Патрахі́, па́трахі, по́трахі, по́трохі, по́трох ’вантробы’ (маладз., глус., Янк. Мат.; КЭС, лаг.; ТС; Чач.), па́трашыць ’выварочваць вантробы’ (Касп., Нас.; КЭС, лаг.), патрашы́ць ’вымаць вантробы’ (ТСБМ, Шат.), даўг. патрушы́ць ’патрашыць (курыцу)’ (Сл. ПЗБ), віц. патыршы́ць ’раздзяляць тушу на часткі’ (Шн. 2). Укр. по́трух, потрушо́к, потрухи́, потрушити, патроха́ти, рус. по́трох, потроши́ть, польск. patrochy ’тс’. Да троха, трошкі, трохі (гл.). Аналагічна польск. podróbki, podróbce ’патрахі’ > drobny ’дробны’, ням. Gänseklein ’гусіныя патрахі’ < …klein ’малы’ (Брукнер, 576; ён жа, KZ, 43, 304; Праабражэнскі, 2, 117; Фасмер, 3, 346). Сюды ж кам. потроша́нка ’вантрабянка’ (Сл. Брэс.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Плаўні́к 1 ’орган руху ў рыб і водных жывёл’ (ТСБМ). З рус. плавни́к ’тс’, якое ўзнікла нядаўна як навуковы тэрмін, яшчэ ў “Поўным руска-польскім слоўніку” (Варшава, 1894 г.) польск. pletwy (сучаснае płetwa) адпавядае рус. пла́вательные перья, як і ў Даля (3, 118).
Плаўні́к 2 ’вуда’ (Жд. 3). Няясна. Малаімаверна, каб слова ўтварылася з польск. pławnik ’паплавок у вуды’ — наватвор з 1908 г. (Банькоўскі, 2, 621), у выніку пераносу значэння з часткі на цэлае.
Плаўні́к 3 ’рыбацкі човен’ (Бяльк.). Утворана пры дапамозе суф. ‑(н)ік ад польск. pławny ’прыдатны да плавання’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Се́сла ‘матня ў штаноў’ (Бяльк.), ‘верхняя задняя частка штаноў’ (Янк. 2), ‘трохвугольная ўстаўка, клін (у штанах)’ (Ян.), усе́сла ‘прарэх у сподніках’ (маг., ЛА, 4), параўн. серб.-харв. чарнаг. sjesla ‘задняя частка штаноў, на якой сядзяць’, usjesla ‘верхняя частка штаноў (без калашын)’. Паводле Борыся (Etymologie, 262–263), познепраславянскі дыялектызм *sěslo < *sěd‑slo ‘задняя частка штаноў, на якой сядзяць’, што ад *sěsti (гл. сесці), *sédati або *sěděti (гл. сядзець). Формы з у‑ (u‑) другасныя, звязаныя з прыставачнымі дзеясловамі usjesti, усесціся. У семантычных адносінах параўн. іншую назву гэтай часткі штаноў — крэсла (г. зн. на што садзяцца).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Торп 1 ’бакавыя часткі ў гумне, застаронкі, зададзеныя збожжам’ (Сл. ПЗБ; астрав., Ск. нар. мовы; Сцяшк., Сержп. Прымхі; паўн.-зах. і цэнтр., ЛА, 2), ’абарог для сена’ (Касп.), ’сцірта ў гумне паміж двума слупамі’ (ашм., Стан.), ст.-бел. торпъ ’адзінка для вымярэння неабмалочанага збожжа’. Гл. тарпа 1.
Торп 2 ’торф’ (Мат. Гом., Жд. 2, Жд. 3), то́рпа ’тс’ (Скарбы), тарпа́ ’тс’ (Касп.). З торф (гл.) з заменам не ўласцівага народнай мове гука ф на п, магчыма, пад уплывам папярэдняга слова, бо выкапаны торф складвалі для прасушкі ў выглядзе сціртаў. Параўн. тарпа 2.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
разбира́ться
1. в разн. знач. разбіра́цца;
понача́лу я в э́том де́ле не разбира́лся спача́тку я ў гэ́тай спра́ве не разбіра́ўся;
э́тот аппара́т разбира́ется на ча́сти гэ́ты апара́т разбіра́ецца на ча́сткі;
2. страд. разбіра́цца; разгляда́цца;
э́тот вопро́с бу́дет на́ми разбира́ться сего́дня гэ́та пыта́нне бу́дзе на́мі разбіра́цца (разгляда́цца) сёння;
э́тот това́р бы́стро разбира́ется гэ́ты тава́р ху́тка разбіра́ецца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падзяля́ць несов., в разн. знач. разделя́ть; дели́ть;
рака́ ~ля́ла го́рад на дзве ча́сткі — река́ разделя́ла (дели́ла) го́род на две ча́сти;
ён ~ля́ў людзе́й на сябро́ў і во́рагаў — он разделя́л (дели́л) люде́й на друзе́й и враго́в;
стары́ не падзяля́ў яе́ бу́рнай ра́дасці — стари́к не разделя́л её бу́рной ра́дости;
п. чые́-не́будзь по́гляды — разделя́ть чьи́-л. взгля́ды
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
bit1 [bɪt] n.
1. a bit крыху́, чуць-чуць, невялі́кая ко́лькасць;
Your advice will help a bit. Твая парада крыху дапаможа;
Wait a bit. Пачакайце хвілінку/крыху.
2. кава́лачак;
every bit усё, ца́лкам; зусі́м
3. AmE, infml 121/2 цэ́нта
♦
bit by bit паступо́ва, пакрысе́;
do one’s bit зрабі́ць унёсак, уне́сці свой укла́д;
not a bit ані́, ніко́лькі;
go/fall to bits разбі́цца на дро́бныя ча́сткі
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
карэ́нне, ‑я, н., зб.
1. Карані (у 1–3 знач.). Улетку [людзі] збіралі грыбы і ягады, капалі карэнне і запасілі на зіму. Якімовіч. [У Альбіны] тут няма ні роду ні заводу, яе ўсё карэнне там, па той бок мяжы з паласатымі слупамі. Сабаленка.
2. Падземныя часткі некаторых раслін (пятрушкі, сельдэрэю і інш.), якія ідуць у ежу як прыправа.
3. Курыва, прыгатаванае са сцяблоў тытуню. — Насадзіць [бацька] тытуню, гарод увесь. .. А тады .. таўчы яму тое карэнне, пыл есць вочы і горла забівае. Ермаловіч.
•••
Пусціць карэнне гл. пусціць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
варыя́нт
(фр. variant, ад лац. varians, -ntis = які змяняецца)
1) разнавіднасць, відазмяненне, адна з магчымых камбінацый чаго-н.;
2) адна з некалькіх рэдакцый якога-н. твора, афіцыйнага дакумента або іх часткі;
3) адна з магчымых камбінацый у шахматнай ці шашачнай гульні.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
вегетаты́ўны
(с.-лац. vegetativus)
які служыць для жыўлення і росту жывёльных і раслінных арганізмаў;
в-ая нервовая сістэма — частка нервовай сістэмы, якая рэгулюе абмен рэчываў у арганізме;
в-ае размнажэнне — непалавое размнажэнне, пры якім новы арганізм утвараецца з часткі мацярынскага.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)