дырхе́м, дырха́м

(ар. dirham, ад гр. drachme = драхма)

1) старажытная арабская сярэбраная манета;

2) разменная манета Іарданіі і Кувейта, роўная 1/10 дынара;

3) грашовая адзінка Марока, роўная 100 сантымам.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

легіён

(лац. legio, -onis)

1) асноўная арганізацыйная адзінка старажытнарымскага войска;

2) асобнае вайсковае фарміраванне ў некаторых замежных краінах;

3) перан. вялікая колькасць, мноства каго-н., чаго-н. (напр. л. зорак).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

меш

(англ. mesh = клетка, ячэйка)

адзінка шчыльнасці перапляценняў драцяных сіт, якая абазначае колькасць адтулін сіта на адрэзку ў адзін дзюйм адну цалю; ужываецца ў ЗША, Вялікабрытаніі і некаторых іншых краінах.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

муніцыпалітэ́т

(фр. Munizipalität, ад лац. municipium = вольны горад)

орган гарадскога або сельскага самакіравання ў некаторых краінах (параўн. магістрат 2);

2) ніжэйшая адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў Аўстраліі, Венесуэле і некаторых іншых краінах.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

флары́н

(іт. florino, ад с.-лац. florenus)

1) старадаўняя фларэнтыйская залатая або сярэбраная манета, прынятая пазней за ўзор у многіх еўрапейскіх краінах;

2) грашовая адзінка Нідэрландаў, роўная 100 цэнтам, галандскі гульдэн.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

БРА́СЛАЎСКІ ПАВЕ́Т,

тэр.-адм. адзінка на Беларусі з пач. 15 ст. да 1940. У 15 — пач. 18 ст. уваходзіў у Віленскае ваяв. ВКЛ як буйная дзярж. адм. адзінка (павет, намесніцтва, дзяржава, староства), у якую ўваходзілі тэр. сучаснага Браслаўскага, часткі Мёрскага і Шаркаўшчынскага р-наў. У 16 ст. падзяляўся на воласці (Апескую, Гарадзішскую, Друйскую, Укольскую і інш.). У выніку адм. рэформы 1565—66 у Браслаўскі павет уключаны мястэчкі Друя, Вята, Відзы, Дрысвяты і інш. тэрыторыі сучаснай Літвы. У гэтых межах існаваў да канца 18 ст. У 1793 яго ўсх. частка далучана да Рас. імперыі, астатняя частка павета пераўтворана ў Браслаўскае ваяводства (існавала да 1795). У складзе Рас. імперыі Браслаўскі павет уваходзіў у Віленскую губ. (у 1797—1801 у Літоўскую губ.). Пл. 5555 кв. вёрст, нас. 210 689 чал. (1897). У 1836 Браслаўскі павет перайменаваны ў Новааляксандраўскі пав., які з 1843 знаходзіўся ў складзе Ковенскай губ., з 1921 у Зах. Беларусі. У 1922 адноўлена назва Браслаўскі павет і ён уключаны ў склад Віленскай зямлі (з 1925 ваяводства). Пл. 4218 км², нас. 124 909 чал. (1919). З вер. 1939 Браслаўскі павет у складзе БССР, уваходзіў у Вілейскую вобл. 15.1.1940 павет скасаваны, на яго тэр. ўтвораны шэраг раёнаў, у т. л. Браслаўскі раён.

т. 3, с. 247

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Плат 1 ’намітка, галаўны ўбор у беларускіх жанчын накшталт рушніка’ (Малч.), ’хустка’ (пруж., Хрэст. дыял.; Касп.; пруж., Сл. ПЗБ; жлоб., Мат. Гом.; дзятл., Сцяшк. Сл.), ’тоўстая хустка, якою накрываюцца паверх верхняй вопраткі’ (кобр., ДАБМ, камент., 945), плато́к ’хустачка’ (Некр.), ’хустка’ (в.-дзв., даўг., Сл. ПЗБ), пла́цік ’палатно, якое ужываецца шапаваламі: намочаны плацік рассцілаюць на стале і на ім раскладваюць слой воўны’ (Дэмб. 2), плату́шка ’хустка, у якую ўвязвалі ежу ў поле’ (паст., Сл. ПЗБ), плато́чак ’пялёнка’ (брагін., Мат. Гом.). Укр. палес. плат ’3–4 м тонкага белага палатна, якім абвіваюць галаву маладой на вяселлі’, зах.-валын. ’пакрывала для нябожчыка’, ’кавалак грубага палатна, у які загортвалі насенне лёну ў час выціскання з яго алею’, бойк. плат, пла́тка ’хустка’, плата́ти ’латаць’; рус. плат ’вялікая хустка’, ’рушнік’, ’абрус’, ’тканіна, павешаная на крыж’, плата́ть ’латаць’, запла́тка ’лапік’; польск. płat ’кавалак палатна, сукна, анучы; ануча, хустка, палотнішча, лата, лахман’; з XV ст. таксама ’кавалак скуры’, płatak ’стракаты конь’; в.-луж., н.-луж. płat ’палатно, тканіна’, płataś ’латаць’, балг. плат ’тканіна, матэрыял’, ст.-слав. плать ’тс’. Прасл. *platъ ’кавалак палатна як грашовая адзінка, тканіна’, якое адносяць да гнязда дзеяслова plesti, pletǫ (Варбат, Этимология–1970, 62–63), і.-е. *plōt‑o‑s ’прымітыўная тканіна, пляцёнка-мата’ (Банькоўскі, 2, 619) < *plet‑, роднаснымі ім можна лічыць літ. platùs ’шырокі’, лат. plats, ст.-грэч. πλατύς ’тс’. Пазней у прасл. *platъ з’явілася значэнне ’кавалак скуры’ (гл. пла́та 2). Буга (Rinkt., 2, 516) для прасл. *platъ выводзіць і.-е. *plā‑to, даючы, такім чынам, магчымасць растлумачыць бел. дыял. платва < польск. płatwa ’бэлька’, płatewka ’аскепак, адколатае дрэва’, płatać ’расшчапляць’, укр. бойк. плата́ти ’адколваць’. З *platъ ’палатно як грашовая адзінка’ ўтварыўся дзеяслоў *platiti > плаці́ць (гл.), а са значэннем ’латка’ — дзеяслоў *platati ’латаць’ (Гаўлава, Etym. Brun., 39).

Плат 2 ’плацеж’ (Нас.), рус. маск. плат ’плата’. Да плат 1 (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

або́л

(гр. obolos)

1) вагавая адзінка, а таксама дробная сярэбраная або медная манета ў Стараж. Грэцыі, роўная 1/6 драхмы;

2) дробная манета вартасцю 1/2 дынара ў заходнееўрапейскіх краінах перыяду феадалізму.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

бекерэ́ль

[фр. A. Becquerel = прозвішча фр. фізіка (1852—1908)]

адзінка актыўнасці нукліда ў радыеактыўнай крыніцы; у Міжнароднай сістэме адзінак (СІ) роўная актыўнасці нукліда, пры якой за lc адбываецца адзін акт радыеактыўнага распаду.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

праві́нцыя

(польск. prowincja, ад лац. provincia)

1) заваяваная старажытнымі рымлянамі тэрыторыя;

2) мясцовасць, аддаленая ад сталіцы ці культурнага цэнтра, перыферыя;

3) адзінка адміністрацыйна-тэрытарыяльнага падзелу ў некаторых краінах, напр. у Італіі, Іспаніі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)