вулканіза́тар
(фр. vulcanisateur, ад лац. vulcanus = агонь, полымя)
1) апарат для вулканізацыі дробных каўчукавых прадметаў;
2) работнік, які займаецца вулканізацыяй;
3) рэчыва, якое ў злучэнні з каўчуком утварае гуму.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
даме́н
(фр. domaine, ад лац. dominium = валоданне)
1) спадчьпшае зямельнае ўладанне феадала ў сярэдневяковай Зах. Еўропе;
2) фіз. невялікі ўчастак у рэчыве, які адрозніваецца фізічнымі ўласцівасцямі ад астатняга рэчыва.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
эргастэры́н
(ад фр. ergot = спарыш + гр. stereos = цвёрды)
арганічнае рэчыва, цыклічны спірт групы стэрынаў, які ад дзеяння ультрафіялетавых прамянёў ператвараецца ў антырахітычны вітамін Д2; змяшчаецца ў дражджах, грыбах, злаках.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
эўгено́л
(ад гр. eugenes = шляхетны + -ол)
арганічнае рэчыва, састаўная частка гваздзіковага алею, а таксама іншых эфірных алеяў; выкарыстоўваецца ў зубалячэбнай практыцы як болесуцішальны сродак, а таксама ў парфумернай прамысловасці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
acid
[ˈæsɪd]
1.
n.
1) кі́сьліна f.; кі́слае рэ́чыва n.
2) Chem. кіслата́ f.
2.
adj.
1) кі́слы; сква́шаны; во́йстры
Lemon is an acid fruit — Лімон — кі́слы фрукт
2) Figur. зло́сны, во́йстры, зьдзе́клівы
an acid tongue — во́йстры язы́к
acid looks — кі́слая мі́на
3) Chem. кісло́тны; кі́слы
acid radical — кісло́тны радыка́л
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
agent
[ˈeɪdʒənt]
n.
1) аге́нт -а, прадстаўні́к -а́, упаўнава́жаны -ага, адміністра́тар -а m.
2) та́йны аге́нт
3) пасярэ́днік -а; фа́ктар -у, узбуджа́льнік -а m.
some mosquitos are agents of malaria — некато́рыя камары́ — разно́сьнікі маляры́і
4) Chem. рэ́чыва n.
a catalytic agent — каталіза́тар
5) сро́дак -ку m.
lubrication agent — зма́звальны сро́дак
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
угнае́нне н с.-г.
1. (дзеянне) гл угнойванне;
2. с.-г. (рэчыва) Dünger m -s; Düngemittel n -s,;
хімі́чнае угнае́нне chémischer Dünger, Kúnstdünger m;
збо́рнае угнае́нне Kompóst m -es, -e, Míschdünger m;
ва́пнавае угнае́нне Kálkdünger m;
аргані́чнае угнае́нне orgánisches Düngemittel;
натура́льнае угнае́нне Stálldünger m;
азо́тнае угнае́нне Stíckstoffdünger m;
калі́йнае угнае́нне Kálidünger m;
унясе́нне угнае́нняў Düngen n -s
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Све́чка ‘палачка з тлушчавага рэчыва з кнотам у сярэдзіне, якая служыць для асвятлення’ (ТСБМ, Шымк. Собр., Бяльк.), ‘капелька тлушчу на паверхні вадкай стравы’ (смарг., паст., лаг., в.-дзв., Сл. ПЗБ; Барад.; рас., Шатал.), свяча́ ‘свечка’ (Нас., Ласт.), свеча́ ‘свечка’, ‘прамы сук у сасны’ (ТС), сві́чкі ‘перыяд ад каляд да вадохрышча’ (Сл. Брэс.), све́чнік ‘падсвечнік’ (Ласт., ТСБМ), сьве́чня ‘тс’ (Ласт.), свеча́к ‘светач’ (лях., Сл. ПЗБ). У большасці гаворак ужываецца памяншальная форма ад свяча; параўн. укр. свіча́, рус. свеча́, ст.