БРУСНІ́ЦЫ

(Rhodococcum vitis-idaea),

від кветкавых раслін сям. верасовых. Пашыраны ў халодных і ўмераных зонах Паўн. паўшар’я. На Беларусі трапляюцца часта ў лясах, хмызняках, на высечках, мохавых балотах.

Шматгадовазялёная кусцікавая расліна выш. 10—25 см з доўгім паўзучым карэнішчам, прамастойным ці ўзыходным галінастым сцяблом. Мае эндатрофную мікарызу. Лісце дробнае, шчыльнае, скурыстае, бліскучае, суцэльнае і суцэльнакрайняе, эліпсоіднае. Кветкі званочкавыя, бледна-ружовыя, са слабым пахам, сабраныя ў густыя кароткія паніклыя гронкі на канцах леташніх парасткаў. Плады — шарападобныя ярка-чырвоныя або бела-ружовыя ягады, ядомыя, з прыемным кісла-салодкім смакам (ураджайнасць 150—200 кг/га). Каштоўная харч., кармавая (для звяроў і птушак), дубільная, меданосная, дэкар. і лек. (мачагонны, антысептычны, вяжучы, проціцынготны сродак) расліна, мае бялкі, вугляводы, арган. к-ты (бензойная, яблычная, лімонная, воцатная, мурашыная, шчаўевая і інш.), цукры (цукроза, фруктоза, глюкоза), пекціны, мінер. і дубільныя рэчывы, гліказіды арбуцын, вакцынін, вітаміны С, B9, РР, карацін, катэхіны, фітанцыды, антацыяны і інш. З лек. мэтай ужываюць лісце і спелыя ягады. Ягады спажываюць свежыя і мочаныя, выкарыстоўваюць у кандытарскай прам-сці, для квашання капусты, як гарнір да мясных страў, з іх гатуюць варэнне, джэм, павідла, марынады, кісель, сок, сіроп, морс, бруснічную ваду, пасцілу, начынку для цукерак і пірагоў. Лісце выкарыстоўваюць як сурагат чаю.

т. 3, с. 270

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Паляні́ка ’травяністая паўночная расліна з цёмна-чырвонымі духмянымі ягадамі, прыдатнымі да яды’ (ТСБМ). З рус. полени́ка ’куст і ягады Rubus arcbicus’. Паводле Даля (3, 258), ад поле.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Нане́т ’зусім’: Звяліся ягады нанет (браг., калінк., З нар. сл.), ’зусім, нанішто’ (Бяльк.). З прыназоўнікавага спалучэння на і нет ’няма’ (гл.), дзе апошняе выступала ў якасці субстантываванага прыслоўя.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

я́года я́гада, -ды ж.;

ви́нные я́годы ві́нныя я́гады, інжы́р;

◊

одного́ по́ля я́года з аднаго́ гнязда́ пту́шкі; з аднаго́ бало́та чэ́рці.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пладая́гадны, ‑ая, ‑ае.

1. Звязаны з вырошчваннем і апрацоўкай фруктаў і ягад.

2. Прыгатаваны з фруктаў і ягад. Пладаягадныя кансервы.

3. Які дае фрукты і ягады. І.У. Мічурын вывеў звыш 300 гатункаў новых пладаягадных раслін. «Беларусь».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

размаро́зіць, ‑рожу, ‑розіш, ‑розіць; зак., каго-што.

1. Вывесці з замарожанага стану, даць магчымасць адтаць чаму‑н. Размарозіць ягады. Размарозіць халадзільнік.

2. перан. Зноў пусціць у абарот, у эксплуатацыю (сродкі, запасы сыравіны і пад.). Размарозіць крэдыты.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

папасыпа́ць I сов., см. папаспа́ць

папасыпа́ць II сов. (всё, многое) посы́пать;

п. я́гады цу́крам — посы́пать я́годы са́харом;

п. даро́жкі пяско́м — посы́пать доро́жки песко́м

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

абшмо́ргаць, абшмо́ргваць (Вlätter, Béeren durch éine héftige Hándbewegung) ábstreifen; [ábreißen*, (áb)pflücken];

абшмо́ргаць я́гады (alle) Béeren vom Zweig ábstreifen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

умяшча́льны, ‑ая, ‑ае.

1. Здольны ўмясціць вялікую колькасць каго‑, чаго‑н.; ёмісты. Умяшчальны зал. Умяшчальны чамадан. □ Запасяць .. [лясныя мышы] таксама арэхі, насенне клёна, вяза, ягады, але асабліва любяць арэшкі ліпы, набіваючы імі даверху даволі ўмяшчальныя дуплы. Самусенка.

2. Які можа ўмясціцца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

барбары́с

(ар. barbāris)

кустовая расліна сям. барбарысавых з калючкамі і дробнымі жоўтымі кветкамі ў гронках, пашыраная пераважна ва ўмераных зонах, а таксама прадаўгаватыя кіслыя чырвоныя ягады гэтай расліны.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)