пратрыма́цца сов.
1. в разн. знач. продержа́ться;
п. за по́ручні — продержа́ться за по́ручни;
п. на ўмацава́най пазі́цыі — продержа́ться на укреплённой пози́ции;
высо́кая цана́ ~ма́лася нядо́ўга — высо́кая цена́ продержа́лась недо́лго;
п. з харча́мі да вясны́ — продержа́ться с продово́льствием до весны́;
2. продержа́ться, продо́лжиться, продли́ться;
цёплае надво́р’е ўжо не до́ўга ~ма́ецца — тёплая пого́да уже́ не до́лго проде́ржится (продли́тся)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
му́чыцца несов.
1. му́читься, томи́ться; (от жары, жажды и т.п. — ещё) изныва́ть; (о душевных муках — ещё) терза́ться, страда́ть, изводи́ться, мордова́ться;
2. (з кім, чым і над чым) му́читься (с кем, чем и над чем);
м. над ця́жкай рабо́тай — му́читься над тяжёлой рабо́той;
до́ўга му́чыўся, паку́ль нала́дзіў мато́р — до́лго му́чился, пока́ нала́дил мото́р;
3. страд. (подвергаться пыткам) истяза́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Púppe
f -, -n
1) ля́лька
mit den ~n spíelen — гуля́ць у ля́лькі
2) заал. ку́калка
3) манеке́н
4) капа́ (снапо́ў)
die Gárben in ~en sétzen — ста́віць снапы́ ў ко́пы
bis in die ~n — разм. празме́рна; бесперапы́нна, бескане́чна; ве́льмі далёка; ве́льмі до́ўга
über [álle] ~n — звыш (уся́кай) ме́ры
◊ éinfach ~! — про́ста цудо́ўна!
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
скруці́ць, скручу́, скру́ціш, скру́ціць; скру́чаны; зак.
1. гл. круціць.
2. што. Навіць на што-н.
С. дрот.
С. вуду.
3. перан., каго (што). Перамагчы, скарыць, узяць верх над кім-н.
С. ворага.
4. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан., каго (што). Адолець, авалодаць (пра хваробу).
Дзядулю скруціў раматус.
На тым тыдні так скруціла (безас.), што не магла павярнуцца.
5. перан., што. Не вярнуць доўг, не аддаць належнае; не выканаць абяцанага.
С. пазычаныя грошы.
Узяла кош і скруціла, не вярнула.
С. вяселле.
6. што. Зняць што-н., круцячы.
С. гайку.
7. што. Доўга або неасцярожна круцячы, прывесці ў непрыгоднасць.
Так можна кран с.
8. перан., што. Сапсаваць (жыццё, лёс і пад.) каму-н.
Ты мне жыццё скруціў.
|| незак. скру́чваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. скру́чванне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
зле́гчы, злягу, зляжаш, зляжа; пр. злёг, злегла і злягла, злегла і злягло; зак.
1. Захварэўшы, надоўга легчы ў пасцель. Іван Пракопавіч злёг: цела як разбітае, агнём гарыць галава. Навуменка. — Злёг стары, — сумна паківаў галавой Іван Іванавіч. — Можа, прастудзіўся, а мо гады вінаваты... Даніленка. // Разм. Загінуць у баі. Тысячы галоў зляглі ў крывавай бучы. Колас. [Завішнюк] доўга думаў пра тых, хто рана, заўчасна, злёг у лясной зямлі... Пташнікаў.
2. Прыгнуцца да зямлі, палегчы (пра злакавыя расліны, травы і пад.). Жыта злягло.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бра́згаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Утвараць кароткія звонкія гукі, удараючы чым‑н. па металічных, шкляных і інш. прадметах. За плячыма ў Даражкова была скрынка з інструментам; там бразгалі адно аб адно гаечныя ключы, балты, кастылі. Васілёнак. // чым. Рабіць, выклікаць шум, гукі ўдарамі металічных або шкляных і інш. прадметаў аб што‑н. Нехта ідзе да дзвярэй хаты Рудзінскіх і бразгае клямкаю. Скрыган. У кухні засталася адна маці — яна яшчэ доўга там бразгала посудам. Хадкевіч.
•••
Бразгаць зброяй — пагражаць вайною.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бры́нкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Разм.
1. Адзывацца пры ўдары гукам, падобным да лёгкага звону; дзвынкаць. Брынкае шыба. // Выклікаць ударам такі гук. Нехта доўга брынкаў на кухні пасудай.
2. на чым. Няўмела або ляніва іграць на якім‑н. музычным інструменце. Андрэй Шыбянкоў, як зазвычай, сядзеў, фарсіста закінуўшы нагу за нагу, і брынкаў на вечнай сваёй гітары. Зарэцкі. Я ўжо ўмеў чытаць ноты, сяк-так брынкаў на раялі, і таму вучоба музыцы не была для мяне вялікім цяжарам. Хомчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адсе́яць, ‑сею, ‑сееш, ‑сее; зак., каго-што.
1. Прасейваючы, аддзяліць. Насыпала [маці] свежае жытняй мукі, Пазаддзе адсеяла І асцюкі І доўга пасля, не шкадуючы сілы, Крамянае цеста Мясіла, мясіла. Грахоўскі. // перан. Пазбавіць сваю памяць, свае ўяўленні ад другараднага, неістотнага.
2. перан. У выніку адбору вывесці каго‑н. з ліку, складу чаго‑н., адлічыць.
3. Пасеяць нанава на месцы вымаклага, неўзышоўшага.
4. Закончыць сяўбу. Язэпка ведаў, што як пачынаецца вясна, войт не дасць перадышкі, пакуль не адсеюць усе панскія палеткі. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адча́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак.
1. што. Адвязаць прычал.
2. Адплысці ад берага (аб суднах, лодках і пад.). Воддаль, выбраўшы момант, каб не замінаць руху буксіраў, ад берага адчаліў паром з калгасным грузавіком. Ракітны. // перан. Разм. Адправіцца, паехаць куды‑н. [Марынка:] — Ты думаеш, я намерваюся доўга заставацца тут? Заўтра ж адчалю ў Мінск. Хадкевіч. У горадзе Камені жыла .. родная сястра [Басько] — доктар, і ён адчаліў туды, Дзе не так даўно, як было чуць у вёсцы, яны сумесна купілі дом. Ермаловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
жава́ць, жую, жуеш, жуе; жуём, жуяце; заг. жуй; незак., што.
1. Размінаць ежу або што‑н. зубамі. Дзед, выцягнуўшы з торбы сухую скарынку мёрзлага хлеба, стаў жаваць. Каваль. Тады ардэн пакіне жаваць траву, падыме галаву, захрапе ад незвычайнага гуку ды зноў пачне грызці. Кулакоўскі.
2. перан. Разм. Доўга і нудна гаварыць, разбіраць адно і тое ж. Будзе жаваць цэлую гадзіну адно і тое ж.
•••
Жаваць жвачку — тое, што і жаваць (у 2 знач.).
Жаваць словы — неразборліва, нячленараздзельна гаварыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)