па́ліца, ‑ы, ж.

Цяжкая дубіна з патоўшчаным канцом, якая ў старажытныя часы служыла зброяй.

палі́ца, ‑ы, ж.

1. Дошка або некалькі дошак, прымацаваных да сцяны або ўнутры шафы для размяшчэння кніг, пасуды і пад. Над сталом у акуратнай, зашклёнай раме вісеў вялікі партрэт Шота Руставелі, на паліцы ляжалі стопкі кніг, па выгляду многа ўжо чытаных. Самуйлёнак. На паліцах крамы — шапкі, кірзавыя боты, скрынкі цукерак, пернікаў. Ракітны. // Разм. Верхняя лаўка для ляжання або для багажу ў чыгуначным вагоне. Дзяцей набілася поўнае купэ. А некалькі хлапчукоў умудрыліся залезці нават на багажныя паліцы. Хомчанка. У самым канцы.. [Балашоў] знайшоў незанятую верхнюю паліцу, ускінуў на яе маленькі фанерны чамаданчык і пачаў умошчвацца на начлег. Грахоўскі.

2. Спец. Частка плуга, якая аддзяляе і пераварочвае падрэзаны лемяшом пласт зямлі; адвал. // Прыстасаванне ў некаторых сельскагаспадарчых машынах.

•••

Класці зубы на паліцу гл. класці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Завалі́на ’гультай, абібок’ (Сцяц.). Геаграфія (зэльв.) і на піск указваюць на польск. паходжанне, дзе zawałina ’тое, што завальвае дарогу, перашкаджае’; параўн. zawalidroga ’той, хто перашкаджае, гультай, абібок’, якое ўказвае на шлях семантычнай змены ў польск.

Зава́ліна, зугва́ліна, загава́ліна, зуга́ліна ’прызба’ (Мат. Гом.). Рус. зава́лина ’насып вакол хаты для ўцяплення’, цвяр., пск. ’лаўка на вуліцы каля варот’, валаг. ’зямля, пакінутая з-за нязручнасці карыстання ці бясплоднасці’, калуж., бранск., смал. загвалина, заговалина, заговальня ’прызба’, укр. уст. зава́лина ’руіна’, польск. zawalina ’тое, што завальвае дарогу, перашкаджае’, дыял. zawalnia ’насып вакол хаты ў выглядзе лаўкі’. Ст.-рус. пск. завалина ’прызба’ (XV ст.). Утворана на базе дзеяслова валіць 1 (гл.), заваліць з суфіксам ‑іна (параўн. абва́ліна ’высокі бераг, дзе можа абвальвацца’), відаць, яшчэ ў ст.-рус. час. Формы загаваліна, зугваліна, зугаліна адлюстроўваюць, відаць, экспрэсіўны элемент (прэфікс?) ‑г‑, ‑го‑.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

паплаво́к ​1, ‑паўка, м.

1. Частка вуды, якая ўтрымлівае лёску з кручком у час лову на патрэбнай глыбіні. Складаецца.. [вуда] з вудзільна, лескі, паводка, паплаўка, груза і кручка. Матрунёнак. Рыба не клявала, і круглы чырвоны паплавок нерухома ляжаў на вадзе. Чыгрынаў. // Прыстасаванне да рыбалоўнай сеткі, якое трымае яе на пэўнай глыбіні. Грымяць лябёдкі — і за бортам сетка, І рабізной на хвалях — паплаўкі. Звонак.

2. Надзьмуты паветрам прагумаваны мех, які выкарыстоўваюць як апору пры тэрміновым навядзенні мастоў, паромаў. Сапёры павялі.. пантонную пераправу. Гэта такі часовы мост, які трымаецца на паплаўках. Юрэвіч. Шыпяць паплаўкі, выходзіць з іх паветра, і ўсё ніжэй і ніжэй нахіляецца плыт. Лынькоў.

3. Прыстасаванне для ўзлёту і пасадкі гідрасамалётаў.

4. Спец. Асноўная частка некаторых прылад. Паплавок карбюратара.

паплаво́к ​2, ‑лаўка, м.

Тое, што і паплавец. Перад самаю вёскаю вол забаставаў: звярнуў з дарогі на паплавок. Марціновіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Bank

I

f -, Bänke

1) ла́ва, ла́ўка

2) мель

auf die lánge ~ schíeben* — адкла́дваць на до́ўгі час

auf der fáulen ~ líegen* — гульта́йнічаць

II

f -, -en

1) фін. банк

Geld auf [bei] der ~ stéhen* [líegen*] háben — мець гро́шы ў ба́нку

2) карт. банк

die ~ áuflegen — ста́віць банк

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

бу́да

1. У актах (1529). Новая сяліба, населены пункт у лесе, жыхары якога займаюцца вырабам дзёгцю, паташу, ардашу, салетры, клёпкі (Люб. 490, Грыг. 1850, Слаўг., Смален. Дабр., Бых. Рам. 1912, 3).

