Verbum

анлайнавы слоўнік

níeder

1) ні́зкі, невысо́кі

2) ніжэ́йшы

3) по́длы, ні́зкі

adv

1) уні́з

~! — лажы́ся!

auf und ~ — уго́ру і ўніз

2) дало́ў, прэч

~ mit (D)! — дало́ў (каго-н., што-н.)!

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

mean³ [mi:n] adj.

1. (to) нядо́бры, благі́, по́длы;

Don’t be so mean to me! Не будзь такім нядобрым да мяне.

2. (with) BrE скупы́;

She has always been mean with money. Яна заўсёды была скупая на грошы.

3. AmE зло́сны, злы;

Be careful, that’s a mean dog. Будзь асцярожным, гэты сабака злы.

4. бе́дны і бру́дны (пра месца)

5. AmE, infml выда́тны, спры́тны

6. пасрэ́дны

♦

be no mean athlete/performer быць выда́тным/спры́тным спартсме́нам/выкана́ўцам

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

пага́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Мярзотны, подлы. Паганы чалавек. □ Саўка і два яго канвойнікі застаюцца ззаду. Саўкава місія, паганая здрадніцкая місія, скончана. Колас. Партызаны .. вартавалі вёску ад паганых гасцей. Чорны. // Дрэнны, нядобры. Паганае надвор’е. □ Айцец Кірыл адмовіўся застацца выпіць чаю на дарогу, бо дзень кароткі, а дарога паганая. Колас. / Пра характар, звычкі, душэўны стан і пад. Паганы настрой. Паганы характар.

2. Прызначаны для смецця, нечыстот; брудны. Паганае вядро.

3. Які нельга есці, ядавіты. Паганы грыб.

4. Злы, куслівы (пра сабаку). [Мужык:] — Ёсць у нашага Піліпа сучка паганая, дык мы ўсе яе баімся. Якімовіч.

5. Уст. Нехрысціянскі, язычніцкі. Паганыя ідалы. // Забаронены рэлігіяй. Паганая ежа. □ — Нібы чорт зеллем паганым падкурыў хату Супрона Дразда і Змітрука Карча, — казалі сяляне, чуючы кожны дзень сварку. Чарот.

6. Разм. Не варты ўвагі. І зусім незразумела, навошта было падымаць такі шум з-за гэтай паганай двойкі? Краўчанка.

7. у знач. наз. паганя́е, ‑ага, н. Што‑н. дрэннае, нядобрае. Васіль увесь сціснуўся, насцярожыўся, чакаючы самага паганага. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ни́зкий

1. в разн. знач. ні́зкі;

ни́зкий дом ні́зкі дом;

ни́зкий лоб ні́зкі лоб;

ни́зкий го́лос ні́зкі го́лас;

ни́зкий рост ні́зкі рост;

ни́зкие ту́чи ні́зкія хма́ры;

ни́зкая вода́ ні́зкая вада́;

ни́зкие це́ны ні́зкія цэ́ны;

ни́зкая температу́ра ні́зкая тэмперату́ра;

ни́зкое ка́чество ні́зкая я́касць;

ни́зкий покло́н ні́зкі пакло́н;

2. (подлый, бесчестный) ні́зкі; по́длы; гане́бны;

ни́зкая душо́нка ні́зкая (по́длая) душа́;

ни́зкий посту́пок ні́зкі (гане́бны) учы́нак;

