1) тон складоў у стараж.-грэч. мове, які характарызуецца адсутнасцю павышэння голасу. Супрацьпастаўляецца акуту.
2) Від націску ў швед. мове, пры якім склад, што ідзе за складам з асноўным націскам, мае слабы пабочны націск; рух тону пры гэтым характарызуецца як сыходна-ўзыходны.
3) Дыякрытычны знак (`), які абазначае ў франц. мове ступень адкрытасці галосных: pére.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ЛАМІНА́РНАЕ ЦЯЧЭ́ННЕ,
упарадкаванае цячэнне вадкасці (або газу), пры якім яе рух адбываецца слаямі, паралельнымі напрамку цячэння. Назіраецца ў вязкіх вадкасцях, пры малых скарасцях цячэння, пры абцяканні цел малых памераў. З павелічэннем скорасці ў пэўны момант пераходзіць у неўпарадкаванае турбулентнае цячэнне. Тэарэтычна Л.ц. вывучаюцца з дапамогай ураўненняў Наўе—Стокса. Вязкае Л.ц. вадкасці ў трубе вызначаецца Пуазёйля законам.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Жэст ’рух рукі, галавы і г. д.’ Рус., жест, польск.gest. Ст.-бел.жестъ з пачатку XVII ст. (Булыка, Запазыч.). Паколькі рус.жест у 20–30‑я гады XVIII ст. (Біржакова, Очерки, 361), трэба лічыцца з самастойным шляхам запазычання з франц.geste < лац.gestus (з XV ст., Блох-Вартбург, 289), дзе ад gerō ’несці’ (Эрну-Мейе, 273; Вальдэ-Гофман, 1, 595). Калі не з франц., то, можа, з іншай раманскай крыніцы, дзе g > ž.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Па́рус ’умацаваны на мачце кавалак моцнай тканіны, якая надзімаецца ветрам і прыводзіць у рух судна; кавалак тканіны, што нацягнуты на крыло ветранога млына’ (ТСБМ). Рус.па́рус, ст.-рус.парусъ (пад 907 г.). Пэўнай этымалогіі няма. Лічыцца запазычаннем з грэч.φᾶρος, ацціч.φάρος ’тс’ (Міклашыч, 232; Фасмер, Этюды, 145; Праабражэнскі, 2, 19). Супраць Мікала (РФВ, 48, 277), які набліжае да ст.-рус.рухо ’адзенне’, але гэта версія няпэўная ў фанетычных адносінах (гл. яшчэ Фасмер, 3, 210).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыгру́ніць ’прымусіць, змусіць; падагнаць; прымусіць хутчэй рабіць што-небудзь’ (Шат.). Да гру́ніць з той самай семантыкай. Сюды ж прысл. грунь, угру́нь ’бягом, вельмі хутка (бегчы)’ (Гарэц.), грунём ’вельмі хутка; бягом; бегчы з усёй моцы’ (барыс., бых., клім., бялын., Бяльк., Нар. сл., Нар. словатв.), якія працягваюць зыходнае для вытворных прасл.*grǫdnь ’асаблівы конскі алюр; рысь’ (ЭССЯ, 7, 148). Семантычнае развіццё можа выглядаць наступным чынам: ’конскі алюр’ → ’вельмі хуткі, імклівы рух’ → ’прымушэнне рабіць хутчэй’ і г. д.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
акіянагра́фія
(ад акіян + -графія)
раздзел акіяналогіі, які вывучае памеры і глыбіню акіянаў і мораў, характар іх берагоў, будову дна, рух вады, цеплавыя, аптычныя і акустычныя з’явы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
буланжы́зм
[ад фр. G. Boulanger = прозвішча фр. генерала (1837—1891)]
шавіністычны рух у Францыі ў канцы 80-х гадоў 19 ст., накіраваны на ўстанаўленне ваеннай дыктатуры.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
гарві́зм
[ад англ. M. Garwey = прозвішча ідэолага нацыяналістычнага руху ў ЗША (1887—1940)]
буржуазна-нацыяналістычны рух у ЗША пач. 20 ст. за перасяленне неграў у Афрыку.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
ву́лічны Stráßen :
ву́лічны рух Stráßenverkehr m -(e)s;
пра́вілы ву́лічнага ру́ху Stráßenverkehrsordnung f -; Verkéhrsvorschriften pl;
ву́лічны хлапчу́к Stráßenjunge m -n, -n, Gássenjunge m -n, -n;
ву́лічная бі́тва Stráßenkampf m -es, -kämpfe;
ву́лічная пе́сенька Gássenhauer m -s, -
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Gégenzug
m -(е)s, -züge
1) сустрэ́чны рух
2) сустрэ́чная кало́на; сустрэ́чны цягні́к
3) контрме́ра
4) шахм. ход у адка́з
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)