Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
испуска́тьнесов. выпуска́ць, дава́ць; (распространять) распаўсю́джваць; (выделять)вылуча́ць; (о звуке) абзыва́цца (чым), дава́ць; однако чаще переводится другими глаг. в соответствии со значением сущ.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
куры́цца, курыцца; незак.
1. Слаба гарэць, тлець, вылучаючы многа дыму. На месцы клуба курыліся асмалкі сцен, расцягнутых і залітых.Брыль.Бледная курыцца на сцяне газоўка.Купала./ Пра пахучыя рэчывы. Ладан курыцца.
2.чым і без дап.Вылучаць выпарэнні, лёгкі туман, пару. Адцвілі Вясёлыя пралескі, Увайшлі Усе рэчкі ў берагі. У пуху зялёным Пералескі, Цёплай парай Курацца лугі.Дзеружынскі.А над балотамі паўставаў туман, ад вясенняй вільгаці ледзь прыкметна курыліся лясы.Чарнышэвіч.// Пакрывацца, зацягвацца пылам, снегам і пад. [За выганам] віўся Ліцкі шлях. Ён увесь — на колькі ахапляла вока — быў запоўнены фурманкамі і пешаходамі — жыў, плыў рэчкаю бурліваю. Грукацеў, курыўся пылам.Гартны.
3. Паднімацца ўверх, віцца, кружыцца (пра дым, туман, снег, пыл і пад.). На вуліцы курыўся пыл ад бітай цэглы, сухі, гарачы.Лынькоў.
4.безас. Пра наяўнасць жадання, ахвоты курыць. Добра курыцца ў лесе,.. прыемна пахне над снегам махорка!..Брыль.
5.Зал.да курыць (у 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГЕАГРАФІ́ЧНАЯ АБАЛО́НКА,
ландшафтная абалонка, цэласная абалонка Зямлі, якая ахоплівае верхнюю ч. літасферы, ніжнія слаі атмасферы, біясферу і гідрасферу; адна са сфер Зямлі (гл.Геасфера). Тэрмін прапанаваў сав. географ А.А.Грыгор’еў (1932). Часткі геаграфічнай абалонкі знаходзяцца ў цесным узаемадзеянні, пранікаюць адна ў адну і ўтвараюць адзіную сістэму, для якой характэрна самаразвіццё і адносная раўнавага. Таўшчыня геаграфічнай абалонкі каля 40 км. Адрозніваецца ад інш. частак планеты наяўнасцю жыцця, рэчыва ў трох станах (цвёрдым, вадкім і газападобным), найб. разнастайнасцю відаў і багаццем свабоднай энергіі. У геаграфічнай абалонцы працякаюць экзагенныя і эндагенныя працэсы. Экзагенныя ўтвараюцца ў першую чаргу пад уздзеяннем сонечнай энергіі, нераўнамернае размеркаванне якой на паверхні Зямлі выклікае дыферэнцыяцыю прыродных умоў і ўтварэнне геагр. паясоў, прыродных зон. Для геаграфічнай абалонкі характэрна і рэгіянальная дыферэнцыяцыя, выкліканая формай Зямлі, рознай вышынёй паверхні Зямлі, аддаленасцю ад акіянаў і інш. Эндагенныя працэсы абумоўлены ўнутр. цяплом Зямлі, вулканічнымі, тэктанічнымі і інш. сіламі. З імі звязана ўтварэнне кантынентаў, акіянаў, гор і інш. Заканамернасці геаграфічнай абалонкі: цыклічнасць (рытмічнасць) працякання прыродных працэсаў; кругавароты рэчываў — цыркуляцыя атмасферы, марскія цячэнні, кругаварот вады, біял. кругаварот і інш.; шыротная занальнасць і вышынная пояснасць ландшафтаў. У сувязі з ростам уздзеяння вытв. дзейнасці чалавека на прыроду ў складзе геаграфічнай абалонкі з 1970-х г. пачалі вылучацьсацыясферу і тэхнасферу. Паводле тэорыі В.І.Вярнадскага, у выніку разумнага ўздзеяння чалавека на геаграфічную абалонку яна можа перайсці ў вышэйшую стадыю свайго развіцця — наасферу. Геаграфічную абалонку вывучаюць фізічная геаграфія і землязнаўства.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
abstract
1.[ˈæbstrækt]
adj.
1) абстра́ктны, адця́гнены
Sweetness is abstract; sugar is concrete — Сало́дкасьць — паня́цьце абстра́ктнае; цу́кар — канкрэ́тнае
abstract noun Gram. — абстра́ктны назо́ўнік
abstract number — абстра́ктны лік
2) ідэа́льны; тэарэты́чны
3) Art абстра́ктны
2.[æbˈstrækt]
v.t.
1) абстрагава́ць
2) скарача́ць, рабі́ць рэзюмэ́, рабі́ць вы́піскі
3) выця́гваць, аддзяля́ць, вылуча́ць
3.
n.
1) вы́цяг -у m., каро́ткі зьмест, рэзюмэ́n
2) абстра́ктны твор маста́цтва
•
- in the abstract
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
патыха́ць, ‑ае; незак.
