ГАРАДО́ЦКІ РАЁН,

на ПнУ Віцебскай вобл. Утвораны 17.7.1924. Пл. 3,1 тыс. км². Нас. 36,5 тыс. чал. (1996), гарадскога 46,2%. Сярэдняя шчыльн. 11,8 чал на 1 км². Цэнтр раёна — г.п. Гарадок; г.п. Езярышча; 384 сельскія населеныя пункты. Падзяляецца на 18 сельсаветаў: Бычыхінскі, Вайханскі, Віраўлянскі, Вярэцкі, Газьбенскі, Гуркінскі, Даўгапольскі, Зайкаўскі, Марчанскі, Мяжанскі, Пальмінскі, Першамайскі, Пралетарскі, Прудніцкі, Руднянскі, Стадалішчанскі, Халамерскі, Хмяльніцкі.

Большая ч. тэр. раёна ў межах Гарадоцкага ўзвышша, на ПдУ — Суражская нізіна, на З — ускраіна Полацкай нізіны. Паверхня ўзгорыста-марэнная, пераважаюць выш. 170—180 м, найвыш. пункт 259 м (каля в. Загараны). Карысныя выкапні: торф, пясчана-жвіровы матэрыял, радовішчы гліны і пяску. Сярэдняя т-ра студз. -7,9 °C, ліп. 17,6 °C. Ападкаў 625 мм за год. Вегетац. перыяд 183 сут. Найб. рэкі Обаль з прытокамі Чарнуйка, Чарняўка і Усыса; Аўсянка і Лужасянка; Ловаць (бас. Нявы). 92 возеры, найб. — Езярышча, Лосвіда, Вымна, Цёста, Кашо, Сясіта, Вял. Свіно, Чарнова, Бярнова, Чарняста. Пашыраны дзярнова-падзолістыя і дзярнова-падзолістыя забалочаныя глебы. Лясы займаюць 32,5% тэр. раёна; пераважаюць хваёвыя, бярозавыя і яловыя; трапляюцца чорная вольха, асіна, ясень. Балоты займаюць 28,3 тыс. га; вял. балотныя масівы: Чырвоны Мох, Абрамнае, Лукашэўскі Мох, Вялікае і інш. На тэр. раёна Езярышчанскі арніталагічны заказнік, гідралагічны заказнік Карыценскі Мох.

Агульная плошча с.-г. угоддзяў 101,4 тыс. га, з іх асушана 21,7 тыс. га. На 1.1.1996 у раёне 18 калгасаў, 16 саўгасаў. Асн. галіны сельскай гаспадаркі — малочна-мясная жывёлагадоўля і льнаводства. Пасевы збожжавых і кармавых культур, бульбы. Прадпрыемствы буд. матэрыялаў, лёгкай паліўнай і харч. прам-сці. Па тэр. раёна праходзяць чыгунка і аўтадарога Віцебск—Гарадок—Невель (Расія), аўтадарогі Руба—Невель, Обаль—Гарадок—Полава. У раёне 16 сярэдніх, 11 базавых, 9 пач. школ, муз. і дзіцяча-юнацкая спарт. школы, школа-інтэрнат, 29 дашкольных устаноў, 44 клубы, 42 б-кі, 8 бальнічных устаноў. На воз. Лосвіда турбаза «Віцебская». Помнікі архітэктуры: паштовая станцыя 1-й пал. 19 ст. ў в. Кузьміно, касцёл (1896) у в. Рамні. Выдаецца газ. «Гарадоцкі веснік».

Г.С.Смалякоў.

т. 5, с. 45

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

пада́ць​II réichen vt;

пада́ць руку́ die Hand réichen [geben*];

пада́ць каму-н паліто́ j-m in den Mántel hélfen*;

пада́ць на стол áuftragen* vt; servíeren [-´vi:-] vt;

2. (заяву і г. д.) éinreichen vt;

пада́ць ска́ргу éine Beschwérde éinlegen;

пада́ць зая́ўку éinen Ántrag stéllen;

пада́ць ра́парт Méldung erstátten;

3. спарт (мяч) ángeben* vt; ánstoßen* vt (першая падача); zúgeben* vt, zúspielen vt;

пада́ць го́лас éinen Laut von sich gében*;

пада́ць кама́нду ein Kommándo gében* [ertéilen];

пада́ць ду́мку éinen Gedánken éingeben*;

не пада́ць вы́гляду разм sich (D) etw. nicht ánmerken lássen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

пла́ванне н

1. спарт Schwímmen n -s;

фігу́рнае пла́ванне Figúrenschwímmen n;

вучы́ць каго-н пла́ванню j-m das Schwímmen béibringen*;

пла́ванне на баку Séitenschwimmen n;

пла́ванне на спі́не Rückenschwimmen n;

пла́ванне бра́сам Brústschwimmen n;

пла́ванне кро́лем kráulen vi;

2. (на караблях) Schífffahrt f -; Séefahrt f (па моры);

далёкае пла́ванне gróße Fahrt, Férnfahrt f;

кабата́жнае пла́ванне Küstenschifffahrt f;

