long

I [lɔŋ]

1.

adj.

1)

а) даўгі́, до́ўгі

б) празьме́рна даўгі́, праця́глы

2) даўгі́ (у даўжыню́, паме́рам)

two meters long — даўжынёю два мэ́тры

a speech five pages long — прамо́ва на пяць бачы́наў

3) даўгі́ час

I have not seen him for a long time — Я даўно́ яго́ ня ба́чыў

4) Phon., Gram. даўгі́ (гук)

2.

adv.

1) до́ўга

I can’t stay long — Я не магу́ до́ўга застава́цца

not long — нядо́ўга

2) all night long — усю́ ноч

3) long ago — даўно́

4) даўгі́ час пе́рад ці пасьля́

long since — даўгі́ час пасьля́

long before — даўгі́ час пе́рад, за́даўна пе́рад

not long before — незадо́ўга да

3.

n.

даўгі́ час

for long — на даўгі́ час, надо́ўга

not for long — ненадо́ўга

- before long

- So long!

- the long and the short of it

II [lɔŋ]

v.i.

1) мо́цна хаце́ць, пра́гнуць

He longs to go home — Яго́ ця́гне дамо́ў

2) тужы́ць, сумава́ць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Трэ́сці ‘тузаць, штурхаць, хутка рухаць туды і назад або ўверх і ўніз’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Бяльк., Шат.; ашм. Стан., Сержп. Прым.), трэсць ‘тс’ (Нас.), ‘рэзка калоцячы, будзіць; шукаць’ (Юрч. Сін.), трасці́ ‘хістаць, калаціць, тузаць’ (ТСБМ, Касп., Некр. і Байк.), ‘абшукваць’ (Ласт.), трасты́ ‘моцна трэсці; шукаць’ (Клім.), траса́ць ‘тс’ (брасл., Сл. ПЗБ), трасці́, трасты́, трясті́, трэсці́, трэсць, трэсь ‘растрасаць сена, салому, растрэсваць’ (мядз., в.-дзв., свісл., кам., Сл. ПЗБ), трастэ́ комына ‘ачышчаць комін ад сажы’ (Ск. нар. мовы), трасе́ (тра́сца) ‘ліхаманіць’ (Яруш.; Сл. ПЗБ; ЛА, 3), трасэ́ ‘кідае (эпілепсія)’ (кам., Сл. ПЗБ), трэ́сці, трэсць ‘выклікаць дрыжанне ад холаду, удараў, язды па няроўнай дарозе’ (ТСБМ, Нас.), трэ́сці кулі́ ‘вытрушваць змятую і перабітую салому’ (Жд. 1, Выг., Сл. ПЗБ), трасці́ трася́нку ‘змешваць сена з саломай’ (Сцяшк., Сл. ПЗБ), трэ́сці ‘растрасаць, разбіваць гной’ (Сл. ПЗБ; в.-дзв., Шатал.; ашм., Стан.), ‘трэсці фруктовыя дрэвы’ (Нас., Гарэц., Сл. ПЗБ; ашм., Стан.), ‘біць’ (мядз., Сл. ПЗБ), ‘ачышчаць ад кастрыцы’ (ТСБМ; вільн., Сл. ПЗБ), ‘пустошыць, спаражняць’ (пух., Сл. ПЗБ), ‘выбіраць (рыбу) з сеткі’ (іўеў., там жа), ‘рабіць вобыск’ (ТСБМ, Шат., Гарэц.; віл., Сл. ПЗБ; ашм., Стан.), трэ́сцапрагнуць, вельмі хацець’ (Юрч. СНЛ, Юрч. Сін.), ‘празмерна шкадаваць’, ‘моцна дрыжаць’, ‘вельмі баяцца’, ‘скупіцца, празмерна сквапнічаць’: трэ́сца над кожнаю капейкаю (Юрч. Сін., Юрч. Фраз.), трэ́сціся ‘мяняцца (аб надвор’і)’: нешта пагода трасецца, німа як ісці касіць (шчуч., З нар. сл.), ‘хістацца (пра дрэва), калаціцца (ад холаду), падскокваць, едучы па няроўнай дарозе’, ‘хвалявацца за каго-небудзь’ (ТСБМ), ‘тс’, ‘баяцца, дрыжаць’, ‘калаціцца, трапятадь (аб сэрцы)’ (Сл. ПЗБ, Нас.; ашм., Стаяк.), трасці́ся ‘дрыжаць, трэсціся’ (Бяльк.), трэ́сціса ‘тс’ (ТС), трэ́сцца ‘тс’ (Нас.), ст.-бел. трясти, трасты, трести ‘калаціць; абшукваць’, трястися, трастися, трестися ‘калаціцца, дрыжаць; баяцца; сварыцца’ (ГСБМ). Параўн. укр. трясти́, трясть, трястися ‘трэсці, калаціцца, дрыжаць’, рус. трясти́ ‘тс’, польск. trząść ‘трэсці’, ‘раскідваць, растрасаць’, ‘шукаць, рабіць вобыск’, ‘плявузгаць’, ‘вытрасаць зерне з саломы’, ‘арудаваць’, trząść się ‘трэсціся, дрыжаць’, каш. třisc, třësc ‘раўнамерна раскідваць’, ‘падкідваць на дарозе’, н.