каха́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Кахаць адзін аднаго. «Магда, Магдачка, Мая кветачка-пралесачка! Не кахацца мне, хлопу, з табою, Ваяводы старога дачкою». Багдановіч.
2. безас. Пра магчымасць кахаць і быць каханым. Вярніся, родны, мне якраз І не кахалася яшчэ! Лось.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напрасткі́, прысл.
Па прамой лініі, самым кароткім шляхам. Мы пайшлі на Брагін не сялом, не па грэблі, а напрасткі, поплавам. Сабаленка. Па сцежачцы, што вілася напрасткі ад лесу і бегла праз поле, павольна пасоўваліся якраз сюды дзве чалавечыя фігуры. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падаро́слець, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Абл. Стаць з выгляду больш дарослым. [Маці] толькі цяпер заўважыла, што Вова падарослеў, падужэў. Марціновіч. [Туравец:] — За два гады .. [партызанскага жыцця], Вася, чалавек можа пасталець гадоў на дзесяць... Твайму пакаленню якраз і давялося падарослець і памужнець раней пары. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўразбу́раны, ‑ая, ‑ае.
Амаль разбураны, не зусім разбураны. У той час, калі Віця падыходзіў да паўразбуранага цаглянага будынка станцыі, у школе якраз празвінеў званок. Нядзведскі. У той дзень зранку пяцёра іх у паўразбураным начною бамбёжкай цэху выконвалі неўзарваную бомбу. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
мі́чманка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Разм. Форменная шапка з казырком, якую носяць асобы малодшага і старшага каманднага саставу флота, а таксама цывільная шапка падобнай формы. А тут якраз Сашка заявіўся. Не ў мічманцы, а ў марской бесказырцы. Гроднеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патрыма́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад патрымаць.
2. у знач. прым. Ужываны, не новы. Нарэшце пашчасціла Паўлаўне! Інструмент, можна лічыць, куплены. Якраз такі, як шукалі з майстрам: патрыманы, але ў добрым стане, не дарагі, але гучны, сваёй — айчыннай фірмы. Лось.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
по́ўня, ‑і, ж.
1. Фаза Месяца, калі відзён увесь яго дыск. Якраз была поўня, ночы стаялі відныя, хоць па-восеньскаму свежыя, але ціхія. Шахавец.
2. Росквіт, паўната. Вясна была ўжо ва ўсёй поўні. Пестрак. Сама ў сілу [дзядзька] ўвабраўся, у ясную поўню гадоў. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цот, ‑у, М цоце, м.
Лік, які дзеліцца на два без астатку.
•••
Цот і лішка — гульня, пабудаваная на ўгадванні колькасці прадметаў, узятых у жменю вядучым гульні.
Цот у цот — акурат, якраз. «Так будзе цот у цот! Ажур! Камар сам носа не падточыць...» Валасевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
накаса́цца, ‑аецца; зак.
Разм. Не ў час або нечакана з’явіцца, сустрэцца каму‑н.; надарыцца. Бяда накасалася. □ Раптам Яўген Іванавіч падхапіўся з крэсла, рукою памацаў скронь. І трэба ж якраз накасацца начальніку цэха Кісялёву са сваімі праблемамі. Мыслівец. [Дзядок:] — Ці праўда гэта, ці мо сон накасаўся! Лукша.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прымгну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Разм. Заснуць ненадоўга лёгкім сном; прыдрамнуць, задрамаць. Паабедаўшы, Шалюта лёг на хвілінку прымгнуць, і якраз у гэты час прыехаў Варановіч. Дуброўскі. Зноў валаклі клункі ў хату, кармілі коней і на гадзіну, не распранаючыся, прымгнулі ў халодных сенцах. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)