вучэ́бнае пла́ванне Áusbildungsfahrt f;

кругасве́тнае пла́ванне Wéltreise f -, Réise um die Welt; Wéltumsegelung f - (на ветразях);

пла́ванне пад ве́тразямі Ségeln n -s;

адпра́віцца ў пла́ванне in See stéchen*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

хварэ́ць

1. (быць хворым) krank sein; kränkeln vi (часта); léiden* vi (на што-н an D) (хранічна);

хварэ́ць на грып die Gríppe háben;

хварэ́ць на рэўматы́зм an Rheumatísmus léiden*;

2. перан (трывожыцца, непакоіцца) sich sórgen, besórgt sein (пра каго-н, што-н um A);

3. спарт разм (за каго-н) j-m [für j-n] die Dáumen drücken; (léidenschaftlich) Partéi ergréifen*; kíebitzen vi (пры гульні ў карты, шахматы);

◊ хварэ́ць душо́й за што-н sich (D) etw. zu Hérzen néhmen*; mit gánzem Hérzen dabéi sein

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

punkt, ~u

I punk|t

м.

1. пункт;

~t obserwacyjny — назіральны пункт;

~t topliwości фіз. пункт кіпення;

~t ciężkości фіз. цэнтр цяжару;

~t widzenia — пункт погляду;

mieć sobie za ~t honoru — лічыць для сябе справай гонару;

na martwym ~cie перан. на мёртвым пункце;

2. пункт, параграф;

3. спарт. ачко;

zdobyć ~t — атрымаць ачко

II разм.

роўна; дакладна;

punkt czwarta — роўна чатыры гадзіны

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

barwa

barw|a

ж.

1. колер; афарбоўка; фарба;

~a ochronna — ахоўная афарбоўка;

~y narodowe — нацыянальныя колеры;

~y ciepłe (zimne) — цёплыя (халодныя) колеры;

bronić ~y swego klubu спарт. абараняць гонар свайго клуба;

2. тэмбр; афарбоўка;

~a dźwięku — тэмбр (афарбоўка) гуку;

~a głosu — тэмбр голаса;

3. уст. мундзір; парадная вопратка;

przy ~ach — у парадным адзенні; пры парадзе;

zmieniać ~ę — мяняць свае перакананні

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

ciało

ciał|o

н.

1. цела; корпус; тулава;

budowa ~a — будова цела; целасклад;

gra ~em спарт. гульня корпусам;

2. фіз., хім., мат. цела;

~a niebieskie — нябесныя целы;

~o płynne — вадкае цела;

~o stałe — цвёрдае цела;

3. перан. орган; склад;

~o ustawodawcze — заканадаўчы орган;

nabierać ~a — паўнець у целе; мажнець;

spadać z ~a — спадаць з цела; марнець; худнець;

Boże Ciało царк. свята Божага Цела

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Satz

I

m -es, -Sätze

1) грам. сказ

2) муз. фра́за

3) хім. аса́дак

4) скачо́к

5) ста́ўка (грашовая)

6) кампле́кт, набо́р, асартыме́нт

7) спарт. па́ртыя; сет (тэніс)

II

m -es, -Sätze

1) скачо́к

er máchte éinen ~ über den Gráben — ён перамахну́ў [пераско́чыў] це́раз роў

in éinem ~ — адны́м ма́хам

2) глыто́к

er trank das Glas in éinem ~ — ён вы́піў шкля́нку за́лпам [адра́зу, зра́зу]

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

áufkommen

* vi (s)

1) падыма́цца

2) папраўля́цца

3) бат. выраста́ць, усхо́дзіць, прараста́ць

4) спарт. вылуча́цца

der Spórtler kómmt stark auf — спартсме́н ху́тка вылуча́ецца [прагрэсі́руе]

5) з’яўля́цца, узніка́ць

ein Verdácht kam auf — узні́кла падазрэ́нне

6) зраўня́цца, дагна́ць

gégen j-n nicht ~ können — быць не ў ста́не зраўня́цца з кім-н.

7) (für A) руча́цца, адка́зваць (за каго-н., што-н.)

8) увахо́дзіць ва ўжы́так

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

ду́жка ж

1. kléiner Bógen; Bríllenbügel m -s, -, Steg m -(e)s, -e (у акуляраў);

2. (ручка) Hénkel m -s, -; Griff m -(e)s, -e; Bügel m (у кошыка і г. д.);

3. спарт (у кракеце) Tor n -(e)s, -e;

4. грам, матэм Klámmer f -, -n;

кру́глыя ду́жкі rúnde Klámmern;

квадра́тныя ду́жкі éckige Klámmern;

фігу́рныя ду́жкі geschwéifte [geschwúngene] Klámmern;

у ду́жкі; у ду́жках in Klámmern;

вы́несці за ду́жкі áusklammern, aus der Klámmer nehmen*;

заключы́ць у ду́жкі éinklammern vt, in Klámmern éinschließen* [sétzen];

адкры́ць ду́жкі die Klámmern áuflösen; entklámmern vt;

◊ скажу́ ў ду́жках… nebenbéi bemérkt…

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)