2. Дошка з выразам для шыі і рук, да якой прывязвалі для пакарання бізуном (гіст.).
|| памянш.кабы́лка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Самі́ца1 ’самка’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), ’галоўны корань у дрэве’ (Сл. ПЗБ), самы́ця ’самка’ (Сл. Брэс.). Укр.сами́ця, польск.samice, чэш.samice, славац.samica, серб.-харв.са́міца ’самка птушак’, славен.samíca ’тс’. Прасл.*samica, дэрыват ад *samъ ’сам’ з суф. *‑ica, паралель да наз. м. р. *samьcь ’самец’ (SP, 1, 98; Махэк₂, 537). Улічваючы націск і лінгвагеаграфію, у бел. магчыма з польск. Гл. яшчэ Борысь, 538.
Самі́ца2 ’каўтун на галаве’, само́к2 ’вялікі камяк каўтуна на галаве’ (пух., З нар. сл.). Укр.са́мка ’дзіцячая хвароба’. Табуістычныя назвы ад саміца1, самок1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аслі́ца, ‑ы, ж.
Самка асла.
•••
Валаамава асліца — пра пакорнага, маўклівага чалавека, які нечакана выкажа сваю думку або пратэст супраць чаго‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лань, ‑і; Рмн. ‑ней і ‑няў; ж.
Жывёліна роду аленяў, якая вылучаецца стройнасцю цела і хуткасцю бегу. //Самка гэтай жывёлы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
cow1[kaʊ]n. каро́ва; са́мка (слана, кіта і да т.п.)
♦
till the cows come home ве́льмі до́ўга
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Múttertier
n -(e)s, -e заал.са́мка, ма́тка
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
зубры́ца, ‑ы, ж.
Самка зубра. [У статку] і маладыя зубры, і падлеткі, і дарослыя зубрыцы з цялятамі, падобнымі на буйных, калматых медзведзянят.В. Вольскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тарачу́шка ’сакатуха (курыца, самка)’ (бялын., Жыв. св.). Да таро́чыць2, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
мядзве́дзіца, ‑ы, ж.
Самка мядзведзя.
•••
Вялікая Мядзведзіца; Малая Мядзведзіца — сузор’і Паўночнага паўшар’я, кожнае з якіх складаецца з сямі зорак і мае форму каўша.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГЕРКУЛЕ́С
(Dynastes hercules),
насякомае сям. пласцініставусых жукоў. Пашыраны ў тропіках Цэнтр. і Паўд. Амерыкі.
Даўж. самца да 15,5 см, самкі 8—9 см. Самец бліскучы, чорны, надкрылы аліўкава-зялёныя з чорнымі плямамі; самка — аднакаляровая, матава-чорная. У самца 2 рагі: адзін на лбе, доўгі, тоўсты, вышчарблены; другі — на пярэдняспінцы, больш доўгі (амаль напалавіну даўжэйшы за цела). Самка без рагоў (прыклад палавога дымарфізму). Лічынкі развіваюцца ў гнілой драўніне.