марыяне́тка

(фр. marionnette)

1) тэатральная лялька, якая прыводзіцца ў рух пры дапамозе нітак або металічнага прута;

2) перан. чалавек, палітычны дзеяч, які слепа дзейнічае па ўказцы іншых, з’яўляецца паслухмянай прыладай у чужых руках.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

заслу́жаны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад заслужыць.

2. у знач. прым. Дасягнуты працай, заслугамі. Заслужаная ўзнагарода. Заслужаная падзяка. Заслужаны адпачынак. // Атрыманы ў адпаведнасці з паводзінамі, учынкамі; справядлівы. Заслужаная кара. Заслужаная помста. Заслужаны дакор.

3. у знач. прым. Які мае вялікія заслугі; паважаны, ганаровы. Заслужаны чалавек. Заслужаны працаўнік. // Уваходзіць у склад ганаровага звання, якое прысвойваецца ўрадам за заслугі ў галіне навукі, мастацтва, спорту і пад. Заслужаны дзеяч культуры. Заслужаны майстар спорту. Заслужаны настаўнік рэспублікі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дзяржа́ўны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да дзяржавы, належыць ёй. Дзяржаўны лад. Дзяржаўны герб. Дзяржаўная мова. Дзяржаўная граніца. Дзяржаўны запаведнік. // Здольны аказаць уплыў на ход справы ў дзяржаве. [Верамейчык] павінен вырашаць задачу дзяржаўнай важнасці — знайсці магчымасць рэзкага ўздыму ўраджаю за адзін год. Дуброўскі. // Звязаны з кіраваннем дзяржавай. Дзяржаўны дзеяч. □ Кацярына .. — сапраўды дзяржаўны чалавек, чалавек шырокіх палітычных гарызонтаў, бязмежна адданы непераможнай справе партыі, справе камунізма. Бярозкін.

•••

Дзяржаўнае права гл. права.

Дзяржаўны крэдыт гл. крэдыт.

Дзяржаўным экзамены гл. экзамен.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

карыфе́й

(фр. coryphée, ад гр. koryphaios = правадыр)

1) кіраўнік хору ў старажытнагрэчаскай трагедыі;

2) перан. выдатны дзеяч у якой-н. галіне дзейнасці (напр. к. навукі, к. сусветнай літаратуры).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

кла́сік м

1. (выдатны дзеяч мастацтва) Klássiker m -s, -;

кла́сікі белару́скай літарату́ры die Klássiker der belarússischen Literatúr;

2. (прадстаўнік класіцызму) Vertréter des Klassizísmus;

3. (спецыяліст па класічнай філалогіі) Áltphilologe m -n, -n

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

муж м

1. Mann m -(e)s, Männer, Éhemann m; Gemáhl m -s, -e, Gátte m -n, -n (высок);

2. (дзеяч):

муж наву́кі Geléhrte (sub) m -n, -n;

дзяржа́ўны муж Stáatsmann m -(e)s, -männer

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

ветэра́н

(лац. veteranus = стары, дасведчаны)

1) бывалы, вопытны воін; удзельнік вайны ў мінулым (напр. в. палка, в. вайны);

2) стары; заслужаны работнік, дзеяч у якой-н. галіне (напр. в. працы, в. сцэны).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

присвое́ние

1. (захват) прысвае́нне, -ння ср., прыўла́шчванне, -ння ср.,

2. (звания и т. п.) прысвае́нне, -ння ср.; нада́нне, -ння ср.;

присвое́ние почётного зва́ния «Заслу́женный де́ятель иску́сств Респу́блики Беларусь» прысвае́нне (нада́нне) ганаро́вага зва́ння «Заслу́жаны дзе́яч маста́цтваў Рэспу́блікі Беларусь».

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

марыяне́тка

(фр. marionnette)

1) тэатральная лялька, якая прыводзіцца ў рух пры дапамозе нітак або металічнага прута;

2) перан. чалавек, палітычны дзеяч, які слепа дзейнічае па ўказцы іншых, з’яўляецца паслухмянай прыладай у чужых руках.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

ньюсме́йкер

(англ. newsmaker, ад news = навіны + make = рабіць)

чалавек (палітычны дзеяч, артыст, спартсмен і г. д.), які ў той ці іншы момант становіцца аб’ектам увагі журналістаў як асоба, што цікавіць чытачоў і гледачоў.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)