Verbum

вы́мысел, ‑слу, м.

Тое, што створана фантазіяй, уяўленнем. Казачны вымысел. Аўтарскі вымысел. □ Працуючы з маладымі аўтарамі, трэба ставіць перад імі пытанне фантазіі, мастацкага вымыслу. Чорны. Хочаш узлятаць — мацней апірайся на зямлю. Толькі не дазваляй ёй спутваць крылле вымыслу. Лужанін. // Тое, што супярэчыць рэчаіснасць выдумка; хлусня. Вымысел варожых элементаў.

баламу́т, ‑а, М ‑муце, м.

Разм.

1. Чалавек, які ўносіць беспарадак, разлад. Хлопца брала крыўда за бацьку, злосць на Чыкілевіча, як галоўнага звадыяша і баламута. Колас.

2. Прайдоха, інтрыган, спакуснік. [Волька:] — Звязалася з баламутам гэтым, трэба ж, гарадскога хлеба захацелася. У вёсцы, можа, за настаўніка выйшла б... М. Стральцоў.

аб’ектывава́ць, ‑тывую, ‑тывуеш, ‑тывуе; зак. і незак., каго-што.

Увасобіць (увасабляць) што‑н. у чым‑н. аб’ектыўным, рэчыўным, даступным для ўспрыняцця. Магчыма, паэту трэба было аб’ектываваць у самастойным чалавечым вобразе носьбіта той выкрывальнай грамадска-рэалістычнай лініі, якая на працягу ўсёй паэмы змагаецца з няспелымі дробнабуржуазнымі ілюзіямі Перагуда. Бярозкін.

вы́ясніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., што.

Тое, што і высветліць. [Назарэўскі:] — Я тут нядаўна, а ўжо многа чаго выясніў. Чорны. [Рылю і Талашу] трэба было на нешта наважыцца, выясніць сваё становішча, пазбавіцца гэтай няпэўнасці. Колас. Куніцкі ж скрозь быў спакойны. І ў спрэчку ўмешваўся толькі тады, калі нешта сам для сябе выясніў. Скрыган.

загру́знуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. загру́з, ‑ла; зак.

Засесці, завязнуць у чым‑н. топкім, сыпкім. Загрузнуць у балоце. □ Наваліла замець такія гурбы, што з канём загрузнуць можна. Лынькоў. // перан. Заняўшыся чым‑н., апынуцца ў цяжкім становішчы. Азаркевіч зноў загруз у працы і часта нават забываўся, што трэба паесці. Гурскі.

занатава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., што і з дадан. сказам.

1. Запісаць што‑н. для памяці, зрабіць нататку. Я спяшаюся занатаваць у запісной кніжцы пачутае і бачанае. Галавач. // Заўважыць для сябе, адзначыць у памяці. [Дзед Талаш] занатаваў сабе: на людзях трэба быць такім жа асцярожным, як і на балотнай дрыгве. Колас.

запрада́цца, ‑дамся, ‑дасіся, ‑дасца; ‑дадзімся, ‑дасцеся, ‑дадуцца; зак.

Разм. Узяць задатак пад якую‑н. службу, работу пры дагаворы з кім‑, чым‑н. Запрадацца замежнай разведцы. // Поўнасцю падпарадкавацца каму‑н. за якія‑н. выгады. — Не трэба нам і настаўнік, што за аб’едкі з панскага стала запрадаўся панам з душою! Брыль.

засяка́ць ​¹, ‑аго, ‑аеш, ‑ае; незак.

1. Незак. да засячы ​¹.

2. Пападаць, коса падаючы, секучы (пра дождж). Трэба заўважыць, што гуменныя шчыліны аднак пакідалі з такім меркаваннем, каб не засякаў дождж, а зімою вецер не наганяў снегу. Колас.

засяка́ць ​², ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да засячы ​².

кары́сны, ‑ая, ‑ае; ‑а.

1. Які прыносіць карысць. Карысная справа. Карысная заўвага. □ — Я думаю, скончыўшы рабфак, падавацца ва універсітэт. Трэба добра павучыцца, каб быць карысным у жыцці. Колас.

2. Спец. Які складае частку цэлага, выкарыстоўваецца непасрэдна па прызначэнню. Карысная плошча.

•••

Карысныя выкапні гл. выкапень.

Каэфіцыент карыснага дзеяння гл. каэфіцыент.

мудры́ць, ‑ру, ‑рыш, ‑рыць; незак.

Разм. Тое, што і мудраваць (у 2 знач.). І мудрыць [над юшкай] доўга не трэба: перамыў .. [рыбу] ды ў чыгун, чым больш, тым будзе тлусцей ды смачней. Брыль. [Мужчына:] — А хто .. ў санках у цябе па двары катаўся? Ты мне, матка, не мудры. — Адчапіся. Ніхто не катаўся. Пташнікаў.