1. Слаба дзьмуць, веяць (пра вецер). Вокны былі расчынены. Знадворку патыхаў цёплы ветрык, ледзь-ледзь калышучы фіранкі.Сабаленка./убезас.ужыв.Вечарэла. Ад возера патыхала лёгкім халадком.Пестрак.Дзень быў ясны, трохі нават гарачы, ад чыстага асфальту патыхала цяплом.Кулакоўскі.Ад снапоў крыху патыхала зляжалай саломай, амаль няўлоўным водарам летняга поля і кветак.Савіцкі.
2.чым. Вылучаць нейкі пах; пахнуць. Дрэмлючы чуў [Павал], як пахла ў хаце новымі ботамі — дзёгцікам патыхаюць боты.Чорны.А з бору цёплая сасна Жывіцай патыхала.І. Калеснік./уперан.ужыв.Нялёгка добрым быць, хоць нам не трэба Ні лёгка запрацаванага хлеба, Ні танных поспехаў, ні скідак, ні удач, Ні вырашаных іншымі задач, Ні тых пахвал, што лёгка раздаюцца Сябрамі за абедзенным сталом, Ні плётак, што вужакамі віюцца І патыхаюць зайздрасцю і злом.Грахоўскі.Нізка стаяла асенняе сонца, і нейкаю маркотаю патыхала ад усяго гэтага цеснага краявіду і ад гэтае вёсачкі, закінутай між балот і лясоў.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́лучыцьсов.
1. вы́делить, отдели́ть;
в. сла́бых ву́чняў у асо́бную гру́пу — вы́делить сла́бых ученико́в в отде́льную гру́пу;
2. вы́двинуть, вы́ставить;
в. кандыдату́ру — вы́двинуть (вы́ставить) кандидату́ру;
3. (отдать в пользование) вы́делить;
в. сро́дкі на будаўні́цтва а́тамнай электраста́нцыі — вы́делить сре́дства на строи́тельство а́томной электроста́нции;
4. вы́брать, найти́;
в. во́льную хвілі́ну — вы́брать (найти́) свобо́дную мину́ту;
5. изда́ть, испусти́ть;
в. пах — изда́ть (испусти́ть) за́пах;
6. излучи́ть; см.вылуча́ць6;
7.тип. вы́делить;
в. тлу́стым шры́фтам — вы́делить жи́рным шри́фтом
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
hében
*
1.
vt
1) падыма́ць; спарт. вы́ціснуць (штангу)
2) павыша́ць, павялі́чваць
die Stímme ~ — павыша́ць го́лас
3) здыма́ць, выма́ць
aus der Érde ~ — выко́пваць з зямлі́
aus den Ángeln ~ — здыма́ць з заве́саў
4) вылуча́ць, падкрэ́слі- ваць, узмацня́ць (фарбы і да т.п.)
die Líebenswürdigkeit zu j-m ~ — быць падкрэ́слена ла́скавым [ве́тлі- вым, прыя́зным] да каго́-н.
3) разм. удава́ць з сябе́, прыкі́двацца
den Dúmmen ~ — выдава́ць з сябе́ ду́рня
4) спарт. стры́мліваць
den Gégner ~ — стры́мліваць сапе́рніка (футбол)
2.
vi рабі́ць сто́йку (пра паляўнічага сабаку)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
па́рыцца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; незак.
1.(1і2ас.неўжыв.). Варыцца ў закрытай пасудзіне пры дапамозе пары.
2. Мыцца ў гарачай лазні з парай. Лазня была прасторная і выгодная. Адна палавіна была адведзена для раздзявальн[і], а ў другой мыліся і парыліся.Колас.Цікава.. [Людвіку] было паглядзець, што за лазня ў беларускай вёсцы і як у ёй трэба парыцца.Кулакоўскі.
3.Разм. Знемагаць, знясільвацца ад духаты, ад спякоты. Баравінчане не надта горача выказваліся за пабудову і не надта горача супярэчылі, хоць гадзіны дзве парыліся ў кажухах.Сташэўскі.З усіх, хто ў зале, бадай адзін.. [Веньямін] парыцца ў чорным пінжаку з вялікімі адвіслымі лацканамі.Навуменка.//перан. Доўга і старанна працаваць над чым‑н., што не ўдаецца. Парыцца над задачай.//перан. Марнавацца, пакутаваць. [Калатухін:] У цябе б, Сізоў, павінна быць светла. Вырваўся так удала! Іншыя там парацца на губе!Мележ.
4.Вылучаць пару пад уздзеяннем цяпла на што‑н. халоднае. Учора дождж.. прайшоў. Парыцца на сонцы вуліца.Колас.— Парыцца зямля, — неяк летуценна кажа Пятрок. — Самая пара сеяць.Хадановіч.
5.Зал.да па́рыць (у 1–5 знач.).
пары́цца, ‑ры́юся, ‑ры́ешся, ‑ры́ецца; зак.
Рыцца некаторы час. Падбяжыць [Бадзюля], адкіне дзверцы, прысядзе, парыецца на ніжняй паліцы, зноў устане і курыць.Пташнікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)