зато́р I, -ру м., в разн. знач. зато́р; (скопление кого-, чего-л., задерживающее движение — ещё) про́бка ж.; (нагромождение льда во время ледохода — ещё) зажо́р;

у галаве́ кало́ны ўтвары́ўся з. — в голове́ коло́нны образова́лся зато́р (образова́лась про́бка);

узарва́ць ~ры лёду на рацэ́ — взорва́ть зато́ры (зажо́ры) льда на реке́;

з. у рабо́це — зато́р в рабо́те

зато́р II, -ру м., спец. (смесь для брожения) зато́р

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

атмасфе́ра ж., в разн. знач. атмосфе́ра;

а. Зямлі́ — атмосфе́ра Земли́;

а. спачува́ння — атмосфе́ра сочу́вствия;

ця́жкая а. — тяжёлая атмосфе́ра;

ціск у 20 ~фе́р — давле́ние в 20 атмосфе́р;

◊ разрадзі́ць ~ру — разряди́ть атмосфе́ру;

а. абвастры́лася — атмосфе́ра накали́лась

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

разме́р м., в разн. знач. паме́р, -ру м.; (величина) велічыня́, -ні́ ж.;

ко́мната больши́х разме́ров вялі́кі пако́й;

о́бувь всех разме́ров абу́так усі́х паме́раў;

разме́р зарпла́ты велічыня́ зарпла́ты (заро́бку);

приня́ть широ́кие разме́ры набы́ць шыро́кія паме́ры;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ахвя́ра ж., в разн. знач. же́ртва;

~ры вайны́ — же́ртвы войны́;

а. асяро́ддзя — же́ртва среды́;

а. ву́лічнага ру́ху — же́ртва у́личного движе́ния;

а. пе́шкі — шахм. же́ртва пе́шки;

◊ прыне́сці ў ~ру — принести́ в же́ртву;

па́сці ~рай — (чаго) пасть же́ртвой (чего)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

БА́ЦЮШКАЎ Канстанцін Мікалаевіч

(29.5.1787, г. Волагда, Расія — 19.7.1855),

рускі паэт; прадстаўнік анакрэантычнага кірунку ў рус. лірыцы. Адукацыю атрымаў у прыватных пансіёнах у Пецярбургу. Быў на чыноўніцкай і ваеннай службе, пазней — у рус. дыпламат. місіі ў Італіі. Удзельнік літ. гуртка «Арзамас». У вершах «Вясёлы час», «Вакханка», «Мае Пенаты» і інш. услаўляў радасць быцця, сяброўства, каханне, духоўную свабоду асобы. У аснове элегій «На руінах замка ў Швецыі», «Пераход праз Рэйн» уражанні вайны 1812. Ідэйны і душэўны крызіс абумовіў змрочна-меланхалічны тон лірыкі, узмацненне рэліг. настрояў, матывы нераздзеленага кахання, абвастрыў тэму трагічнага лёсу паэта (элегіі «Да сябра», «Надзея», «Мой геній», «Разлука», «Паміраючы Тас» і інш.). У вершаванай казцы «Вандроўнік і дамасед» (1815) стварыў карціну дысгармоніі жыцця. Аўтар цыклаў анталагічных вершаў, нарысаў і артыкулаў пра л-ру і мастацтва. У 1917 выйшаў зб. «Спробы ў вершах і прозе» (ч. 1—2).

Тв.:

Соч. Т. 1—2. М., 1989.

Літ.:

Фридман Н.В. Проза Батюшкова. М., 1965;

Яго ж. Поэзия Батюшкова. М., 1971;

Коровин В.И. «И жил так точно, как писал...» (К.Н.Батюшков: К 200-летию со дня рождения). М., 1987;

Кошелев В.А. Константин Батюшков: Странствия и страсти. М., 1987.

т. 2, с. 363

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

догово́р м. дагаво́р, -ру; дамо́ва, -вы ж.; (о документе) дагаво́р, -ра м.; (условие) умова, -вы ж.;

ми́рный догово́р мі́рны дагаво́р; мі́рная дамо́ва;

догово́р о ненападе́нии дагаво́р аб ненападзе́нні;

торго́вый догово́р гандлёвы дагаво́р;

догово́р о взаимопо́мощи дагаво́р (дамо́ва) аб узаемадапамо́зе;

гаранти́йный догово́р гаранты́йны дагаво́р;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пригово́р м.

1. (судебный) прыгаво́р, -ру м.; прысу́д, -ду м.;

вы́нести пригово́р вы́несці прыгаво́р;

оправда́тельный пригово́р апраўда́льны прыгаво́р;

сме́ртный пригово́р смяро́тны прыгаво́р (прысу́д);

привести́ пригово́р в исполне́ние прыве́сці прыгаво́р (прысу́д) у выкана́нне;

2. (постановление) пастано́ва, -вы ж.; (решение) рашэ́нне, -ння ср.;

3. перен. прысу́д, -ду м., прыгаво́р, -ру м., вы́рак, -ку м.;

что ни сло́во — пригово́р што ні сло́ва — прысу́д (вы́рак);

4. (прибаутка) обл. пры́маўка, -кі ж., прыгаво́рка, -кі ж.;

◊

голова́ с покло́ном, язы́к с пригово́ром погов. галава́ з пакло́нам, язы́к з прыгаво́ркай.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кра́ска ж.

1. фа́рба, -бы ж.;

акваре́льные кра́ски акварэ́льныя фа́рбы;

ма́сляные кра́ски ма́сленыя (але́йныя) фа́рбы;

2. прям., перен. (тон, цвет) фа́рба, -бы ж.; ко́лер, -ру м.;

я́ркие кра́ски зака́та я́ркія фа́рбы (ко́леры) за́хаду со́нца;

3. (румянец) чы́рвань, -ні ж.;

от стыда́ кра́ска бро́силась ему́ в лицо́ ад со́раму чы́рвань кі́нулася яму́ ў твар;

◊

не жале́ть кра́сок не шкадава́ць фа́рбаў;

сгуща́ть кра́ски згушча́ць фа́рбы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нутро́, -ра́ ср.

1. мн. нет вну́тренность ж.; нутро́;

2. анат. вну́тренности мн.; нутро́;

3. перен., разг. нутро́;

мяшча́нскае н. абыва́целя — меща́нское нутро́ обыва́теля;

◊ не па ~ру́ (быць) — не по нутру́ (быть);

перае́сці н. — перее́сть нутро́; вы́мотать (все) кишки́;

загляну́ць у н. — загляну́ть в ду́шу

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

тя́жесть ж., в разн. знач. цяжа́р, -ру м.; (трудность — ещё) ця́жкасць, -ці ж.;

центр тя́жести физ., перен. цэнтр цяжа́ру;

си́ла тя́жести физ. сі́ла цяжа́ру;

тя́жесть но́ши цяжа́р но́шы;

тя́жесть невелика́ няця́жка, цяжа́р невялі́кі;

подня́ть тя́жесть падня́ць цяжа́р;

тя́жесть наказа́ния цяжа́р ка́ры;

тя́жесть в голове́ цяжа́р у галаве́;

ложи́ться тя́жестью кла́сціся цяжа́рам;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)