◎ *Наге́льніца, наг§лныца ’раптоўная смерць’ (драг., Нар. лекс.), сюды ж naeŚAHo ’неадкладна, дазарэзу’, наг$лный ’неадкладны’ (драг., З нар. сл.). Пры наяўнасці эўфемістычнага на́гла ’смерць’ (гл.) хутчэй за ўсё звязана з на́глы (< *naglb) ’хуткі, раптоўны’, гл. таксама нагильны; Лаўчутэ непераканаўча збліжае з літ. pageli, pagele ’сырое прамозглае надвор’е, моцны боль’ ад літ. gelti ’моцна, нясцерпна балець; жаліць, раніць’ (Балтизмы, 29), запазычанага ў бел. мову, параўн. геліць ’моцна хацець; ныць; качанець; ванітаваць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

а́мба,

Разм. Ужываецца ў значэнні «усё», «канец», «смерць». [Зёлкін:] Пеця... ты яшчэ нічога не чуў пра нашага Чарнавуса? Амба... Крапіва. [Скакун:] Жыве чалавек і раптам не стала чалавека, амба, каюк. Гурскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дры́гнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак. і аднакр.

Разм. Рэзка, адрывіста варухнуць чым‑н. (звычайна пра часткі цела). Дрыгнуць нагой. // Здрыгануцца. Сэрца дрыгнула.

•••

І не дрыгнуў(ла) — пра імгненную смерць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

death [deθ] n. смерць, скон;

a sudden death рапто́ўная смерць;

a violent death гвалто́ўная смерць;

bleed to death сысці́ крывёй;

catch one’s death of cold infml страшэ́нна прастудзі́цца, прастудзі́цца насме́рць;

drink oneself to death паме́рці ад п’я́нства;

sentence smb. to death прыгавары́ць каго́-н. да сме́рці;

bo red to death да сме́рці ну́дна;

sick to death of smth. да сме́рці абры́дла;

tired to death страшэ́нна сто́млены

♦

be at death’s door ≅ адно́й наго́й стая́ць у магі́ле;

be burnt to death згарэ́ць за́жыва, жывы́м згарэ́ць;

put smb. to death пакара́ць каго́-н. сме́рцю

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

гвалто́ўны

1. наси́льственный;

~ная смерць — юр. наси́льственная смерть;

2. внеза́пный;

г. аго́нь — внеза́пный ого́нь;

3. бу́йный;

г. ве́цер — бу́йный ве́тер

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Каро́н, клясці ў карон ’праклінаць не на жыццё, а на смерць’ (Нар. словатв.). Ад карай (выраз, мабыць. звязаны з бытам беларускіх татараў). Націскное а перайшло ў о.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

eréilen

vt спасціга́ць, даганя́ць (зняна́цку), заспява́ць (пра смерць, весткі і г.д.)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Мардава́цца 1, мардува́цца, мырдава́цца ’выбівацца з сіл, стамляцца, знясільвацца’, ’мучыцца, пакутаваць’ (ТСБМ, Мядзв., Бяльк., Шат., Касп.; усх.-гом., КЭС), ’кідацца чым-небудзь, свавольнічаць’ (Клім., Мат. Маг.), ’жартаваць, балавацца, дурыцца’ (паўд.-усх., КЭС), мардава́ць ’знясільваць цяжкай працай, мучыць, прыносіць пакуты’ (ТСБМ, Нас.; паўд.-усх., КЭС), мардава́нье ’мучанне, непрыемнасць, буянства’, ’працяглае порканне’ (Юрч., Нас., Бяльк.), мардоўны ’які знясільвае’, мардуй ’мучыцель, назола’ (Нас.), ст.-бел. мордеръ ’забойца’ (Гарб.), мордъ ’забойства, разбой’ (XVI ст.), мордовати ’мучыць, мардаваць’ (XV ст.) са ст.-польск. mordować, mord, якія з с.-в.-ням. mort: ’смерць’, morden (Булыка, Лекс. запазыч., 41; Кюнэ, 78; Жураўскі, Бел. мова, 63 і Зб. Крапіве, 144), суч. ням. Mord ’забойства’ > morden ’забіваць гвалтам’, mörder ’забойца’; параўн. лац. mors ’смерць’, morior ’паміраць’, ст.-грэч. βροτός (< μροτός) ’смяротны’, літ. mirtìs ’смерць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мараві́ца ’скула’, ’нешта нязначнае’, марава́я скула ’карбункул’ (Ян.). Укр. морови́ця ’маравая язва’, польск. morowica ’скула, нарыў у горле’. Да прасл. mor‑/mir‑/mьr‑ < мерці, смерць (Варш. сл., 2, 1043).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

живо́т​II м. (жизнь) уст. жыццё, -цця́ ср.;

◊

не на живо́т, а на смерть не на жыццё, а на смерць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)