◎ Наву́шніца ’шапка-вушанка’ (акцябр., Мат. Гом.). Відаць, мясцовы наватвор ’шапка, што адзяваецца на вушы, закрывае іх’, параўн., аднак, рус. пск. наушница ’тс’, што можа сведчыць аб адноснай старажытнасці слова на ўсходнеславянскай тэрыторыі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

заткну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., што.

1. чым. Шчыльна закрыць (адтуліну).

З. бутэльку коркам.

З. вушы.

2. за што. Засунуць які-н. прадмет за што-н., куды-н.

З. сякеру за пояс.

◊

Заткнуць за пояс каго (што) (разм.) — перасягнуць каго-н. у чым-н.

|| незак. затыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́драть​II сов. (высечь) разг. вы́хвастаць, адлупцава́ць, вы́лупцаваць, вы́лупіць;

◊

вы́драть за́ уши (кого) накруці́ць ву́шы (каму).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пабра́тацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

1. Стаць пабрацімамі.

2. Уступіць у цесныя, сяброўскім адносіны; пасябраваць. Хлопчык хутка з .. [Зорыным] пабратаўся і цягаў ужо яго за нос і вушы. Гурскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

закаха́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Адчуць пачуццё кахання да каго‑н.; улюбіцца. — Галіна Макараўна закахалася па самыя вушы ў Мятлу і думала, што гэта ніхто не заўважае. Машара.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

саба́чыцца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; незак.

Разм. груб. Сварыцца, лаяцца. Другому падшыванцу Трахім і сапраўды пакруціў бы вушы, а гэтага ён толькі страшыць, не хоча з суседам сабачыцца. Крапіва.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

zakochać się

зак. закахацца;

zakochać się po uszy — закахацца па вушы

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

заты́каць ​1, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Пачаць тыкаць ​1.

заты́каць ​2, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Разм. Пачаць тыкаць ​2.

затыка́ць ​1, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.

Незак. да заткнуць.

•••

Вушы затыкаць — старацца не чуць, не слухаць, не звяртаць увагі на тое, што адбываецца.

Хоць (ты) вушы затыкай — пра моцны крык, шум, стукат і пад.

Хоць (ты) нос затыкай — пра цяжкі, непрыемны пах, дух.

затыка́ць ​2, ‑а́ю, ‑а́еш, ‑а́е.

Незак. да заткаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

жы́лле, ‑я, н., зб.

Разм. Жылы (гл. жыла ў 1, 2 знач.). Крывёю паліліся не толькі шчокі, а і вушы, лысіна, шыя, на якой зараз жа павыпіналася жыллё. Ермаловіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АБЛАВУ́ХА бел. мужчынскі галаўны ўбор, зімовая шапка-вушанка з аўчыны або заечага, лісінага, вавёрчынага ці трусінага футра, пацягнутая зверху сукном. Да асновы яе прышывалі 4 крылы (вушы), пярэдняе і задняе падымалі і звязвалі зверху, бакавыя апускалі ці падвязвалі пад падбародкам. Насілі да пач. 20 ст.

Аблавуха.

т. 1, с. 24

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)