1. заду́ма, -мы ж.; (проект) прае́кт, -та м.; (идея)ідэ́я, род. ідэ́і ж.; (намерение) заме́р, -ру м., наме́р, -ру м.;
2.за́мыслымн. (козни) заме́ры, -раў;
вражде́бные за́мыслы варо́жыя заме́ры.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Idée
f -, Idé¦en
1) ідэ́я; ду́мка
éine fíxe ~ — назо́йлівая ідэя
nicht die blásse ~! — не магу́ сабе́ ўяві́ць
auf éine ~ kómmen* — натра́піць на ду́мку
2) разм. паня́цце; уяўле́нне, разуме́нне
kéine ~ (von D) háben — не мець уяўле́ння (аб чым-н.)
3)
éine ~ — кры́ху [кры́шку]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Раство́р ’аднародная вадкасць, атрыманая растварэннем якога-небудзь рэчыва’ (ТСБМ, Нас., Сцяшк.), ’рэдкая гразь’ (Касп., Нас.), роство́р ’непраходная гразь’ (ТС). Вытворныя ад раствары́ць ’разбавіць, замяшаць, рашчыніць’ (Сл. ПЗБ), што да тварыць (гл.); параўн. заўвагу Жураўлёва (Язык и миф, 553) аб тым, што значэнне ’рэдкі, няцвёрды’ ўзнікае ў рус.раствор дзякуючы ўзаемадзеянню семантыкі кораня са значэннем прыстаўкі раз‑/рас‑, што дае агульнае значэнне ’ліквідаваць вынік дзеяння, названага матывуючым дзеясловам’, для якога пастулюецца ідэя ’згушчэння, зацвярдзення’, параўн. тварог (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АБСАЛЮ́ТНЫЯ СІСТЭ́МЫ АДЗІ́НАК,
сістэмы адзінак, у якіх вытворныя адзінкі вызначаюцца праз абмежаваную колькасць асноўных. У лік асн. выбіраюцца гал. чынам адзінкі даўжыні, масы і часу. Ідэя стварэння абсалютных сістэм адзінак належыць К.Ф.Гаўсу (за асн. адзінкі прыняў міліметр, міліграм і секунду). Да абсалютных сістэм адзінак адносяцца сістэма адзінак СГС (сантыметр, грам, секунда) і натуральныя сістэмы адзінак. Гл. таксама Адзінкі фізічных велічынь, Сістэмы адзінак.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
абсалю́т
(лац. absolutus = неабмежаваны, самастойны)
1) тое, што ні ад чаго не залежыць;
2) вечная, нязменная першааснова свету (дух, бог, ідэя) у ідэалістычнай філасофіі і рэлігіі.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
канцэ́пцыя
(лац. conceptio)
1) сістэма поглядаў, спосаб разумення якіх-н. з’яў (напр. к. вучонага);
2) агульная думка, галоўная ідэя якога-н. твора, навуковай працы (напр. к. артыкула).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
дэві́з, ‑а, м.
1. Праграмная кіруючая ідэя, выражаная адным ці некалькімі словамі; лозунг. Зрабіць як найбольш і як найлепш — стала дэвізам нашых людзей, дзе б яны ні працавалі.Пестрак.Усё шырэй і мацней гучыць палымяны дэвіз — жыць і змагацца па Ільічу.«Звязда».
2. Слова або выраз, якія замест свайго імя ставіць на творы аўтар, удзельнік закрытага конкурсу. Першую прэмію атрымаў праект пад дэвізам «Наперад».
3.Уст. Кароткі сімвалічны надпіс на гербе, шчыце, ордэне і пад.
[Фр. devise.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
1. Узяць што‑н. у сваё ўладанне; захапіць. Чалавек навучыўся браць багацці зямлі, навучыўся рабіць машыны, завалодаў морамі, рэкамі, паветрам.Галавач.[Птушаняты] злосна штурхаюцца, стараючыся завалодаць большым і лепшым кавалкам.В. Вольскі.
2.перан. Прыцягнуць да сябе, падпарадкаваць свайму ўплыву. Відаць было, што памочнік хацеў завалодаць адзін увагаю панны Ядвісі, а настаўніка адцерці.Колас.Ідэя электрыфікацыі завалодала калгаснікамі ўсіх калгасаў сельсавета.Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БЫЧКО́Ў Уладзімір Сяргеевіч
(н. 5.1.1929, Масква),
рускі кінарэжысёр. Скончыў Усесаюзны дзярж.ін-т кінематаграфіі ў Маскве (1958). Дэбютаваў на кінастудыі «Ленфільм». У 1962—68 і 1982—90 працаваў на кінастудыі «Беларусьфільм», у 1969—80 на кінастудыі імя Горкага. Сярод фільмаў: «Горад майстроў» (1966), «Хрыстос прызямліўся ў Гародні» (1967), «Здабытак рэспублікі» (1972), «Канцэрт» (1973), «Ёсць ідэя» (1977), «Асенні падарунак феяў» (1984), «Палёт у краіну пачвар» (1986).