ни́зкая мысль ні́зкая (гане́бная) ду́мка;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Сце́рва ’падла’, ’лаянкавае слова’ (Нас.), ’труп здохлай жывёлы’ (Ласт.), ’лаянкавае слова на жанчыну’ (Маш., Пятк. 2), стэ́рва (stérwa) ’тс’ (Федар. 4), сце́рва ’подлы чалавек’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), сце́рво ’падла’ (ТС, ПСл). Укр. сте́рво, рус. сте́рва ’падла; лаянкавае слова’, ст.-рус. стьрва, стьрвь ’труп’, польск. ścierw, ścierwo ’падла’, каш. sciř, в.-луж., н.-луж. śćerb ’тс’, серб.-харв. стр̑в ’тс’, балг. стръв ’падла; прынада, мяса на прынаду’, макед. стрв ’жарсць, корць, азвярэнне’. Прасл. *stŕ̥vь, *stŕ̥vi ’падла; труп жывёліны, які гніе’ < і.-е. (s)ter‑ ’нячыстая вадкасць, гной; гніць’ з суф. *‑vь < *u̯‑ī‑; гл. Борысь, 612–613; параўноўваецца з лат. *stḕrdêt ’сохнуць, гнісці’ (Мюленбах-Эндзелін, 3, 1063), нарв. дыял. stor ’гніенне, тленне’, лац. stercus ’гной, памёт’, ст.-пярс. strav‑ ’апаганьваць сябе’; гл. Фасмер, 3, 756–757 з іншай літ-рай. Паводле іншай версіі, слова роднаснае рус. сте́рбнуть ’рабіцца жорсткім, дранцвець’, с.-в.-ням. sterben ’паміраць’, грэч. στερεός ’нерухомы’; гл. Патабня, РФВ, 4, 212; Праабражэнскі, 2, 383. Гл. яшчэ SEK, 4, 254–255; Шустар-Шэўц, 1273; Глухак, 591; ЕСУМ, 5, 410. Спробы, грунтуючыся на серб.-харв. дыял. стр̑в ’смецце’, параўн. таксама стр́вим ’раскідаць, рассыпаць, разарваць на часткі’, звязаць з *terti, гл. церці (Пятлёва, Этимология–1994–1996, 57- 64), або, абапіраючыся на балтыйскія адпаведнікі, вярнуцца да сувязі з *sterti, гл. сцерці, ці рус. стербнуть (Тапароў, Зб. Варбат, 394–396), не пераконваюць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ні́зкі, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае невялікую працягласць знізу ўверх; малы па вышыні; проціл. высокі. Нізкі рост. □ Цёмныя, нізкія хаты пад саламянымі стрэхамі яшчэ ніжэй туліліся да зямлі. Колас. Злева, за светла-сіняй стужкай Ціхай Лані, узвышаліся парослыя нізкім хмызняком узгоркі. Шашкоў. // Які знаходзіцца на невялікай адлегласці ад зямлі, якога‑н. узроўню. У ветраны дзень часцей бываюць нізкія воблакі. Грамовіч. У доме некалькі пакояў з нізкаю стол[л]ю. Чорны. // Які знаходзіцца ніжэй акаляючай мясцовасці. Хатка стаяла на самым канцы мястэчка на нізкім месцы. Бядуля.

2. Які не дасягнуў звычайнай сярэдняй нормы, пэўнага ўзроўню. Нізкая тэмпература. Нізкая цана. // Які не дасягнуў значная ступені развіцця. Нізкая кваліфікацыя. Нізкая культура. // Разм. Які займае нязначнае службовае становішча. Нізкая пасада.

3. Дрэнны па якасці або наогул дрэнны. Нізкі сорт паперы.

4. перан. Подлы, ганебны. Нізкі ўчынак. □ [Гушчын:] — Падхалім — гэта самы нізкі і самы страшны чалавек. Гурскі.

5. У класавым грамадстве — які не належыць да правячых колаў. Нізкае паходжанне.

6. Уст. Вельмі просты, не ўрачысты, не прыняты ў літаратуры (пра стыль мовы).

7. Невялікай вышыні (пра гукі, голас і пад.). Нізкі голас Васілісы гучыць мяккім пералівам. Васілевіч. Каля клуба, відаць, на ганку, нехта прайшоўся па нізкіх ладах баяна. Ракітны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

foul

[faʊl]

adj.

1) сьмярдзю́чы; бру́дны, запэ́цканы, карэ́лы, нячы́сты

2) ні́зкі, по́длы, нікчэ́мны

3) непрысто́йны, бры́дкі

foul language — бры́дкія сло́вы, ла́янка

4) несумле́нны

a foul play — несумле́нная гульня́, ашука́нства n.

5) заблы́таны (вяро́ўка, я́кар)

6) заткну́ты (чым-н.)

7) неспрыя́льны, благі́, бу́рны (пра надво́р’е)

a foul wind — ве́цер у твар

8) паро́слы во́дарасьцямі або́ ра́кавінкамі (пра дно карабля́)

9) informal ве́льмі непрые́мны, агі́дны, гі́дкі

1) пэ́цкаць

2) ганьбіць, зьнеслаўля́ць

3) сутыка́цца з чым

4) заблы́твацца, зачапля́цца

5) затыка́ць (-ца)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

low

[loʊ]

adj.