-луж. tśĕsć ‘трэсціся’, tśĕsć se ‘дрыжаць’, в.-луж. třasć, třasć so ‘тс’, чэш. třásti, třásti se ‘тс’, славац. triasť ‘трэсці’, ‘трэсці садавіну’, ‘ліхаманіць’, ‘трэсціся ад холаду, страху’, triasť sa ‘трэсціся, дрыжаць’, ‘прагна жадаць, марыць’, славен. trésti ‘трэсці’, ‘хістаць (галавой)’, ‘трэсці дрэвы’, ‘балбатаць’, trésti se ‘дрыжаць, трэсціся, уздрыгваць’, харв. trésti se ‘тс’, чак. trẽsti, серб. тре́сти ‘трэсці, устрэсваць’, ‘вытрэсваць’, тре́сти се ‘трэсціся, дрыжаць’, балг. тресѐ ме ‘мяне ліхаманіць’, макед. тресе ‘трэсці, вытрэсваць’, ‘несці лухту’, тресе се ‘трэсціся’, ‘абтрэсвацца’, ‘дрыжаць’, ст.-слав. трѧсти ‘трэсці’, трѧсти сѧ ‘трэсціся, дрыжаць’. Прасл. *tręsti (sę) ‘трэсці’ — відаць, кантамінацыя на базе блізкага значэння і.-е. *tremō і *tresō ў *trems‑, з якога, напрыклад, выводзяць гоц. þramstei ‘конік зялёны, Telligonia viridissima’ (Фасмер, 4, 113; Шустар-Шэўц, 1542; ЕСУМ, 5, 665; Борысь, 647). Да першай часткі кантамінаваных лексем узводзяць: ст.-грэч. τρέμω ‘дрыжу, трапячу’, лац. tremō ‘дрыжу’, літ. trìmti ‘дрыжэць ад холаду’, тахар. A träm‑ ‘дрыжаць’, тахар. B tremen ‘трапятанне’, алб.-тоск. trëmp, гегск. trem ‘лякаюся’, ст.-н.-ням. thrimman ‘скакаць’. Да другога элемента і.-е. *tres‑ адносяць ст.-інд. trasati ‘дрыжыць, баіцца’, ст.-перс. tars‑ ‘баяцца’, грэч. τρέο ‘трасуся, дрыжу’, лац. terreō ‘палохаю’, terror ‘страх’ і інш. (Бязлай, 4, 221; Глухак, 637; Арол, 4, 112; ESJSt, 16, 982). Сюды ж літ. trė̃sti ‘бегчы, бегчы наперагонкі’, лат. tresêt ‘бегчы, уцякаць’, tresît ‘трасціся’, ‘баяцца, палохацца’ (Карлікава, Slavia, 77, 1–3, 87). Абедзьве кантамінаваныя лексемы (*trem‑ і *tres‑) узыходзяць да і.-е. *ter‑/*tr‑ (Покарны, 1070). Адносна канкурэнцыі трасці і трэсці гл. Векслер, Гіст., 140. Сюды ж трасу́ха ‘топкае балота, дрыгва’ (навагр., Нар. сл.; Мат. Маг. 2), трасу́ха, трасу́чка ‘ліхаманка’ (ТСБМ, Нас.; рас., Шатал.; парыц., Янк. Мат.; капыл., Жыв. сл., Касп.), ‘дрыжыкі ад хвалявання’ (ТСБМ), ‘эпілепсія’ (Нар. Гом.); трасу́ха ‘від полькі’ (Касп.); ‘гноераскідальнік’ (Мат. Маг.), ‘бульбакапалка’ (Сцяшк. Сл., Жд. 3); трасу́чка ‘вуда з маленькай алавянай рыбкай (блешня) і кручком’ (Дэмб. 2, Нар. Гом.); трасу́шчы ‘які трасецца’ (Жд. 2), ‘багністы’ (маст., Сл. ПЗБ), трасу́шчый ‘трывожны, неспакойны (час)’ (Юрч. Вытв.), трася́нка ‘ўсякі стары, зношаны транспарт’ (гродз., ЖНС); трасі́лка, трасу́ха ‘бульбакапалка’ (Юрч. СНЛ); трасе́нка ‘трасянка, сена, змешанае з саломай’ (беласт., Жыв. НС), трасёнка ‘тс’ (лудз., Сл. ПЗБ), трэ́сянка ‘тс’ (бяроз., Ск. нар. мовы); тра́сачка ‘дрыжыкі, трасучка’ (гродз., Сл. рэг. лекс.), траса́чка ‘ліхаманка’ (ТС), трасу́чка ‘тс’ (Растарг.); трасе́ннік ‘той, хто займаецца вытрасаннем’ (Юрч. Вытв.), трасе́нніца, трасе́ніца, трасе́льніца ‘жанчына, якая растрасае гной’ (глыб., в.-дзв., воран., Сл. ПЗБ), трасе́льшчык ‘той, хто трасе гной’ (шальч., там жа), трасе́нё ‘гразкае месца’ (Сцяшк.), трэ́сіна ‘месцы на дарозе, якія ўвесну набракаюць вадой’ (бяроз., КЭС), трасі́лка ‘машына для ачысткі льнянога валакна’ (ТСБМ), тра́скі ‘які выклікае трасенне, калыванне пры яздзе’ (Адм.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

