Verbum

падастава́ць, -стаю́, -стае́ш, -стае́; -стаём, -стаяце́, -стаю́ць; зак., што.

1. Дастаць, выцягнуць усё, многае або вялікую колькасць чаго-н.

П. кнігі з шафы.

2. (1 і 2 ас. адз. не ўжыв.). Выняць што-н. схаванае — пра ўсіх, многіх.

Касцы падаставалі сваю перакуску і пачалі есці.

3. (1 і 2 ас. адз. не ўжыв.). Раздабыць што-н. — пра ўсіх, многіх.

Дзе яны падаставалі такія ракеткі?

велічыня́, -і́; мн. велічы́ні і (з ліч. 2, 3, 4) велічыні́; -чы́нь, ж.

1. Памер, аб’ём, працягласць чаго-н.

Стол сярэдняй велічыні.

Змераць велічыню пакоя.

2. Колькасць чаго-н.; сума; лік.

В. зарплаты.

В. асігнаванняў.

3. Усё тое, што можна вымераць, злічыць (спец.).

Пастаянная в.

Бясконца малая в.

Роўныя велічыні.

4. перан., толькі адз. Пра чалавека, выдатнага ў якой-н. галіне дзейнасці.

Ён сусветная в. ў навуцы.

вы́хад, -у, М -дзе, мн. -ы, -аў, м.

1. гл. выйсці.

2. З’яўленне на сцэне дзеючай асобы.

3. Месца, праз якое выходзяць.

Нара мае два выхады.

Запасны в.

4. перан. Спосаб выйсця з якога-н. становішча.

5. Колькасць вырабленага прадукту (спец.).

В. круп першым гатункам.

|| прым. выхадны́, -а́я, -о́е (да 2, 3 і 5 знач.).

Выхадная роля (нязначная, другарадная роля ў тэатральным прадстаўленні). В. прадукт.

ма́са, -ы, мн. -ы, мас, ж.

1. Фундаментальная фізічная велічыня, якая вызначае інертныя і гравітацыйныя ўласцівасці цел (спец.).

Адзінка масы.

2. Цестападобнае бясформеннае рэчыва, густая сумесь.

Расплаўленая м. чыгуну.

Сырковая м.

3. Што-н. вялікае, якое выступае ў агульных рысах і ўспрымаецца як цэлае.

Будынак узвышаўся цёмнай масай.

4. каго-чаго. Мноства, вялікая колькасць каго-, чаго-н. (разм.).

М. народу.

5. Шырокія колы працоўнага насельніцтва.

Воля мас.

наве́яць, -е́ю, -е́еш, -е́е; -е́й; -е́яны; зак., што і чаго.

1. Веючы, ачысціць нейкую колькасць збожжа.

Н. тону пшаніцы.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Нанесці, прынесці ветрам.

Навеяла завіруха гурбы снегу.

3. перан. Выклікаць у каго-н. пэўны настрой, думкі і пад., прывесці ў пэўны душэўны стан.

Н. сум.

|| незак. наве́йваць, -аю, -аеш, -ае і навява́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 3 знач.).

кот, ката́, М каце́, мн. каты́, като́ў, м.

Свойская жывёліна сямейства кашэчых; самец кошкі.

Сібірскі к.

◊

Кату па пяту (разм., жарт.) — вельмі малы ростам.

Купіць ката ў мяшку (разм.) — набыць што-н., не ведаючы яго якасці.

Як кот наплакаў каго-чаго (разм., жарт.) — пра нязначную колькасць чаго-н.

|| памянш.-ласк. ко́цік, -а, мн. -і, -аў, м. і като́к, -тка́, мн. -ткі́, -тко́ў, м.

|| прым. каці́ны, -ая, -ае.

пракруці́ць, -учу́, -ўціш, -ўціць; -ўчаны; зак., што.

1. Тое, што і прасвідраваць.

П. дзірку.

2. Круцячы, прывесці ў рух.

П. педалі веласіпеда.

3. Круцячы, прапусціць цераз што-н. (разм.).

П. мяса цераз мясарубку.

4. Прывёўшы ў кругавы рух, даць (якому-н. устройству) зрабіць пэўную колькасць абаротаў.

П. пласцінку, фільм (разм.).

5. Правесці які-н. час, круцячы што-н.

|| незак. пракру́чваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. пракру́чванне, -я, н.

прыба́віць, -а́ўлю, -а́віш, -а́віць; -а́ўлены; зак.

1. каго-што і чаго. Даць, пакласці, зрабіць, сказаць у дадатак да чаго-н.

П. дзвесце рублёў.

П. цукру ў ягады.

П. да сказанага.

2. чаго. Павялічыць памер, колькасць, хуткасць чаго-н.

П. грошай.

П. кроку.

◊

Прыбавіць у вазе (разм.) — патаўсцець, стаць цяжэйшым.

|| незак. прыбаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. прыбаўле́нне, -я, н. і прыба́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

слон, слана́, мн. сланы́, слано́ў, м.

1. Буйная траваядная млекакормячая жывёліна трапічных краін з доўгім хобатам і двума біўнямі.

2. Шахматная фігура, якая можа перамяшчацца на любую колькасць клетак па дыяганалі.

◊

Слана не заўважыць — не бачыць самага важнага, вялікага.

|| памянш.-ласк. сло́нік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.).

|| прым. слано́вы, -ая, -ае (да 1 знач.).

Вырабы са слановай косці.

○

Слановая хвароба — тое, што і слановасць.