2. Збудаванне, будынак, жыллё, хата (Слаўг., Смален. Дабр.). Тое ж буда́н, куре́нь, халу́па, хі́жа (Слаўг.).

3. Хата з дваровымі будынкамі, якая стаіць за паселішчам (Грыг. 1850).

4. Кірмашовая лаўка (Грыг. 1850).

□ ур. Бу́ды (поле, сенажаць) каля в. Пасека Ст.-дар., в. Буда Дубр.

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

ла́ва ​1, ‑ы, ж.

Прадмет сялянскай мэблі — шырокая дошка на ножках для сядзення, звычайна прыстаўленая да сцяны. Ад мыцельніка да стала працягнулася шырокая жаўтлявая лава. Алешка. Госць лавы не праседзіць. Прыказка. // Тое, што і лаўка ​1 (у 1 знач.). У цяньку прысеў на лаву, Паліць люльку дзед. Зарыцкі.

•••

Сесці (папасці, трапіць) на лаву падсудных гл. сесці.

ла́ва ​2, ‑ы, ж.

1. Расплаўленая мінеральная маса, якая вывяргаецца вулканам на паверхню зямлі. Патокі лавы.

2. перан. Імклівая, нястрымная маса каго‑, чаго‑н.; лавіна. Можа, і не дагнаў бы авечак [Алёша], каб не дзядзька Сымон.. Проста на яго неслася авечая лава. Гамолка.

3. у знач. прысл. ла́вай. Суцэльным патокам. Радасць льецца лавай.

ла́ва ​3, ‑ы, ж.

Баявы парадак конніцы для адначасовай атакі з флангаў і з тылу, а таксама атрад, пастроены для такой атакі. Лава казакоў. □ Лава памчала галопам, пакідаючы на полі бою коннікаў. Гурскі.

[Польск. ława — рад, шарэнга.]

ла́ва ​4, ‑ы, ж.

Падземная горная вырабатка з доўгімі забоямі, у якой здабываюцца карысныя выкапні. Між ствалоў сасновых Ноч і дзень Тут, па ўсіх забоях кожнай лавы, Рэха навальнічнае гудзе. Аўрамчык.

ла́ва ​5, ‑ы, ж.

Разм. Вялікі абшар, аднастайны масіў чаго‑н. Направа і налева і далёка ўглыб пачынаюцца бясконцыя абшары лясоў, велічэзныя лавы так званай скарбовай зямлі. Колас. Уборка і малацьба збожжа былі скончаны, на палях зелянела шырокая лава руні. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Лагожы, лаґожы, лагошы, лого́шы, лоґошы́, лаґошы, лагяшы́ ’сані-развалкі для перавозкі грузаў, розвальні’ (ТС, ТСБМ, Нар. сл., Шатал., Сл. паўн.-зах.), ’вялікі воз для возкі сена, снапоў’ (Касп.), ’лёгкія сані’ (КЭС, лаг.; Жд. 2), бярэз. ’выязныя сані’ (Сл. паўн.-зах.), ’сані з надбудаванай скрыняй або возам для перавозу тавараў’ (КЭС, лаг.; Жд. 2), ’доўгія палкі, якія ўстаўляюцца ў драбіны воза, каб больш палажыць снапоў’ (Сіг.), ’прыстасаванне для пашырэння саней’ (Нар. сл., З нар. сл.), ’рама для воза, саней’ (Сл. паўн.-зах.), ’старыя, паламаныя сані’ (Нар. сл.), лагоша ’воз з бакавымі дошкамі замест драбін’, лаґажы́ ’драўлянае прыстасаванне з палазамі для транспарціроўкі сельскагаспадарчых прылад’ (Сл. паўн.-зах.). З такой семантыкай толькі беларускае. Pluralia tantum пад уплывам сані. Узыходзіць да венг. lógós ’дадатковы конь у запрэжцы’, ’свабодны, які свабодна звісае’, lógó ’тс’, ’дышаль, да якога запрагаюць дадатковага каня’. З тымі ж значэннямі ўжываецца гэта слова ў серб.-харв. (ло́гов), балг. (ло́гой) і славац. (logoš) мовах. У ст.-польск. łogosz (з XVII ст.) азначае ’дадатковы конь у запрэжцы’, ’лаўка ззаду воза, саней для гайдука’. Апошняе значэнне і ў ст.-бел. лагошъ, локгошъ. Паводле гэтага Булыка (Запазыч., 191) выводзіць бел. лексему са ст.-польск. Гл. таксама Міклашыч, 172; Бернекер, 727; Брукнер, 310; Скок, 2, 313; MNy, 2, 60, 370. Балтыйскі адпаведнікі, дадзеныя А. Грынавецкене (Сл. паўн.-зах., 2, 604) да лагошы, а іменна літ. lùgės ’благія сані ці воз з кузавам’, lùgnios ’прыгожыя сані’, супадаюць толькі семантычна, таму што нельга растлумачыць агульнасць вакалізму кораня. Фрэнкель (1, 388) суадносіць іх з lubà ’стальнічына’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

