куды́-ко́лечы, прысл.

Абл. Куды-небудзь. [Данілка:] Ужо б даўно са сваёй скрыпачкай паляцеў адгэтуль куды-колечы ў цяплейшую хату. Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

long​2 [lɒŋ] adv. : long ago даўно́;

not long ago няда́ўна;

it won’t take long гэ́та не зо́йме шмат ча́су;

My holiday is 2 weeks long. У мяне двухтыднёвы адпачынак;

all day/week/year long уве́сь дзень/ты́дзень/год;

before long ху́тка, у ху́ткім ча́се, у бліжэ́йшы час

♦

for (so) long до́ўгі час, даўно́;

Long live..! Няха́й жыве́ …!;

so long infml да пабачэ́ння

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

het

уст. там; далёка; даўно;

kiedyś het przed wojną — калісьці, задоўга да вайны;

гл. hen

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

адвы́клы, ‑ая, ‑ае.

Які адвык ад чаго‑н.; нязвычны. [Банжын] даўно не іграў, і рукі, адвыклыя ад клавішаў, спачатку слухаліся дрэнна. Шыцік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заўважа́цца, ‑аецца; незак.

1. Назірацца, адчувацца. За Толікам даўно ўжо заўважаўся той грэх, што называецца маною. Ляўданскі.

2. Зал. да заўважаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ускудла́чыцца, ‑лачуся, ‑лачышся, ‑лічыцца; зак.

Тое, што і ускудлаціцца. Валасы.. [Перагуда], даўно не стрыжаныя, ускудлачыліся і, як купіна, ляжалі на падушцы. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АДАСО́БЛЕНЫЯ ЧЛЕ́НЫ СКА́ЗА,

залежныя кампаненты, якія інтанацыйна і сэнсава выдзяляюцца ў сказе, каб надаць ім большае значэнне і павысіць камунікатыўную дзейнасць. Вызначаюцца немагчымасцю сінтаксічнай спалучальнасці з інш. членамі сказа, не аб’ядноўваюцца з імі ў словазлучэнні, аддзяляюцца ад іх працяглай паўзай, маюць сінтагматычны націск, аслабленую ці ўзмоцненую інтэнсіўнасць маўлення. Адносна свабодна размяшчаюцца ў структуры сказа і на пісьме выдзяляюцца коскай ці працяжнікам.

Адасобленыя члены сказа могуць быць дапасаваныя і недапасаваныя азначэнні («Неба, зацягнутае шэрымі хмарамі, нізка навісла над лесам», У.Карпаў, «Быў у замку дзед Даніла, родам дзесь з-пад Мазыра», Я.Колас), прыдаткі («Салавей, пясняр крылаты, прыляцеў вясной дахаты», Я.Пушча), дапаўненні («Замест цёмнай нуднай ночы — Ясны дзень даўно настаў», У.Хадыка), акалічнасці («Добра ў садзе хадзіць, сустракаючы сонечны ранак», П.Панчанка). Утвараюць сінтаксічна непадзельныя канструкцыі, якія заключаюць у сабе адпаведнае сцвярджэнне ці адмаўленне і выконваюць паўпрэдыкатыўную функцыю («Ужо не вернецца ніколі краса, адцвіўшая даўно», П.Трус) або служаць для канкрэтызацыі асобных словаформаў, выконваючы ўдакладняльна-паясняльную (непрэдыкатыўную) функцыю («Там, далёка, за дамамі, разляглося поле», Я.Колас).

Л.І.Бурак.

т. 1, с. 96

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

бескары́сны, ‑ая, ‑ае.

Які не прыносіць карысці; дарэмны. Даўно ўжо кінуў Сымон пісаць заявы ў розныя інстанцыі — гэта была бескарысная работа. Самуйлёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зае́зджаны, ‑ая, ‑ае.

Знясілены частай і працяглай яздой, работай без адпачынку. Заезджаны конь. // перан. Даўно ўсім вядомы; збіты. Заезджаная тэма. Заезджаны жарт.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шалапу́тнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць шалапутнага. Боўдзілам звалі вяскоўцы Сямёна Кірэйку даўно. Звалі так за яго гультаяватасць, шалапутнасць ды цягу да гарэлкі. Марціновіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)