Супо́л ’вузел на нітцы, вяроўцы і інш.’ (беласт., Сл. ПЗБ). З польск. supeł ’вузел’, форма з мазурэннем; у гаворках таксама szupeł, szypuł/sypuł, каш. šipeł ’тс’ і г. д. Борысь (587) мяркуе аб сувязі з szypułka ’сцябло, на якім знаходзіцца кветка або плод’ і прапаноўвае як пераходнае звяно значэнне ’завязь (кветкі або садавіны), якая мае форму звітага шарыка, вузла’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
блі́зкі, -ая, -ае; бліжэ́йшы; найбліжэ́йшы.
1. Які знаходзіцца, адбываецца на невялікай адлегласці. Б. лес. Жыць блізка (прысл.).
2. Які аддзяляецца невялікім прамежкам часу. Блізкае будучае.
3. Які мае кроўныя сувязі; родны. Б. сваяк. Страціць блізкіх (наз.).
4. Звязаны пачуццямі сімпатыі, дружбы, любові. Блізкія адносіны.
5. Падобны. Блізкія па змесце творы.
6. Добра вядомы, дарагі. Здаецца блізкім той куток, дзе нарадзіўся і вырас.
|| наз. блі́зкасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
быва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.
1. Прыходзіць да каго-н., наведваць каго-н. Часта б. у гасцях.
2. Знаходзіцца, прысутнічаць дзе-н. Мала б. дома.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Здарацца, мець месца. Маланка бывае і зімою.
4. 2 ас. адз. і мн. л.
быва́й(це). Форма развітання. Бывайце, маладыя гады. Бывайце здаровы.
◊
Як ні ў чым не бывала — як быццам нічога не здарылася.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
вайна́, -ы́, мн. во́йны і (з ліч. 2, 3, 4) вайны́, во́йнаў, ж.
1. Узброеная барацьба паміж дзяржавамі, народамі і пад. Першая сусветная в. Вялікая Айчынная в. Халодная в. Знаходзіцца ў стане вайны з кім-н. Пайсці на вайну. В. нерваў (перан.).
2. перан. Пра стан варожасці, барацьбу з кім-, чым-н. Эканамічная в. Аб’явіць вайну бракаробам.
|| прым. вае́нны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
ва́хта, -ы, ДМ -хце, мн. -ы, вахт і -аў, ж.
1. У флоце: неадлучнае дзяжурства, а таксама змена, якая нясе такое дзяжурства. Заступіць на вахту. Несці вахту. Начная в.
2. Месца, дзе знаходзіцца дзяжурны, вахцёр; памяшканне для вахцёраў (разм.). Ключы на вахце.
3. перан., чаго або якая. Самаадданая, поўная энтузіязму праца ў азнаменаванне чаго-н. (высок.). Працоўная в.
|| прым. ва́хтавы, -ая, -ае. В. журнал. Вахтавая служба.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)
го́рна,
Разм.
1. Прысл. да горны 2.
2. безас. у знач. вык. Пра цяжкі прыгнечаны стан, у якім знаходзіцца хто‑н., перажываючы гора. І было самотна, надта было горна, Было многа крыўды, было многа слёз. Гурло. Пачынаюць думкі грызці — сумна, горна. Дзяргай.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аціра́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм.
1. Церціся аб што‑н. Мітрафан пахіліўся і ўзяў за ашыйнік сабаку, які аціраўся ля ног. Самуйлёнак.
2. перан. Быць, знаходзіцца дзе‑н., каля каго‑н. без пэўнага занятку. Стасюк аціраўся каля вялікіх і ўсё дурыўся. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ліню́чы, ‑ая, ‑ае.
1. Які лёгка ліняе, выцвітае. Лінючы порт.
2. Які знаходзіцца ў стане лінькі. Лінючая змяя. □ На дварэ зелянела вясна... Недалёка ад хаты, на лужку, пасвіўся невялікі табунок калгасных коней. Коні, як коні, брыгадныя рабацягі, з падупалымі лінючымі бакамі. Лось.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лу́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Невялікае паглыбленне; ямка. Лункі для пасадкі расады. □ Асфальт вуліцы быў сухі і шэры ў цьмяным святле ліхтароў, пабялелі толькі лункі каля ліп і каштанаў. Шамякін. // Спец. Паглыбленне ў сківіцы, дзе знаходзіцца корань зуба. Лунка зуба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
про́расць, ‑і, ж.
Спец.
1. Загана драўніны, якая заключаецца ў тым, што ўнутры ствала знаходзіцца амярцвелы ўчастак кары і драўніны, які амярцвеў у выніку пашкоджання ствала дрэва.
2. Праслойка мяса ў сале або сала ў мясе.
3. Валакністыя ўтварэнні ў мякаці плода.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)