Verbum

напусці́ць, -пушчу́, -пу́сціш, -пу́сціць; зак.

1. каго-чаго. Даць доступ куды-н. вялікай колькасці каго-, чаго-н.

Н. людзей у залу.

Н. вады ў ванну.

Н. холаду ў хату.

2. што і чаго на каго (што). Надаць сабе, сваім паводзінам нейкі выгляд, характар (разм.).

Н. на сябе строгасць.

3. каго-што на каго-што. Накіраваць для нападу (разм.).

Н. сабак на звера.

4. што. У народных павер’ях: з дапамогай нейкай вышэйшай сілы наслаць на каго што-н.

Н. чары, хваробу.

5. што і чаго. Дадаць, павялічыць у памеры пры раскроі.

Н. на швы.

|| незак. напуска́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. на́пуск, -у, м. (да 1—3 і 5 знач.).

завяза́ць, -вяжу́, -вя́жаш, -вя́жа; -вяжы́; -вя́заны; зак., што.

1. Змацаваць, злучыць канцы чаго-н. вузлом, бантам і пад.

З. вузел.

З. гальштук.

З. хустку.

2. Абматаўшы, змацаваць канцы бінту, вяроўкі і пад.

З. вочы.

З. мех.

З. парэзаны палец.

3. Распачаць, даць узнікнуць (таму, што названа назоўнікам).

З. бой.

З. перастрэлку.

З. гаворку.

З. знаёмства.

◊

Свет завязаць каму (разм.) — зрабіць перашкодай, пазбавіць свабоды дзеянняў.

Як завязаць (разм.) —

1) поўна, вельмі многа, колькі ўлезла.

Насыпаць мех як з.;

2) колькі можна, уволю.

Наеўся як з.

|| незак. завя́зваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. завя́зван­не, -я, н. і завя́зка, -і, ДМ -зцы, ж. (да 1 і 2 знач.).

вы́зваліць, -лю, -ліш, -ліць; -лены; зак.

1. каго-што. Зрабіць свабодным.

В. арыштаваных.

2. што. Вярнуць назад (захопленае ворагам).

В. горад ад захопнікаў.

3. каго (што). Даць каму-н. магчымасць не рабіць чаго-н., пазбавіць ад чаго-н.; выратаваць ад чаго-н.

В. ад дзяжурства.

Вызвалены работнік (які выконвае грамадскія абавязкі з вызваленнем ад вытворчай работы). В. ад пакарання.

4. каго (што). Звольніць, зняць з работы.

В. ад займаемай пасады.

5. каго-што. Выслабаніць ад чаго-н. грувасткага, цяжкага і пад.

В. рукі.

6. што. Апаражніць, ачысціць.

В. месца для шафы.

В. кніжную паліцу.

В. нумар у гасцініцы (выехаць з яго).

|| незак. вызваля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. вызвале́нне, -я, н.

абарані́ць, -раню́, -ро́ніш, -ро́ніць; -ро́нены; зак.

1. каго-што. Адбіць напад ворага, не даць у крыўду каго-н.

А.

Радзіму.

А. дзяцей.

2. каго-што. Засцерагчы ад шкоднага дзеяння каго-, чаго-н.

А. сады ад вусеня.

3. што. Адстаяць чые-н. інтарэсы, правы, погляды; выступіць на судзе ў якасці абаронцы.

А. падсуднага.

А. прынцып дэмакратызму.

○

Абараніць дысертацыю (праект, дыплом) — публічна на пасяджэнні вучонага савета (дзяржаўнай камісіі) адстаяць навуковую вартасць дысертацыі (праекта, дыплома) з мэтай атрымання адпаведнай вучонай ступені або пацвярджэння кваліфікацыі.

|| незак. абараня́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| звар. абарані́цца, -раню́ся, -ро́нішся, -ро́ніцца; незак. абараня́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца (да 1 і 2 знач.).

|| наз. абаро́на, -ы, ж.

прыне́сці, -нясу́, -нясе́ш, -нясе́; -нясём, -несяце́, -нясу́ць; -нёс, -не́сла; -нясі́; -не́сены; зак.

1. каго-што. Несучы, даставіць.

2. перан., што. З’явіцца прычынай, даць у выніку.

П. карысць. П. заспакаенне.

Напружаная праца прынесла свае вынікі.

3. што. Зрабіць, ажыццявіць што-н., што ўказана назоўнікам.

П. клятву (паклясціся). П. падзяку (падзякаваць). П. ў ахвяру што-н. (ахвяраваць).

4. каго (што); безас. і ў спалучэнні са словамі «д’ябал», «чорт», «нячыстая». Пра нечаканы, непажаданы прыход, з’яўленне каго-н. (разм.).

Які чорт прынёс сюды гэту кампанію!

Каго там прынесла нячыстая ў такі час?

|| незак. прыно́сіць, -о́шу, -о́сіш, -о́сіць.

|| наз. прынясе́нне, -я, н. (да 2 і 3 знач.) і прыно́с, -у, м. (да 1 знач.; разм.).

тра́піць, -плю, -піш, -піць; зак.

1. Пацэліць у што-н., метка кінуўшы, стрэліўшы.

Т. у цэль.

2. Увайсці, пранікнуць куды-н., знайсці тое, што шукаў.

Кароткім шляхам т. туды, дзе чакалі.

3. Апынуцца ў якіх-н. умовах, абставінах (звычайна неспрыяльных).

Т. у непрыемнае становішча.

4. Аказацца дзе-н. у патрэбны момант, апынуцца дзе-н.

Т. на вяселле.

5. Знянацку наступіць на што-н., уступіць у што-н.

Т. нагой у лужыну.

6. Папасці, надарыцца.

Яму трапіла ў рукі цікавая кніга.

◊

Трапіць на кручок каму, чый, да каго (разм.) — даць сябе падмануць, ашукаць, папасціся ў чым-н.

Трапіць на язык каму (разм.) — стаць прадметам гутаркі, абгавораў.