хо́бі, нескл., н.
Разм. Якое‑н. захапленне, любімы занятак у вольны час. Можа гэта яго [Сівалоба] хобі. Ёсць жа ў яго, Антанюка, сваё хобі — паляванне. Шамякін. Па тым заняпадзе, які пануе тут [у садзе], можна меркаваць, што садоўніцтва — не маё хобі. Васілёнак.
[Англ. hobby.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Паро́цца ’калоць, пароць адзін аднаго чым-небудзь вострым; разрывацца, разыходзіцца ў шве; капацца ў чым-небудзь; марудна рабіць што-небудзь, корпацца’. Зваротны дзеяслоў да пароць (гл.); але адносна паро́цца ў яго апошнім значэнні існуе версія Махэка₂ (434) аб яго адменным паходжанні. Параўн. рус. дыял. поро́ться ’займацца чым-небудзь, спяшацца з чым-небудзь’, укр. пор́отися ’займацца хатняй гаспадаркай; гатаваць; поркацца’, польск. porać się, parać się ’займацца чым-небудзь’, в.-луж. porać, н.-луж. poroś ’рабіць нешта, гатаваць, даглядаць’, чэш. parati se ’рабіць нешта, займацца нечым; корпацца, поркацца’. Зыходным значэннем Махэк лічыць ’рабіць нешта’ якое, на яго думку, можа узыходзіць да пара́ (гл.). Але параўн. яшчэ по́ркацца < по́ркаць у аналагічным значэнні. Сюды ж паро́цька ’чалавек, які павольна працуе, які кепска ведае сваю справу’ (Гарэц.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
касі́цца I несов., возвр., страд. (поддаваться кошению) коси́ться;
ро́сная трава́ до́бра ко́сіцца — роси́стая трава́ хорошо́ ко́сится
касі́цца II несов. (становиться косым) коси́ться
касі́цца III несов., прям., перен. коси́ться;
ко́ні касі́ліся на прыдаро́жны пень — ло́шади коси́лись на придоро́жный пень;
нача́льнік касі́ўся на яго́ за яго́ ўчы́нкі — нача́льник коси́лся на него́ за его́ посту́пки
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
паласа́, -ы́, мн. пало́сы і (з ліч. 2, 3, 4) паласы́, -ло́с, ж.
1. Доўгая роўная лінія (на малюнку, чарцяжы), след на якой-н. паверхні ад чаго-н.; доўгая вузкая частка якой-н. прасторы.
Чырвоныя і сінія палосы на хустцы.
П. на целе ад удару.
П. дыму.
2. Працяглы ўчастак чаго-н., пояс.
Гліністая п.
Прыфрантавая п.
3. Невялікі вузкі ўчастак ворнай зямлі сялянскага надзелу (гіст.).
4. Старонка ў наборы, у друкаваным выданні (спец.).
Газетная п.
5. перан. Прамежак часу, перыяд.
Самая шчаслівая п. яго жыцця.
6. перан. Настрой, стан.
Змрочная п. найшла на яго.
|| памянш. пало́ска, -і, ДМ -ло́сцы, мн. -і, -сак, ж. (да 1—3 знач.).
Тканіна ў палоску.
|| прым. пало́сны, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.) і паласны́, -а́я, -о́е (да 1 і 4 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
◎ Пашыбну́ць у выразе ліха яго пашыбі! ’ударыць’ (пух., Сл. ПЗБ; Грыг.). Да па‑ (< прасл. po‑) і шыбиць ’біць, удараць, кідаць’ (гл.) > прасл. šibati (Фасмер, 4, 435; Махэк₂, 607).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мучы́льнік ’брусніцы (расліна), Vaccinum vitis-idaea L.’ (гродз., Кіс.). З мачыльнік, якое ад мачы́цца (гл.). Як і брушнічнік ’тс’ (чэрв.), настой з яго п’юць ад хваробы мачавога пузыра.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ку́ннік ’сумнік звычайны, Solidago virga aurea’ (Касп., Кіс., Дэмб. Г). Мабыць, да *кунднік ’кудлаты’, улічваючы тое, што кветкі яго сабраны ў доўгую мяцёлку (БелСЭ, 10, 118). Гл. кундыль.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
з-за, прыназ. з Р.
1. Ужыв. пры абазначэнні напрамку, руху адкуль-н., з месца, закрытага чым-н., з супрацьлеглага боку чаго-н.
Выглядваць з-за дзвярэй.
Дом віднеецца з-за агароджы.
Вылезці з-за стала.
2. Ужыв. пры ўказанні на прычыну, падставу дзеяння або пры ўказанні на асобу, што з’яўляецца прычынай чаго-н.
Спрачацца з-за дробязей.
З-за яго столькі непрыемнасцей.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
нашто́, прысл.
1. пыт. 3 якой мэтай, для чаго.
Н. ты так робіш?
2. адноснае. Ужыв. як злучальнае слова ў даданых дапаўняльных сказах.
Папытайцеся ў яго, н. яму трэба было пераязджаць у горад.
3. у знач. часц. (звычайна ў спалучэнні са словам «ужо»). Ужыв. ў складаных сказах з адваротнай абумоўленасцю састаўных частак.
Н. ўжо быў добры чалавек Пракоп, а і той не стрымаўся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
асляпі́ць, асляплю́, асле́піш, асле́піць; асле́плены; зак., каго-што.
1. Зрабіць сляпым.
2. Часова прытупіць зрок святлом.
Яркае сонца асляпіла мяне.
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Пазбавіць здольнасці спакойна разважаць, дзейнічаць, разумець што-н.
Злосць асляпіла яго.
4. перан. Зрабіць моцнае ўражанне на каго-н.
Прыгажосць асляпіла нас.
|| незак. асляпля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
|| наз. асляпле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)