Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
карці́на, -ы, мн. -ы, -цін, ж.
1. Твор жывапісу, выкананы фарбамі.
Карціны мастака М.
Савіцкага.
2. Тое, што можна бачыць, уяўляць у канкрэтных вобразах.
Карціны прыроды.
3. Адлюстраванне чаго-н. у літаратурным творы.
К. бітвы.
К. жыцця сялян.
4. Агульны стан, выгляд чаго-н.
Клінічная к. захворвання.
5. Частка акта ў драматычным творы, якая патрабуе самастойнай дэкарацыі.
Другая к. першага акта.
6. Кінакарціна, кінафільм (разм.).
У кінатэатры ідзе новая к.
|| памянш.карці́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж. (да 1—3 знач.).
|| прым.карці́нны, -ая, -ае (да 1 знач.).
Карцінная галерэя.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адбі́так, -тка і -тку, мн. -ткі, -ткаў, м.
1. -тка. Адлюстраванне чаго-н. на гладкай бліскучай паверхні ў выніку пераламлення светлавога праменя.
Адбіткі дрэў чарнеюць з вады.
2. -тка. След, які застаўся на чым-н. ад іншага прадмета.
Адбіткі пальцаў на шкле.
Адбіткі птушыных лапак на вільготным пяску.
3. -тка. Тэкст, малюнкі і пад., адціснутыя паліграфічным спосабам.
А. тэксту на паперы.
4. -тку. Перадача ў вобразах і паняццях чаго-н.
А. жыцця ў рамане.
5. -тку. Адзнака, след, знак якіх-н. пачуццяў, уздзеянняў, уплываў.
А. журбы на тварах людзей.
Час кладзе на ўсё свой а.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
адо́лець, -ею, -ееш, -ее; -ены; зак.
1.каго-што. Перамагчы ў барацьбе, асіліць.
А. ворага.
2.перан., што. Пераадолець якія-н. цяжкасці, перашкоды, справіцца з чым-н., перасіліць у сабе якія-н. пачуцці, жаданні; авалодаць чым-н., засвоіць і пад.
А. курс фізікі.
А. цяжкі экзамен.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан., каго-што. Пра які-н. стан: цалкам ахапіць.
|| незак.адо́льваць, -аю, -аеш, -ае; наз.адо́льванне, -я, н.
|| наз.адо́ленне, -я, н. (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
палі́тыка, -і, ДМ -тыцы, ж.
1. Дзейнасць органаў дзяржаўнай улады і дзяржаўнага кіравання, якая адлюстроўвае грамадскі лад і эканамічную структуру краіны, а таксама дзейнасць грамадскіх класаў, партый і інш. класавых арганізацый, грамадскіх груповак, якая вызначаецца іх інтарэсамі і мэтамі.
Міжнародная п.
П. мірнага суіснавання.
2. Падзеі і пытанні грамадскага, дзяржаўнага жыцця.
Цікавіцца палітыкай.
Бягучая п.
3. Характар дзеянняў, накіраваных на дасягненне таго, што вызначае адносіны з людзьмі (разм.).
Хітрая п. ў вас, мы яе навылёт бачым.
|| прым.паліты́чны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Палітычная актыўнасць мас.
П. дзеяч.
Палітычныя навукі.
П. кругагляд.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
~ная ча́стка збро́і — воен. материа́льная часть ору́жия
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прыме́таж.
1. приме́та, знак м.; при́знак м.;
2. приме́та, предзнаменова́ние ср.;
дрэ́нная п. — дурна́я приме́та, дурно́е предзнаменова́ние;
◊ мець на ~ме́це — име́ть на приме́те; име́ть в виду́;
быць на ~ме́це — быть на приме́те;
не падава́ць ~ме́т жыцця́ — не подава́ть при́знаков жи́зни
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
спо́саб, -бу м.
1. спо́соб;
с. вытво́рчасці — спо́соб произво́дства;
с. загарто́ўкі ста́лі — спо́соб зака́лки ста́ли;
2. (характер, порядок чего-л.) о́браз;
прывы́чны с. жыцця́ — привы́чный о́браз жи́зни;
с. праўле́ння — о́браз правле́ния;
◊ мець с. — име́ть профе́ссию (заня́тие);
даць с. — определи́ть; упоря́дочить, пристро́ить
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
АНА́МНЕЗ
(ад грэч. anamnēsis успамін),
сукупнасць звестак аб жыцці хворага і развіцці хваробы, атрыманых апытаннем хворага або з іншых крыніц. Выкарыстоўваецца для ўстанаўлення дыягназу, прагнозу хваробы, выпрацоўкі аптымальных метадаў лячэння і прафілактыкі; адзін з асн. метадаў комплекснага абследавання, вывучэння хворага як асобы, індывідуальнасці; прасцейшы спосаб устанаўлення кантакту паміж хворым і ўрачом. Паводле анамнезу дыягназ хваробы ўстанаўліваецца больш як у 50% выпадкаў. Анамнез хваробы ўключае звесткі аб узнікненні хваробы і цячэнні яе да моманту даследавання, скаргі і адчуванні хворага. Анамнез жыцця ўключае агульныя біягр. звесткі па перыядах жыцця, перанесеныя хваробы, спадчыннасць, сямейнае жыццё, умовы працы і быту, шкодныя звычкі. Асобна вылучаюць фармакалагічны, алергалагічны, экспертна-працоўны анамнез. Пры неабходнасці збіраюць эпідэміялагічны анамнез. Паняцце анамнезу ўжываюць таксама ў ветэрынарыі пры дыягностыцы хвароб свойскіх жывёл.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
А́ДЛЕР
(Adler) Альфрэд (7.2.1870, Вена — 28.5.1937),
аўстрыйскі ўрач-псіхіятр, заснавальнік сістэмы індывідуальнай псіхалогіі. З 1930-х г. жыў пераважна ў ЗША. У аснове яго вучэння прынцып унутр. адзінства псіхічнага жыцця асобы, адсутнасці трывалай мяжы і антаганізмаў паміж свядомасцю і бессвядомым. У тлумачэнні паводзін асобы апіраўся на разуменне канчатковай мэты, да якой імкнецца чалавек, падпарадкоўваючы ёй свае псіхічныя праявы. Паводле Адлера асн. рухаючай сілай развіцця асобы з’яўляецца імкненне да паўнаты і асабістай перавагі, якое рэалізуецца праз механізм кампенсацыі першаснага пачуцця непаўнацэннасці. Зрабіў уклад у распрацоўку праблем псіхапаталогіі, тэорыі сноў, вывучэння сац. фактараў уздзеяння на чалавечую псіхіку. Асн. працы: «Аб непаўнацэннасці органаў» (1907), «Аб нервовым характары» (1912), «(Тэорыя і практыка індывідуальнай псіхалогіі» (1920), «Чалавеказнаўства» (1928), «Сэнс жыцця» (1933) і інш.