чалаве́цтва, ‑а, н.

Усе людзі планеты, чалавечы род, чалавечае грамадства. Вялікая Кастрычніцкая сацыялістычная рэвалюцыя адкрыла новую эру ў гісторыі чалавецтва. □ Чалавецтва прайшло вялікі шлях, і гэты шлях нас вучыць. Чорны. У 2000 годзе чалавецтву для задавальнення яго энергетычнай патрэбы неабходна будзе прыблізна 30×10​10 тон паліва. «Маладосць». // з азначэннем. Вялікая колькасць людзей, частка чалавечага грамадства, аб’яднаная якой‑н., звычайна перадавой ідэяй. Прагрэсіўнае чалавецтва. Міралюбівае чалавецтва. □ Перадавое чалавецтва — Народы ўсіх акрас і моў Злучылі моцна сэрца з сэрцам. А. Александровіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шчыто́к, ‑тка, м.

1. Памянш.-ласк. да шчыт; невялікі шчыт (у 2, 3 і 4 знач.). Насунуўшы на вочы шчыток, працуе электразваршчык. Дадзіёмаў. І што ні двор — пад паветкай і пад сценамі пад самы шчыток — вялікія запасы сухіх дроў. Машара. Галя падскочыла да шчытка, паціснула кнопку. Грахоўскі.

2. У спорце — прыстасаванне, якое ахоўвае асобныя ўчасткі цела іграка ад удараў.

3. У заалогіі — цвёрдая пласцінка ля асновы крыл жука.

4. У батаніцы — суквецце, у якім усе кветкі, размешчаны на адной плоскасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шыкава́ць ​1, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; незак.

Разм. Жыць з шыкам; праяўляць у чым‑н. шык; фарсіць. Каб усе пабачылі, як ён шыкуе, сядок падоўгу разлічваўся з барадатым рамізнікам у сінім зіпуне. Рамановіч. [Унук] шыкаваў цяпер у доўгім габардзінавым макінтошы і ў чорным не па галаве берэце з хвосцікам наверсе. Ракітны.

шыкава́ць ​2, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; незак., каго-што.

Абл. Рыхтаваць, падрыхтоўваць. Спіць сабе [Валодзька] да абеду, а надвячоркам распальвае вуголлі ў прасе, шыкуе штаны. Гроднеў. // Запасіць што‑н. Шыкаваць палотны ў пасаг.

[Польск. szykować.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кла́сціся, кладу́ся, кладзе́шся, кладзе́цца; кладзёмся, кладзяце́ся, кладу́цца; кла́ўся, кла́лася; кладзі́ся; незак.

1. Прымаць ляжачае становішча.

К. на ложак.

2. Укладвацца, размяшчацца для сну, адпачынку.

К. адпачыць.

3. Адпраўляцца на лячэнне.

К. ў шпіталь.

4. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пакрываць, засцілаць сабою што-н., распаўсюджваючыся па паверхні.

Туман клаўся ў нізіне.

Снег кладзецца на палі.

5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Браць які-н. напрамак (пра самалёт, карабель).

6. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Добра падавацца кладцы.

Цэгла добра кладзецца ў сцяну.

7. перан. Свабодна, лёгка выкладацца, выказвацца (пра думкі, словы і пад.).

Фразы лёгка кладуцца на паперу.

8. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан., на каго-што. Станавіцца чыім-н. доўгам, абавязкам, заняткам і пад.

Цяпер усе клопаты па гаспадарцы кладуцца на матчыны плечы.

|| зак. пакла́сціся, 1 і 2 ас. не ўжыв., -кладзе́цца (да 1—4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ляжа́ць, -жу́, -жы́ш, -жы́ць; -жы́м, лежыце́, -жа́ць; -жы́; незак.

1. Знаходзіцца на чым-н. у гарызантальным становішчы.

Л. на зямлі.

2. Быць хворым, знаходзіцца ў пасцелі.

Л. у непрытомнасці.

