Набі́ты ’вопытны’ (БРС, Нас., ТС), параўн. набіты дурань ’закончаны дурань’ (Байк. і Некр., полац., Нар. лекс.). Да біць: набіць вока ’навучыцца нешта добра адрозніваць’ і пад., параўн. таксама чэш. мар. nabíjena šelma — пра чалавека «з вопытам», часта бітага і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
sonda
ж.
1. зонд;
sonda kosmiczna — касмічны зонд;
2. мар. лот;
sonda dźwiękowa — рэхалот
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
sondować
незак.
1. зандзіраваць;
2. мар. вымяраць глыбіню лотам;
sondować wzrokiem — мераць каго позіркам
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
fracht, ~u
м. гандл., мар. фрахт;
fracht ryczałtowy — дагаворны фрахт;
fracht tranzytowy — транзітны фрахт
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Тырты́ця ‘дошка’ (кобр., Скар. нар. мовы), ст.-бел. тертица, тортица (ГСБМ). Гл. тарціца ‘тс’, зыходная форма ўзыходзіць да прасл. *terti і ўтворана ад дзеепрыметніка *tьr‑tъ ‘цёрты’, параўн. ст.-чэш. třenice ‘дошка’, мар. trenica, славац. trenica ‘тс’ (ад дзеепрыметніка *tьr‑en‑ъ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
эмпірэ́й
(ад гр. empyros = вогненны)
1) паводле ўяўлення старажытных грэкаў і ранніх хрысціян, самая высокая частка неба, напоўненая агнём і святлом, дзе жывуць багі, святыя;
2) перан. сфера мар, летуценнасці;
лунаць у эмпірэях — аддавацца далёкім ад жыцця марам, летуценням.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Лыка́вы конь — які грызе жолаб ці жэрдкі, калі ў яго арганізме адсутнічаюць некаторыя вітаміны і мікраэлементы’ (шальч., Сл. ПЗБ). Польск. łykawy (аб жывёлах) ’які ўпускае шмат паветра ў стрававод і, сілячыся, не можа глытаць траву’, мар. glgavy hřibě ’лыкавае жарабя’. Магчыма, паланізм. Да лы́каць ’глытаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
chłopiec
м. хлапец; хлопец; падлетак;
chłopiec okrętowy мар. юнга;
chłopiec na posyłki — хлопчык на пабягушках
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
◎ Лама́чка ’прылада ламаць лён і каноплі, ачышчаць іх ад буйной кастрыцы’ (Сцяшк.; беласт., Сл. паўн.-зах.). Польск. lamaczka, чэш. мар. lamačka, славац. lamačka. Зах.-слав. прасл. рэгіяналізм lamačьka (Слаўскі, 4, 454). Бел. лексема — працяг мазавецка-падляшскага арэала (Фаліньска, Słown., 2 (2), к. 17). Да ламаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пабу́нька ’падліпала’ (Гар., Яруш.). Няяснае слова. У іншых славянскіх мовах можна параўнаць з рус. дыял. (раз., тамб.) буня ’ганарлівы, фанабэрысты чалавек’, чэш. дыял. мар. būna ’прыдуркаваты нікчэмны чалавек’. Апошнія — аддзеяслоўныя ўтварэнні ад прасл. buneti (гл. бунаваць). Падрабязна аб гэтай групе слоў гл. ЭССЯ, 3, 95 і наст.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)