Dum vitant stulti vitia, in contraria currunt
Дурні, пазбягаючы адных памылак, упадаюць у іншыя.
Дураки, избегая одних ошибок, впадают в другие.
бел. Галаву выцягнуў ‒ хвост угруз. Ад берага адплыў, а да другога не прыстаў. Полы дзярэ, а плечы латае.
рус. Нос вытащил ‒ хвост увяз, хвост вытащил ‒ нос увяз.
фр. Souvent la peur d’un mal nous conduit dans un pire (Часто боязнь одной беды нас приводит к худшей [беде]).
англ. Out of the frying-pan into the fire (Из сковороды в огонь).
нем. Mancher flieht einen Bach und fällt in den Phein (Иногда человек убежит от ручья, а упадёт в Рейн).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
пта́ха, ‑і, ДМ птасе, ж.
Разм. Птушка. Нырне птаха з галавой у ваду, і хвіліну-другую толькі хвост, як венік-дзяркач, тырчыць на паверхні. Навуменка. [Дзед:] — Не прывык ты, галубок, на адным месцы быць. Пералётнай птахай стаў. Даніленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ogon
м.
1. хвост;
2. разм. хвост; чарга;
wlec się w ~ie — цягнуцца ў хвасце;
dwie sroki za ogon trzymać — за двума зайцамі гнацца
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Аго́н ’хвост’, ст.-бел. окгон (канец XVI ст.) (Булыка, Запазыч.), ст.-польск. ogon ’тс’. Параўн. ст.-бел. оганка ’веер’, ст.-польск. oganka (Булыка, Запазыч.). Унутраная структура слова агон (< о‑gоnъ да ženǫ, gъnati). Гл. абганяцца.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Schwof
m -s, -e разм.
1) хвост
2) та́нцы, ско́кі (у парку, на плошчы)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Махты́рыць ’ілгаць’ (Нас.). Утворана ад назоўніка ⁺махты́р, параўн. пск., наўг., ярасл., ёнаўск. (ЛітССР) махты́рь, ма́хтырь ’хвост’, якія ўзыходзяць да махаць (гл.); дзеяслоўны суфікс ‑т‑ мае экспрэсіўнае адценне. Аб суфіксе ‑ыр гл. Слаўскі, SP, 2, 28–29.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нацяжны́, ‑ая, ‑ое.
1. Які надзяваецца шляхам нацягвання, нацяжкі. Нацяжная шына. // Які служыць, прыстасаваны для нацягвання. Нацяжны шкіў. Нацяжны канат.
2. Такі, які дзейнічае пры нацягванні, нацяжцы. Дэсантнікі на другім канцы, дзе меркаваўся хвост эшалона, прыстасоўвалі нацяжную міну. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
акрамелані́зм
(ад акра- + гр. melas = чорны)
разнавіднасць альбінізму, калі жывёліна не пазбаўлена цалкам пігменту — вушы, хвост, морда афарбаваны.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Пялёстак ’асобны лісток з вяночка кветкі’ (ТСБМ, Гарэц., Др.), мн. л. пялёсткі перан. ’губы’: пялёсткі развесіць іран. ’ныць, румзаць’ (Даніл. Сл.). Няясна. Магчыма, метатэза з рус. лепесто́к ’асобны лісток з вяночка кветкі’; аднак не выключана сувязь з пе́лесць ’вуха (канец) у ночвах або карыце; пласт’ (Нас.), з унутранай формай ’пластоў перыферыйная плоская частка прадмета’, сюды ж, магчыма, польск. мазав. pieleść ’хвост бабра’ (1472), якое Банькоўскі (2, 551) ідэнтыфікуе з бел. пелесць (пра “хвост” ночваў) і чэш. дыял. pelest (пра “хвост” ложка, печы, карыта), якія разглядаюцца як “рэліктавыя” словы няяснага паходжання (гл. таксама Махэк₂, 443). Борысь (SFPS, 23, 106) з далучэннем паўднёваславянскіх фактаў, параўн. балг. радопск. пе́лест, пелестьо́ ’выступаючая частка хаты, дзе сушаць адзенне, плады і інш.’ рэканструюе *pelestъ, *pelʼustь ’канец, край чаго-небудзь’, якое абагульняецца як ’выступаючая ці прыпаднятая частка чаго-небудзь’ (БЕР, 5, 139). Параўн. і пе́лясць ’біла ложка’ (Сцяшк. Сл.), пе́лішчы (piéliščy) ’папярочныя канцы начовак, карытаў і чаўноў’, пе́люшцы ’закраіны ў начоўках’ (ТСБМ, Варл.). Гл. таксама Куркіна, Этимология–1991–1993, 32–45. Гл. пялюстка, пелюсць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гіпура́ліі
(ад гіпа- + гр. ura = хвост)
расшыраныя асцістыя адросткі апошніх хваставых пазванкоў касцістых рыб, якія падтрымліваюць прамяні хваставога плаўніка.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)