-рус. свеча, польск. świeca, в.-луж. swěca, н.-луж. swěča, чэш. svíce, славац. svieca, серб.-харв. свијећа, славен. sveča, балг. свещ, макед. све́ка. Прасл. *světja ад асновы *svet‑; гл. Фасмер, 3, 576; Махэк₂, 596, Сной₁, 622. Параўноўваюць з ст.-інд. svetyás ‘белы, светлы’, svetyá; гл. Уленбек, 323; Траўтман, 311; гл. яшчэ БЕР, 6, 545–546; Шустар-Шэўц, 1384–1385; Борысь, 622.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тымя́нка ‘расліна Convallaria majalis’ (Ласт.), тымянкі мн. л. ‘вырачка звычайная, Clinopodium vulgare L.’ (віц., Кіс.). Паводле Ластоўскага, іншая назва расліны, з якой ён пад пытальнікам ідэнтыфікуе ландыш, цімʼян (цімьян), што адпавядае ст.-бел. темъянъ, темианъ, фемианъ, фемиянъ, фимиянъ ‘расліна чабор, Thymus L.’, ‘пахучае рэчыва з гэтай расліны’ (ГСБМ). Найбольш верагодна, што лексема выводзіцца з польск. tymian, tymianek, якія абазначаюць ‘чабор, Thymus L.’, а таксама ‘чысцік, Calamintha L.’, а ў форме temian з’яўляецца сінонімам да чэш. blín ‘блёкат, Hyosciamus L.’ (Махэк, Jména, 205). З другога боку, Clinopodium па-польску называецца storzyszek ‘вырачка’, а першапачаткова ‘казялец ці кураслеп, Anemone L.’ (Махэк, Jména, 201), што сведчыць аб шматлікіх пераносах назваў з адной расліны на другую паводле іх моцнага паху. Польск. tymian, tymianek ‘чабор’, на думку Брукнера (589), было запазычана з ням. Thymian праз лацінскую мову са ст.-грэч. θῡμίᾱμα ‘тое, што курыцца (пра фіміям)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
смала́, ‑ы; мн. смо́лы, смол; ж.
1. Ліпкі пахучы сок, які выдзяляецца хваёвымі і некаторымі іншымі раслінамі. Свеціць сонца. Смала Пацякла дзе-нідзе Па хваёвых ствалах. Бядуля. У пакойчыку было цёпла, ціха, утульна. Пахла смалою свежага дрэва. Колас.
2. Цёмнае вязкае з непрыемным пахам арганічнае рэчыва, якое ўтвараецца пры сухой перагонцы дрэва. Мора сіняе прымчыць да нас вадой Бутэльку к берагу, аблітую смалой, Усю ў дробных ракаўках і ціне. Багдановіч. [Максім:] «Бацькава чайка — старая: смалы і часу на канапачанне спатрэбіцца больш, чым уся яна варта». Брыль. Дзям’ян Хрысцюк і Тодар Касцецкі з другімі мужчынамі тоўстай «бабай» з бярозавага камля заганялі чорныя, вымазаныя смалою палі. Дуброўскі.
3. Разм. Пра назойлівага, надакучлівага чалавека. Не хацелася .. [Сідараву] аддаваць сваю вушанку чужому хлапцу. Але ж гэты чорны прыстаў... Смала, а не чалавек... Чыгрынаў. — Ну і смала ж ты, — пакруціў галавой стары. — Я ж сказаў, што і табе не варта ведаць. Ляўданскі.
4. Спец. (пераважна мн. смо́лы, смол). Спец. Назва некаторых арганічных рэчываў, якія атрымліваюцца сінтэтычным шляхам і выкарыстоўваюцца ў вытворчасці лапу, пластмасы і для іншых мэт. Сінтэтычныя смолы. Каменнавугальная смала. Тарфяныя смолы.
•••
Шавецкая смала — цёмнае вязкае рэчыва для прасмолкі дратвы.
Ліпнуць смалой гл. ліпнуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)