вужы́шча, ‑а, н.

Тоўстая кручаная вяроўка, якой уціскаюць вазы (з сенам, снапамі, бярвеннем і пад.). — То пачакай, я вяроўку вазьму. Павяжам. — [Тамаш] забег у сені і вярнуўся з вужышчам у руках. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фа́ра, ‑ы, ж.

Спецыяльны ліхтар з рэфлектарам на аўтамабілі, трактары і пад. для асвятлення шляху. Жаўтавата-белы сноп святла ад фары разразаў лёгкую шэрань ліпеньскай ночы, выхопліваў з яе прысады. Асіпенка.

[Фр. phare.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

экспазе́, нескл., н.

1. Кароткі змест якога‑н. дакумента, твора і пад.; вытрымка з іх.

2. Кароткае паведамленне прадстаўніка ўрада па якому‑н. пытанню бягучай палітыкі ў парламенце. Выступіць з экспазе.

[Фр. exposé.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

электрасвятло́, ‑а, н.

Электрычнае святло, электрычнае асвятленне. Электрасвятло з-пад прыкрытага газетай абажура падала на зялёную паперу, якой быў засланы стол, з раскіданымі на ёй, спісанымі і чыстымі, белымі лісткамі. Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

подверга́ться возвр., страд. падвяргацца; однако лучше переводить (и чаще так и переводится) сочетаниями вспомогательного глаг. подвергать и возвратными формами этих соответствий (см. подверга́ть), а также оборотами с другими глаг., в частности, в знач. попадать в какое-л. состояние, положение, становиться предметом какого-л. действия; трапля́ць, папада́ць (у што); падпада́ць (пад што); зазнава́ць (што); зве́дваць (што); перано́сіць (што), цярпе́ць (што, ад чаго); адчува́ць (што);

подверга́ться кри́тике падвярга́цца кры́тыцы (крытыкава́цца);

подверга́ться нападе́нию падвярга́цца напа́ду;

подверга́ться побо́ям быць пабі́тым;

го́род три́жды подверга́лся бомбардиро́вке го́рад тро́йчы быў бамбардзірава́ны (бамбардзірава́ўся);

подверга́ться наказа́нию быць кара́ным, кара́цца;

подверга́ться обсужде́нию абмярко́ўвацца, быць на абмеркава́нні;

подверга́ться обстре́лу абстрэ́львацца, быць пад абстрэ́лам;

подверга́ться опа́сности трапля́ць у небяспе́ку;

подверга́ться влия́нию падпада́ць пад уплы́ў;

больны́е подверга́ются опера́ции хво́рым ро́біцца апера́цыя;

подверга́ться экза́мену экзаменава́цца;

подверга́ться взыска́нию падпада́ць пад спагна́нне, не́сці спагна́нне;

подверга́ться де́йствию луче́й падпада́ць пад дзе́янне прамянёў (праме́няў), адчува́ць на сабе́ дзе́янне прамянёў (праме́няў);

подверга́ться гне́ву падпада́ць пад гнеў, зазнава́ць (зве́дваць, перано́сіць, цярпе́ць) гнеў;

э́та страна́ ча́сто подверга́ется наводне́ниям у гэ́тай краі́не ча́ста быва́юць паво́дкі;

он подверга́ется насме́шкам з яго́ смяю́цца, яго́ бяру́ць на смех;

подверга́ться измене́ниям змяня́цца, быць зме́нным;

подверга́ться сомне́нию бра́цца пад сумне́нне;

подверга́ться штра́фу штрафава́цца;

подверга́ться пы́тке катава́цца;

подверга́ться ри́ску рызыкава́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

абысці́, абыду́, абы́дзеш, абы́дзе; абышо́ў, -шла́, -шло́; абыдзі́; зак., каго-што.

1. Рухаючыся па крузе, прайсці вакол каго-, чаго-н.

Ён абышоў кругом сваю сялібу.

2. У ваеннай справе: зайсці ворагу з тылу або з фланга, каб акружыць яго.

