да́ўні да́вний, давни́шний;
◊ спра́ва ~няя — де́ло про́шлое;
у часы́ ~нія — во вре́мя о́но;
з ~ніх часо́ў, з ~няй пары́ — с да́вних пор
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
прагарэ́ць сов., в разн. знач. прогоре́ть;
кастру́ля ~рэ́ла — кастрю́ля прогоре́ла;
ліхта́р ~рэ́ў усю́ ноч — фона́рь прогоре́л всю ночь;
спра́ва ~рэ́ла — де́ло прогоре́ло
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
нашуме́ть сов.
1. нашуме́ць; (наговорить) нагавары́ць; нагамані́ць; (накричать) накрыча́ць;
2. перен. нарабі́ць шу́му, нашуме́ць;
э́то де́ло нашуме́ло гэ́та спра́ва нарабі́ла шу́му (нашуме́ла).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
ва́ша
1. мест. притяж., ж. и ср. ва́ша, ва́ше; см. ваш 1;
2. только ед. в знач. сущ., ср. ва́ше;
ва́шага мне не трэ́ба — ва́шего мне не ну́жно;
◊ спра́ва в. — де́ло хозя́йское;
в. ўзяло́ — ва́ша взяла́; верх ваш;
во́ля ва́ша — во́ля ва́ша;
не в. спра́ва — не ва́ше де́ло
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Consultatione re peracta nihil opus
Калі справа зроблена, парада не патрэбна.
Когда дело сделано, совет не нужен.
бел. Калі дзела зроблена, парадаю не дапаможаш.
рус. После дела за советом не ходят. После драки кулаками не машут. Коль дело сделано, советом не поможешь.
фр. Après fait ne vaut souhait (Сделав дело, не стоит спрашивать совета).
англ. It is late to seek advice after you have run into danger (Попав в беду, поздно спрашивать совета).
нем. Geschehene Dinge leiden keinen Rat (Сделанные дела не терпят совета).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
абста́віць сов.
1. в разн. знач. обста́вить;
а. до́шкамі — обста́вить до́сками;
а. спра́ву — обста́вить де́ло;
2. разг. обста́вить, обогна́ть;
3. разг. обста́вить, обману́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
развалі́цца сов.
1. развали́ться; разру́шиться;
сцяна́ ~лі́лася — стена́ развали́лась (разру́шилась);
спра́ва ~лі́лася — де́ло развали́лось;
2. (рассесться) развали́ться;
р. ў крэ́сле — развали́ться в кре́сле
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
разгле́дзець сов.
1. рассмотре́ть, разгляде́ть;
не ~дзеў упо́цемку — не рассмотре́л (не разгляде́л) впотьма́х;
2. рассмотре́ть, разобра́ть;
суд ~дзеў спра́ву — суд рассмотре́л (разобра́л) де́ло
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Per me ista trahantur pedibus
Што да мяне, то няхай кульгаюць.
Что касается меня, пусть хромают.
бел. Наш Антон не тужыць па том. Не мае гарыць ‒ не мне тушыць.
рус. Моя хата с краю ‒ ничего не знаю. Наш Антон не тужит о том: мать умирает, а он со смеху помирает. Наше дело ‒ сторона.
фр. Ce n’est pas mon affaire (Это не моё дело).
англ. It’s none of my business (Это не моё дело). Paddle yaer own canoe (Греби веслом своё собственное каноэ).
нем. Nach mir/uns die Sintflut (После меня/нас ‒ потоп).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Прыстрэ́к 1 мн. л. прыстрэ́кі ’сурокі; хвароба з сурокаў’ (Сержп. Грам., Янк. 2, Мат. Гом., ТС, ПСл; петрык., рэч., брагін., ЛА, 3), прыстрэ́к ’запаленне век’ (Тураўшч.), прыстрэ́т ’хвароба з сурокаў’ (ТС), ’спалох’ (Мат. Гом.), прыстры́т ’сурокі’ (калінк., Сл. ПЗБ), прыстрэ́шны ’які здарыўся ад суроку’ (Нар. Гом.). Параўн. укр. пристрі́т ’хвароба як вынік сурокаў, нядобрай сустрэчы’, пристрі́ти ’сурочыць’, рус. дыял. пристре́т ’дрэннае, нядобрае вока; сурокі’, пристре́ть ’прыстаць, перадацца каму-небудзь (пра хваробу)’. Да стрэць, сустрэча (гл.) і да т. п. Семантыка добра бачная з тлумачэння ўкраінскага слова: сурокі як вынік нядобрай сустрэчы. Бел. формы з ‑т‑ на канцы ўтвораны як нулявы дэрыват ад *пры́стрэціць, а варыянты з канцавым ‑к з’явіліся пад уплывам дзеяслова сустракаць або з прыстрэчыць з узнаўленнем этымалагічнага ‑к‑. Пра т. зв. стрэчныя хваробы (“встречные болезни”) гл. Мяркулава, SlW, 135 (параўн. ст.-рус. ни в стречю ни в полазъ ни в чехъ вероват то поганьское е дело). Гл. таксама ЕСУМ, 4, 578.
Прыстрэ́к 2, прыстрэ́чнік ’расліна марэна’ (ТС). Да папярэдняга слова. Утварэнне па шырока вядомай мадэлі ’хвароба’ — ’расліна, якая ўжываецца супраць хваробы’, параўн. уро́чнік ’расліна Carlina vulgaris L.’ (ад сурокаў).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)