біс

(фр. bis, ад лац. bis = двойчы)

выгук (у тэатры, на канцэрце), якім просяць артыста паўтарыць толькі што выкананы ім нумар праграмы.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

Drei-SAT, SAT

= Drei Satellitenprogramme – Драй-САТ (спадарожнікавае тэлебачанне, якое аб‘ядноўвае тры праграмы: Другое нямецкае тэлебачанне, Аўстрыйскае радыё і тэлебачанне і Швейцарскае радыётэлевізійнае таварыства)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

або́рт

(лац. abortus = выкінуты)

1) дачаснае самаадвольнае або наўмыснае спыненне цяжарнасці;

2) інф. спыненне работы праграмы на ЭВМ у выніку якіх-н. парушэнняў зададзенага рэжыму.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

прадэманстрава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., што.

Наглядна, публічна паказаць. Прадэманстраваць кінафільм. □ Прадстаўнікі Беларусі прадэманстравалі цікавыя праграмы, прысвечаныя прапагандзе спорту і турызму. «Звязда». На стале ў Панцеляймона Кандратавіча ляжаў кавалак рэйкі, тол. Ён тут жа прадэманстраваў, як і дзе трэба закладваць тол, падрываць рэйкі, каб іх нельга ўжо было выкарыстаць. Дзенісевіч. // Знарок падкрэсліць, праявіць, паказаць. Адзін бюргер выпіў залпам двухлітровы збан. Прычым прадэманстраваў сваю лоўкасць, падняў збан адной рукою, што не так лёгка зрабіць. Гурскі. [Юнак] стараўся прыслужыць.. [дзяўчыне], прадэманстраваць сваю адданасць і вернасць. Шамякін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рэко́рд, ‑а, М ‑дзе, м.

Найлепшы вынік, дасягнуты ў спорце, у працы і пад. Асаблівы поспех выпаў на долю юнака ў чырвонай майцы.. У суме дзесяці відаў праграмы юнак устанавіў новы рэкорд рэспублікі. Шыцік. У класе спрачаліся на тэму: што такое гераізм і ці з’яўляецца гераізмам рэкорд Алёшы Касцянка на камбайне? Шамякін. На кончыках пальцаў трэба было падымацца і апускацца дванаццаць разоў. Гэта лічылася рэкордам. Колас. // перан. Разм. Вышэйшая ступень праяўлення чаго‑н.

•••

Пабіць рэкорд гл. пабіць.

Ставіць рэкорд гл. ставіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

bill1 [bɪl] n.

1. законапрае́кт, біль

2. раху́нак;

a telephone bill раху́нак за тэлефо́н

3. AmE банкно́т;

a ten-dollar bill банкно́т ва́ртасцю ў дзе́сяць до́лараў

4. афі́ша

5. прагра́ма (тэатральная);

head/top the bill быць каро́нным ну́марам прагра́мы

fill/fit the bill адпавяда́ць патрабава́нням

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

фо́ра

(іт. fora = наперад)

1) выгук усхвалення ў італьянскім тэатры, якім просяць выканаўцу паўтарыць нумар праграмы; тое, што і біс;

2) перавага, ільгота, якая даецца больш слабаму ўдзельніку спаборніцтваў; даць фору — пераўзысці, апярэдзіць каго-н. у чым-н.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

АДА́М (Адамус) Рэйнальд

(1602, зямля Рэйнланд-Пфальц, Германія — ?),

кальвінісцкі тэолаг, педагог у ВКЛ. Адукацыю атрымаў у Лейдэнскім ун-це (Нідэрланды). Выкладаў у Слуцкай школе. Адзін з аўтараў выдадзеных у Любчы статута, праграмы і раскладу заняткаў для гэтай школы (1628), аўтар дапаможнікаў па рыторыцы і гісторыі (1629). У кнігах Адама ёсць звесткі аб прыродзе і жыхарах Беларусі. З 1642 працаваў на Беларусі інспектарам школ і бібліятэкарам.

т. 1, с. 90

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГО́МРУЛЬ

(англ. Home Rule літар. самакіраванне, аўтаномія),

рух за гомруль, барацьба за ажыццяўленне праграмы аўтаноміі Ірландыі ў рамках Брыт. імперыі ў 1870-я г.пач. 20 ст. Аўтар праграмы ірл. ліберал І.Бат. Прыхільнікі гомруля патрабавалі скасавання навязанай у 1800 Ірландыі уніі з Вялікабрытаніяй, але не імкнуліся да поўнай незалежнасці. Яны арганізавалі масавую барацьбу (пераважна ірл. сялян), адмаўлялі тэрарыст. метады і супрацоўнічалі з Зямельнай лігай. Праект аўтаноміі для Ірландыі, двойчы (1886, 1893) прапанаваны ліберальным урадам У.Ю.Гладстана, быў адхілены парламентам. У канцы 19 ст. рух за гомруль замяніў незалежніцкі рух Шын фейн. У 1912 ліберальны ўрад 3-і раз прапанаваў біль аб гомрулі, але сутыкнуўся з узбр. супраціўленнем пратэстанцкай большасці Ольстэра. Напярэдадні 1-й сусв. вайны парламент прызнаў аўтаномію Ірландыі (3.8.1914), біль аб гомрулі набыў сілу закона 18.9.1914, але адтэрмінаваны да заканчэння вайны; фактычна ў дзеянне так і не ўведзены. Гэта палітыка брыт. улад стала прычынай Ірландскага паўстання 1916.

т. 5, с. 350

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

маніто́р

(лац. monitor = які перасцерагае)

1) браніраваны з неглыбокай пасадкай ваенны карабель з буйнакалібернай артылерыяй;

2) тое, што і гідраманітор;

3) прыбор для кантролю пэўных параметраў, якія павінны захоўвацца ў зададзеных межах;

4) частка кіруючай праграмы аперацыйнай сістэмы вылічальнай машыны.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)