цвёрды, -ая, -ае.
1. Які складаецца са шчыльна прылеглых частак, не мяккі, стабільны па форме пры нармальных умовах, у адрозненне ад вадкага і газападобнага.
Цвёрдае паліва.
Цвёрдае рэчыва.
2. Які з цяжкасцю паддаецца сцісканню, згінанню, рэзанню і пад.
Цвёрдая драўніна.
Цвёрдая зямля.
3. перан. Стойкі ў сваіх перакананнях, непахісны.
Ц. намер.
Цвёрдае рашэнне.
4. Устойлівы, трывалы, стабільны.
Цвёрдыя цэны.
Цвёрдая зарплата.
5. Добра засвоены, трывалы, грунтоўны.
Цвёрдае веданне прадмета.
○ Цвёрды знак — назва літары «ь» у рускай азбуцы.
Цвёрдыя зычныя — зычныя гукі, якія вымаўляюцца без набліжэння сярэдняй часткі языка да цвёрдага паднябення.
|| наз. цвёрдасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ляка́рства, ‑а, н.
Рэчыва, прэпарат для лячэння ці папярэджання хваробы. Лякарства ад прастуды. □ [Доктар:] — Паправіцеся, нічога страшнага няма. Я выпішу лякарства. Асіпенка. // перан. Тое, што памагае перажыць якое‑н. няшчасце, забыць што‑н. непрыемнае і пад. І хоць .. спагада была выказана без асаблівай ласкі, для дзядзькі Харытона яна — самае неабходнае і пажаданае лякарства. Бажко. Шырокая музыка лесу, дарог, самалётаў — ад стомы, сумненняў заўжды для мяне як лякарства. Рудкоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стымуля́тар, ‑а, м.
1. Рэчыва, якое стымулюе развіццё раслін і жывёл. Аказваецца, што калі з .. [кук[о]лю] дастаць тую атруту і ў самым малым памеры даць яе на палеткі, дык яна робіцца стымулятарам і павялічвае ўраджай жыта ці пшаніцы напалову. Дубоўка.
2. Лекавы прэпарат, які выкарыстоўваецца для павышэння разумовай і фізічнай працаздольнасці, для паляпшэння самаадчування. // перан. Пра ўсё, што стымулюе творчую актыўнасць.
3. Тое, што і допінг.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
труці́цца, тручуся, труцішся, труціцца; незак.
1. Прымаць атруту з мэтай самагубства. Цікава тут яшчэ адна акалічнасць: кожны самагубца мае нахіленне да таго ці іншага спосабу самагубства — адны страляюцца, другія вешаюцца, трэція топяцца, кідаюцца пад машыну, труцяцца, рэжуцца брытваю. Колас. // Зазнаваць шкоднае дзеянне атрутнага рэчыва і пад. — Бачыш, ён [Алесь] зноў запіў! Не з добрага жыцця! — сказаў Віктар. — Піце, хлопчыкі, труціцеся... Ваданосаў.
2. Зал. да труціць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
індыка́тар
(лац. indicator = паказальнік)
1) прыбор для вымярэння фізічных велічынь (ціску, нагрузкі і інш.), а таксама для адлюстравання ходу працэсаў або стану аб’екта назірання;
2) рэчыва, якое ўводзіцца ў раствор для выяўлення хімічнага працэсу, што адбываецца ў растворы;
3) рэчыва, якое вызначае ступень забруджвання знешняга асяроддзя антрапагеннымі таксікантамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
элеме́нт
(лац. elementum = стыхія, першапачатковае рэчыва)
1) простае рэчыва, якое хімічнымі спосабамі ўжо нельга раскласці на больш дробныя;
2) састаўная частка чаго-н.; дэталь якога-н. механізма;
3) доля чаго-н. у чым-н. (напр. усходнія элементы ў паэзіі);
4) член сацыяльнай групы (напр. прагрэсіўныя элементы грамадства, злачынныя элементы).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эма́ль
(фр. émail)
1) шклопадобная маса для пакрыцця металічных прадметаў з мэтай захаваць іх ад акіслення, а таксама глазура для пакрыцця мастацкіх вырабаў;
2) паверхня з такога рэчыва ці слой яго на чым-н., а таксама мастацкі выраб, пакрыты такой масай;
3) цвёрдае рэчыва, якое пакрывае знешнюю частку зубоў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
білітра́ст
[ад лац. bilis = жоўць + (кан)траст]
кантрастнае рэчыва, якое змяшчае ёд; выкарыстоўваецца пры рэнтгеналагічных даследаваннях жоўцевага пузыра і жоўцевых шляхоў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
гетэрахрамаці́н
(ад гетэра + храмацін)
рэчыва храмасом, якое захоўвае кампактную структуру ў ядры, што знаходзіцца ў спакоі, і ў працэсе клетачнага дзялення.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
дыэтыламі́н
(ад ды- + этыл + аміны)
бясколернае лятучае рэчыва з аміячным пахам; выкарыстоўваецца як стымулятар сардэчнай дзейнасці, для атрымання паскаральнікаў вулканізацыі каўчуку.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)