Слі́зганка ‘слізкае месца; коўзанка’ (ТСБМ), слі́згаўка ‘месца на лёдзе, дзе магчыма коўзацца’ (Нас., Яшк.). Рус. цвяр. слизга́лка ‘каток’, польск. ślizgawka ‘тс’, макед. лизга́лка ‘слізкае месца; галалёдзіца’. Да слізгаць (гл.). Варыянт слізґа́ўка, паводле Сл. ПЗБ (4, 483), з польскай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
давалачы́, -лаку́, -лачэ́ш, -лачэ́; -лачо́м, -лачаце́, -лаку́ць; -ло́к, -лакла́, -ло́; -лачы́; -ло́чаны; зак., што (разм.).
3 цяжкасцю данесці, дацягнуць да якога-н. месца.
Ледзь давалок мех бульбы.
Хлопцы не змаглі д. лодку да возера.
|| незак. давалака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
кату́х, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.
1. Невялікі хлеў або адгароджанае месца ў хляве.
К. для свіней.
2. перан. Пра цёмны, малы пакой або хату (разм.).
Сем гадоў жыву ў гэтым катуху.
|| памянш. катушо́к, -шка́, мн. -шкі́, -шко́ў, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
успаро́ць, -пару́, -по́раш, -по́ра; -пары́; -по́раты; зак.
1. што. Распароўшы, адкрыць.
У. мяшок.
2. каго (што). Рана падняць, разбудзіць або ўзагнаць са свайго месца (разм.).
Сёння ўспаролі мяне на досвітку.
У. курыцу з гнязда.
|| незак. успо́рваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
хава́льнік, -а, мн. -і, -аў, м.
1. Той, хто хавае што-н., кладзе ў невядомае для іншых месца.
2. Службовая асоба ў музеях, бібліятэках і пад., якая зберагае, захоўвае што-н.
Х. рукапісаў.
|| ж. хава́льніца, -ы, мн. -ы, -ніц.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
рум, ‑у, м.
Разм. Месца на беразе ракі, куды звозяць бярвенне для сплаву і дзе вяжуць плыты. Румам у нас называецца тое месца, куды вывозяць зімою калоды з лесу, каб вясною збіць іх у плыты і сплаўляць па рэчцы. Колас. Хлопцы хадзілі на рум, дзе завіхаліся плытнікі каля высокіх ярусаў бярвення. С. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
штаб-кватэ́ра, ‑ы, ж.
Месца, дзе размяшчаецца вайсковы штаб. Знайшоўшы штабкватэру, мы даведаліся, што жанатым адразу даюць адтэрміноўку на месяц. «Полымя». // перан. Галоўнае месца збору каго‑, чаго‑н. [Лабановіч:] — Можа, ты [Алесь] і маеш рацыю. А калі ў цябе ёсць яшчэ і ахвота жыць тут, тым лепей. Хоць мець будзем летам штаб-кватэру. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
за́кут, ‑а, М ‑куце, м.
Абл. Адгароджанае ў хляве месца для жывёлы (звычайна дробнай). [Парасё] рохкала ў закуце, зашыўшыся ў салому. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
залю́днены, ‑ая, ‑ае.
Разм. Запоўнены людзьмі, натоўпам. Яшчэ ў завулку саскоквае селянін з воза, узіраецца ў залюднены пляц, выбірае месца. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
га́ла, ‑а, н.
Разм. Голае месца, чыстая прастора. Я гляджу цяпер, як гэта выцерабленае балота легла далёка роўным галам сенажаці. Скрыган.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)