3. Аб прадметах: знаходзіцца на паверхні ў нерухомым стане (бакавой часткай, гарызантальна).

Кнігі ляжаць на стале.

4. Знаходзіцца, быць, захоўвацца, змяшчацца.

Грошы ляжаць у кішэні.

5. Размяшчацца дзе-н., мець напрамак куды-н.

Наўкола ляжаць зялёныя палі.

Шлях ляжыць на ўсход.

6. перан. Быць чыім-н. абавязкам.

На бацьку ляжаць усе клопаты пра сям’ю.

◊

Душа (сэрца) не ляжыць да каго-чаго (разм.) — няма цікавасці, прыхільнасці да каго-, чаго-н.

Лежма ляжаць (разм.) — доўга ляжаць.

Ляжаць аблогай — пра няворанае, удзірванелае поле.

Ляжаць пад сукном (разм.) — заставацца без разгляду, без рэагавання (пра заявы, скаргі).

|| наз. ляжа́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.) і ле́жня, -і, ж. (да 1 і 2 знач.; разм.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

concert

[ˈkɑ:nsərt]

1.

n.

1) канцэ́рт -у m.

2) зго́да f.; пагадне́ньне n.; дамо́ўленасьць f.

in concert with the associates — у дамо́ўленасьці з супо́льнікамі

in concert — усе́ ра́зам, супо́льна, зго́дна з дамо́ўленасьцю

3) зла́джанасьць f., сула́днасьць музы́чных гу́каў

2.

adj.

канцэ́ртны (за́ля)

a concert pianist — піяні́ст, які́ дае́ канцэ́рты

3. [kənˈsɜ:rt]

v.

1) дамаўля́цца, пагаджа́цца

2) супо́льна плянава́ць або́ выко́нваць не́шта

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

скарыста́ць, скарысто́ўваць (áus)nútzen vt, ausnützen vt, (be)nützen vt; Nútzen zíehen* (з чаго-н aus D), sich (D) etw. zunútze [zu Nútze] máchen (атрымаць выгаду); áuswerten vt, verwérten vt (рэалізаваць);

до́бра скарыста́ць свой час séine Zeit gut (áus)nútzen;

скарыста́ць усе сро́дкі alle Míttel ánwenden* [éinsetzen];

скарыста́ць вы́падак éine Gelégenheit (áus)nútzen [ergréifen*, nützen, wáhrnehmen* аддз];

скарыста́ць до́свед Érfahrungen áuswerten;

скарыста́ць абсталява́нне Áusrüstung auslasten

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Wéisheit

f - му́драсць

~ (auf) der Gásse — збі́тая і́сціна

ich bin mit méiner ~ zu Énde — я паспрабава́ў усе́ сро́дкі, я не ве́даю, што дале́й рабі́ць

◊ er hat die ~ nicht mit Löffeln gegéssen — іран. ён зо́рак з не́ба не хапа́е

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

нали́чность

1. ная́ўнасць, -ці ж.; (присутствие) прысу́тнасць, -ці ж.;

2. (о деньгах) ная́ўнасць, -ці ж.; (наличие) гато́ўка, -кі ж., ная́ўныя гро́шы;

в нали́чности име́ются сто рубле́й гато́ўкі (ная́ўных гро́шай) сто рублёў;

де́нежная нали́чность грашо́вая ная́ўнасць;

ка́ссовая нали́чность ка́савая ная́ўнасць;

отда́л всю свою́ нали́чность адда́ў усю́ сваю́ гато́ўку (усе́ свае́ ная́ўныя гро́шы);

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

име́ться переводится действительными формами глаг. быць, мець; только иногда переводится формой ме́цца;

име́ются ли у вас но́вые све́дения? ці ёсць у вас (ці ма́еце вы) но́выя зве́сткі?;

у нас име́лись все возмо́жности для… у нас былі́ (мы ме́лі) усе́ магчы́масці для…;

име́лось в виду́ ме́лася на ўва́зе;

не име́ется няма́;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)