вуглявод з групы дыцукрыдаў, складаецца з рэшткаў галактозы і глюкозы. Утвараецца ў малочнай залозе, ёсць у малацэ ўсіх млекакормячых жывёл і чалавека (2·—8,5%), у некат. раслінах. Белае крышт.рэчыва, салодкае на смак, добра раствараецца ў вадзе. Ад браджэння Л. малака атрымліваюць кісламалочныя прадукты. У прам-сці вылучаюць з малочнай сыроваткі. Мае вял. значэнне ў харчаванні. Выкарыстоўваецца ў медыцыне і мікрабіялогіі (гатуюць пажыўныя асяроддзі).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
plastic
[ˈplæstɪk]1.
adj.
1) пля́стыкавы
plastic cups — пля́стыкавыя ку́бачкі
2) плясты́чны
а) a plastic art — плясты́чнае маста́цтва (скульпту́ра)
б) a plastic substance — плясты́чнае рэ́чыва
3) падаўкі́ на ўплы́ў, успрыма́льны
2.
n.
плястма́са f.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Каўчу́к ’каўчук, эластычнае рэчыва, якое здабываецца з млечнага соку некаторых трапічных раслін або штучным спосабам і выкарыстоўваецца для вырабу гумы’ (ТСБМ, БРС). Паводле Фасмера, 2, 211, запазычана з ням.Kautschuk або франц.caoutchouc. Шанскі (2, К, 100) удакладняе, што ў рус. мове гэта слова ўзята з франц. на пачатку XIX ст. і ўпершыню фіксуецца ў слоўніку 1816 г. Франц. слова ўзята з мовы лацінаамерыканскіх індзейцаў. Паводле Фасмера, там жа, крыніцай з’яўляецца слова cahuchuc з індзейскай мовы майнас. Не абгрунтаваны пункт погляду аб запазычанні слова з англ. крыніцы. Гл. Шанскі, там жа.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Па́така, па́тыка ’густое, цягучае, салодкае рэчыва’ (ТСБМ, Нас.), ’нектар’ (Анох.), ’рэдкі мёд’ (Вешт., Маш.), слаўг., шчуч. ’чысты мёд, які выцек з сотаў’ (Яшк., Бел. лекс., 167). Укр., рус.па́тока ’цукровая патака’, ’мёд без воску’, польск.patoka ’мёд, які выцек з воску’, ’патака’, чэш.patoky ’благое піва, якое ўжо выдыхалася’, ’гушча з соладу’, славен.pátoka ’слабое віно’, серб.-харв.па̏тока ’слабая (апошняя) самагонка’, балг.патока ’слабая ракія, сівуха’. Прасл.patoka, утворанае пры дапамозе прыстаўкі pa‑ (< прасл.po‑) ад tekti > цячы́ (гл.) (Мее, Études, 255; Міклашыч, 347; Фасмер, 3, 217; Махэк₂, 438).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
амана́л
[ад ам(оній) + ал(юміній)]
выбуховае рэчыва, у склад якога ўваходзяць амоніевая салетра, алюміній, вугаль, парафін; выкарыстоўваецца ў ваеннай і горнай справе.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
а́мбра
(фр. ambre, ад ар. ’anbar)
1) воскападобнае рэчыва, якое выдзяляецца кашалотамі; выкарыстоўваецца ў парфумерыі;
2) уст. духі́.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
андрастэро́н
(ад андра- + гр. stereos = цвёрды)
рэчыва, якое выдзяляецца з мачой і мае біялагічнае дзеянне мужчынскага палавога гармону.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ахрамаці́н
(ад а- + храмацін)
рэчыва ядра жывёльнай і расліннай клеткі, якое слаба афарбоўваецца пры гісталагічнай апрацоўцы (проціл.храмацін).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ацэтанілі́д
(ад ацэт- + анілін)
арганічнае злучэнне, бясколернае крышталічнае рэчыва; выкарыстоўваецца як гарачкапаніжальны лекавы сродак і ў сінтэзе фарбавальнікаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
гетэрааўксі́н
(ад гетэра- + аўксіны)
хімічнае рэчыва высокай фізіялагічнай актыўнасці, якое ўтвараецца ў раслінах і ўплывае на іх рост.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)