БЯРДЗЯ́НСК
(у 1939—58 Асіпенка),
горад на Украіне, цэнтр раёна ў Запарожскай вобл. Засн. ў 1827. 132 тыс. ж. (1993). Порт на Азоўскім м. Чыг. станцыя. Прам-сць: машынабудаванне (с.-г. і дарожныя машыны, кабель і інш.), харч. (у т. л. рыбная), лёгкая (абутковая, трыкат.), нафтаперапрацоўчая; вытв-сць буд. матэрыялаў (шкловалакно). Пед. ін-т. Краязнаўчы, маст. музеі. Гразевы і прыморскі кліматычны курорт за 5 км ад горада, на беразе Азоўскага м. Развіваецца з канца 19 ст. Шырокія пясчаныя пляжы даўж. каля 20 км. Клімат пераходны ад марскога да кантынентальнага з мяккай зімой, цёплым летам і вял. колькасцю сонечных дзён. Лячэбныя гразі, рапу салёных азёр і заліваў Азоўскага м. выкарыстоўваюць на лячэнне хвароб органаў руху і апоры, сардэчна-сасудзістай і перыферычнай нерв. сістэм, гінекалагічных.
т. 3, с. 407
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
мянту́з, ментуза, м.
Прэснаводная драпежная рыба сямейства трасковых з падоўжаным целам і плямістай скурай. Бабуля садзіцца чысціць ментузоў, а дзед з Рамірам абедаюць. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нады́хацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак., чым і без дап.
Уволю, многа падыхаць. Макар доўга ляжаў, дыхаючы парнай зямлёю, і ніяк не мог надыхацца. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пала́шчыцца, ‑шчуся, ‑шчышся, ‑лічыцца; зак.
Лашчыцца некаторы час. [У час нашай размовы] падбег палашчыцца .. сабачка Рыжман. Лужанін. Часам .. [Веры] вельмі хацелася закрыць кнігу, палашчыцца ў цёплых сонечных промнях. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падгні́лы, ‑ая, ‑ае.
Які падгніў. Мост быў стары, з падгнілых чорных бярвенняў. Мележ. Вера чакала.. [цётку], нецярпліва ходзячы па старой, з падгнілымі маснічынамі хаце. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наска́льны, ‑ая, ‑ае.
Зроблены на скале (пра малюнкі, надпісы, якія адносяцца да старажытных эпох). [Ісак:] — Наскальны малюнак параненага бізона і цяпер здзіўляе сваёй закончанасцю. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нежада́нне, ‑я, н.
Адсутнасць жадання; ухіленне ад чаго‑н. [Леснічыха] чамусьці гаварыла неахвотна. І ў гэтым нежаданні расказваць пра сябе Язэп адчуваў нейкую таямніцу. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паспяшы́ць, ‑шу, ‑шыш, ‑шаць; зак.
Тое, што і паспяшацца. Андрэй паспяшыў падзяліцца радаснай навіной. Асіпенка. Баец апусціў аўтамат і паспяшыў Пракопу на дапамогу. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
патаўсце́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
Стаць тоўстым, таўсцейшым. [Ларыса] пахарашэла. Загарэла. І, здаецца, крыху патаўсцела. Асіпенка. Толькі дзве ніжнія галіны [бярозы] значна патаўсцелі, сталі даўжэйшымі. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прапра́дзед, ‑а, М ‑дзедзе, м.
1. Бацька прадзеда ці прабабкі.
2. толькі мн. (прапра́дзеды, ‑аў). Далёкія продкі. Гэта была старая, прапрадзедамі вытаптаная дарога. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)