1) ні́зкі, нізкі́, невысо́кі

а) плы́ткі, малаво́дны (пра сту́дню, рэ́чку)

б) зь вялікім дэкальтэ́ (пра суке́нку)

в) недастатко́вы

low supplies — недастатко́выя прыпа́сы

3) ні́зкі, ці́хі

a low whisper — ці́хі шэпт

4) Biol. ніжэ́йшы, са́мы про́сты

Bacteria are low organisms — Бактэ́рыі зьяўля́юцца ніжэ́йшымі аргані́змамі

а) ні́зкі, по́длы

б) про́сты, вульга́рны

6) слабы́, кво́лы

a low state of health — слабы́ стан здаро́ўя

adv.

1) ні́зка

to bow low — ні́зка кла́няцца

2) ці́ха, паці́ху

to speak low — гавары́ць ці́ха

•

- lay low

- lie low

- run low

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

geméin

1) агу́льны

auf ~e Kósten — на агу́льныя сро́дкі

sich mit j-m ~ máchen — быць з кім-н. за панібра́та

2) про́сты, звыча́йны

ein ~er Tag — бу́дны дзень

das ~e Volk — про́сты наро́д

das ~e Lében — штодзённае жыццё

~es Métall — про́сты [звыча́йны] мета́л

der ~e Soldát — радавы́

3) по́длы, ні́зкі, вульга́рны

~e Rédensarten — вульга́рныя вы́разы

adv ні́зка, по́дла, вульга́рна

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

чо́рны, -ая, -ае.

1. Які мае колер сажы, вугалю; проціл. белы.

Чорная фарба.

Чорная барада.

Ч. дым.

2. Цёмны, больш цёмны ў параўнанні з чым-н. больш светлым.

Ч. хлеб.

Ч. ад загару.

3. Брудны, запэцканы.

Чорныя рукі ад гразі.

4. Некваліфікаваны, які не патрабуе высокага майстэрства, часта фізічна цяжкі і брудны (пра работу).

Чорная работа.

5. Прызначаны для якіх-н. службовых ці бытавых мэт; не парадны, не галоўны.

Ч. ход.

Чорная лесвіца.

6. Не апрацаваны, чарнавы.

Ч. варыянт рукапісу.

7. перан. Нізкі, каварны, подлы.

Чорная зайздрасць.

Чорныя справы.

8. перан. Дрэнны, адмоўны.

Чорныя старонкі біяграфіі.

Ч. бок жыцця.

9. перан. Цяжкі, змрочны, беспрасветны.

Чорныя думкі.

Чорная доля.

10. перан. Крайне рэакцыйны.

Чорныя сілы.

11. У Рускай дзяржаве 14—17 стст.: цяглавы, падатковы; дзяржаўны, не прыватнаўласніцкі (гіст.).

Чорныя землі.

12. Паводле міфалагічных уяўленняў: вядзьмарскі, чарадзейскі, звязаны з нячыстай сілай.

13. Як састаўная частка некаторых заалагічных і батанічных назваў.

Чорныя парэчкі.

Чорная рабіна.

Ч. дзяцел.

○

Чорнае золата —

1) нафта;

2) каменны вугаль.

Чорная біржа (чорны рынак) — неафіцыйная біржа (рынак).

Чорная ікра — ікра асятровых рыб.

Чорная кава — моцная кава без малака і вяршкоў.

Чорны лес — лісцёвы лес, чарналессе.

Чорны шар — выбарчы шар, які азначае «супраць абрання» каго-н.

Чорныя металы — назва жалеза і яго сплаваў (сталі, чыгуну і г.д.).

◊

На чорную гадзіну (разм.) — на цяжкі час (пакінуць што-н.).

Ні чорнага ні белага (разм.) — не абазвацца, не сказаць ні слова каму-н.

Трымаць у чорным целе — сурова, строга абыходзіцца з кім-н.

У чорным святле — змрочным, непрыглядным, горш, чым на самай справе (бачыць, падаваць, паказваць і пад. што-н.).

Чорная косць (костка) (уст.) — пра людзей простага, недваранскага паходжання.

Чорны дзень (разм.) — перыяд нястачы, беднасці ў жыцці; цяжкая часіна.

Чорным па белым (разм.) — дакладна, выразна, ясна (напісана).

Як чорны вол (рабіць, працаваць; разм.) — рабіць не пакладаючы рук.

|| наз. чарната́, -ы́, ДМ -наце́, ж. і чарно́та, -ы, ДМ -но́це, ж. (да 1—3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)