянскага ўплыву, параўн. ц.-слав. съсловие ’саслоўе, згода’ (гл. Вінаградаў, Этимология–1966, 133 і наст.; там жа падрабязна аб развіцці семантыкі рус. сосло́вие). Царкоўнаславянскае слова разглядаюць як кальку грэч. συγκλητος ’той, які сазваны’ (Праабражэнскі, 2, 360) або σύλλογος ’сход, зборышча’ (Фасмер, 3, 726).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)