heart [hɑ:t] n.

1. сэ́рца; душа́

2. пачу́цці, каха́нне, любо́ў

3. сярэ́дняя ча́стка, сярэ́дзіна;

the heart of the forest не́тры ле́су

4. са́мая ва́жная ча́стка (чаго-н.), су́тнасць;

the heart of the matter су́тнасць спра́вы

5. pl. hearts чы́рвы (карты)

at heart у глыбіні́ душы́;

be sick at heart

1)адчува́ць мло́снасць/млосць

2) тужы́ць, нудзі́цца;

break smb.’s heart разбі́ць чыё-н. сэ́рца; мо́цна засмуці́ць, расхвалява́ць каго́-н.;

by heart/off by heart на па́мяць;

close/dear/near to smb.’s heart блі́зкі для чыйго́-н. сэ́рца;

from the (bottom of one’s) heart з глыбіні́ сэ́рца, шчы́ра;

give/lose one’s heart to smb. адда́ць сваё сэ́рца каму́-н., пакаха́ць каго́-н.;

give smb. (fresh) heart падбадзёрыць, падтрыма́ць каго́-н.;

have a heart! злі́туйцеся!; змі́луйцеся!;

have a heart of gold мець залато́е сэ́рца, быць ве́льмі до́брым чалаве́кам;

have a heart of stone мець каме́ннае сэ́рца, не шкадава́ць ніко́га;

have one’s heart in one’s mouth забая́цца, спужа́цца, спало́хацца; ≅ душа́ ў пя́тках (пра стан);

have one’s heart in smth. з энтузія́змам ста́віцца да чаго́-н.;

have one’s heart in the right place мець до́брыя наме́ры;

heart and soul усёй душо́й; стара́нна, дба́йна, руплі́ва;

heart bleeds for smb. сэ́рца крывёю абліва́ецца пры ду́мцы пра каго́-н.;

lose heart па́даць ду́хам, тра́ціць надзе́ю, адча́йвацца;

make smb.’s heart leap прыму́сіць чыё-н. сэ́рца калаці́цца;

not have the heart to do smth. быць няздо́льным, не адва́жвацца зрабі́ць што-н.;

pour out/open one’s heart to smb. адкры́ць сваю́ душу́, пачу́цці каму́-н.;

set one’s heart on smth./have one’s heart set on smth. імкну́цца да чаго́-н., мо́цна пра́гнуць чаго́-н.;

take heart from smth. чэ́рпаць му́жнасць у чым-н.;

take smth. to heart прыма́ць што-н. блі́зка да сэ́рца;

tear/rip the heart out of smth. пашко́дзіць/сапсава́ць са́мую ва́жную ча́стку чаго́-н.;

to one’s heart’s content до́сыць, удо́сталь, уво́лю, ко́лькі душа́ жада́е;

with all one’s heart ад усёй душы́, шчы́ра, сардэ́чна;

He is a man after my own heart. Гэты чалавек мне даспадобы;

His heart sank. ≅ Яго душа ў пятках апынулася.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)