Нямецка-фашысцкія войскі абышлі Брэсцкую крэпасць.

3. Прайсці бокам, мінуўшы каго-н.; абагнуць каго-, што-н.

Абысці вёску.

4. перан. Мінуць, не закрануць каго-, што-н.

Ні адна бяда яго не абыдзе.

5. перан. Знарок пазбегнуць, не закрануць чаго-н. у размове, апавяданні і пад.

А. недарэчны выпадак.

6. перан. Не палічыцца з чым-н., не прыняць пад увагу, не ўлічыць чаго-н.

Абысці закон, загад.

7. перан. Пакінуць без павышэння, узнагароды і пад.

8. Прайсці па ўсёй прасторы чаго-н., наведаць розныя месцы.

З песняй абыду я нашу родную краіну.

9. Падысці да кожнага па чарзе.

10. Пашырыцца, стаць усюды вядомым.

Навіна абышла ўвесь раён.

11. Падмануць, ашукаць.

Ён умеў абысці начальства.

12. Перамагчы, узяць верх; выперадзіць.

А. ўсіх на раённых спаборніцтвах.

◊

За вярсту абысці каго-што (разм.) — не мець жадання сустрэцца з кім-, чым-н., убачыць каго-, што-н.

|| незак. абыхо́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць і абхо́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць.

|| наз. абыхо́джванне, -я, н., абыхо́д, -у, М -дзе, м. і абхо́д, -у, М -дзе, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

тры... і трох...

Першая састаўная частка складаных слоў; абазначае: 1) які складаецца з трох частак, раздзелаў і пад., напрыклад: трохкласны, трохпакаёвы, трохтомны, трохпавярховы, трыножак, трыплан; 2) які мае тры аднолькавыя прадметы, прыкметы, уласцівасці і пад., напрыклад: трохвугольны, трохматорны, трохстопны; 3) трайны па масе, па аб’ёму, па даўжыні і пад., напрыклад: трохатамны, трохвалентны, трохдзённы, трохрублёвы, трохпудовы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

по́чва ж.

1. гле́ба, -бы ж.;

2. перен. гле́ба, -бы ж., грунт, род. гру́нту м.; (основание) падста́ва, -вы ж.;

◊

на по́чве (чего) на гле́бе (падста́ве) (чаго);

подгото́вить по́чву (для чего) падрыхтава́ць гле́бу (грунт) (для чаго);

не теря́ть по́чвы под нога́ми не губля́ць гру́нту пад нага́мі;

стоя́ть на твёрдой по́чве стая́ць на цвёрдым гру́нце;

вы́бить по́чву из-под ног вы́біць гле́бу (грунт) з-пад ног;

нащу́пывать (зонди́ровать) по́чву нама́цваць (зандзі́раваць) гле́бу (грунт).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

ахво́чы, ‑ая, ‑ае.

Разм.

1. Які выказвае ахвоту, жаданне на што‑н., да чаго‑н. і пад. Малодшы Марцін да гаспадаркі не быў ахвочы. Карпюк. Каму з вас не цікава І хто з вас не ахвочы Прылегчы спаць на травы Пад зорны полаг ночы. Аўрамчык.

2. Руплівы, старанны. Валя Арэшка была чалавек пакладзісты, ахвочы. Скрыган.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

непрые́мнасць, ‑і, ж.

1. Пачуццё нездавальнення, прыкрасці і пад. Ад непрыемнасці.. [Язэп] моршчыў губы, адварочваў нос. Бядуля. Непрыемнасць асталася ў Алесі ад.. гаворкі з [Рыгорам]. Скрыган.

2. Непрыемнае здарэнне, паведамленне і пад. Непрыемнасці часта налягаюць на цябе найбольш, з таго боку, адкуль іх не чакаеш. Паслядовіч. Я быў упэўнены, што мяне абавязкова чакае нейкая чарговая непрыемнасць. Ляўданскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)