seat

I [si:t]

1.

n.

1) крэ́сла n., ла́ўка f.

have (take) a seat — сяда́й

2) ме́сца ў тэа́тры

We have reserved seats in the first balcony — Мы заказа́лі біле́ты на пе́ршым балько́не

3) ме́сца ў парля́мэнце

to win a seat — быць вы́браным (у парлямэ́нт)

to lose one’s seat — ня быць пераабра́ным

4) сядзе́ньне; сяда́лішча n. (ча́стка це́ла)

5) паса́дка f. (ко́ньніка)

2.

v.t.

1) садзі́ць

2) зьмяшча́ць; мясьці́ць

The stadium seats thirty thousand people — Стадыён ме́сьціць трыццаць ты́сячаў людзе́й

•

- be seated

II [si:t]

n.

1) асяро́дак -ку m., цэнтар -ру m., сядзі́ба f.

A university is a seat of learning — Унівэрсытэ́т — асяро́дак наву́кі

2) дом -у m., рэзыдэ́нцыя f.

3) месцазнахо́джаньне n.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

form

[fɔrm]

1.

n.

1) фо́рма f.

2) фігу́ра f., во́нкавы вы́гляд (чалаве́ка, жывёліны)

3) фо́рма f. (пасу́дзіны)

4) спо́саб, мэ́тад -у m.

5)

а) фарма́льнасьць (як напр падава́ньне рукі́)

б) агу́льнапрыня́тая фо́рма; узо́р -у m.

6) блянк -а m.; анке́та f.

application form — блянк на зая́ву

7) до́бры фізы́чны або́ псыхі́чны стан

to keep in form — трыма́цца ў фо́рме (пра атле́та)

8) фо́рма f.

9) Brit.

а) кля́са f. (у шко́ле)

б) ла́ўка f.

2.

v.t.

1) надава́ць фо́рму

2) утвара́ць

3) арганізава́ць, заклада́ць (клюб)

4) Milit. стро́іць, выстро́йваць (полк)

to form oneself — выстро́йвацца (у лі́ніі)

5) утвара́ць (сло́ва, но́вую фо́рму); будава́ць (сказ)

6) склада́ць

to form an opinion — скла́сьці ду́мку, по́гляд

3.

v.i.

1) прыма́ць фо́рму

2) утвара́цца

3) стро́іцца (у гру́пы)

•

- bad form

- good form

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

bank

I [bæŋk]

1.

n.

1) на́сып, вал -у m.

2) бе́раг -а m. (ракі́, во́зера)

3) меліна́ f.; рыф -а m.

4) схон, схіл, нахі́л -у m.

5) крэн -у m. (нахі́л самалёта пры паваро́це)

2.

v.t.

1) рабі́ць на́сып, насыпа́ць валы́, абво́дзіць на́сыпам

2) скіда́ць, нава́льваць у ку́чу, нагрува́шчваць

3) нахіля́ць (самалёт пры паваро́це)

4) прысыпа́ць аго́нь по́пелам

II [bæŋk]

1.

n.

1) банк -у m.

2) банк -у m. (у гульні́ ў ка́рты)

2.

v.i.

1) ве́сьці банк, быць банкі́рам; трыма́ць банк у гульні́

2) трыма́ць гро́шы ў ба́нку, мець ба́нкаўскі раху́нак

3.

v.t.

кла́сьці гро́шы ў банк

•

- bank on

III [bæŋk]

1.

n.

1) рад, шэ́раг -у m.

bank of keys — клявіяту́ра (арга́наў, друкава́льнай машы́нкі, кампу́тара)

2)

а) ла́ўка на гале́ры

б) весьляры́ на гэ́тай ла́ўцы

в) рад вёслаў

2.

v.t.

уклада́ць, стаўля́ць у рады́

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)