самазабяспе́чвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Забяспечваць сябе чым‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самазапэ́ўніванне, ‑я, н.
Запэўніванне самога сябе ў чым‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
саўдзе́льны, ‑ая, ‑ае.
Звязаны з саўдзелам у чым‑н.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Капо́рка ’маруда’ (в.-дзвін., Сл. паўн.-зах.). Да капаць (гл.) > капацца ’корпацца ў чым-н.’ ’рабіць марудна’. Нарашчэнне ‑ор‑ пад уплывам поркацца ’тс’. Параўн. таксама капоцька (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вірглі́на ’вяргіня’ (рэч., Мат. Гом.). Да вяргі́ня (гл.). Тут адбылося выраўніванне суф. ‑іня на ‑іна. Устаўное ‑л‑ утварае больш характэрнае для бел. гаворак спалучэнне ‑глі, чым гі‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перамані́ць, ‑маню, ‑маніш, ‑маніць; зак., каго-што.
Разм. Зацікавіўшы чым‑н., угаварыць перайсці з аднаго ў другі лагер групу людзей і пад. Пераманіць на свой бок. □ — Чым, чым не прываблівалі мы Мішку, каб пераманіць у свой полк. Лынькоў. Марыйка пераманіла да сябе ў брыгаду самых працавітых дзяўчат. «ЛіМ».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
змага́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.
1. з кім-чым, супраць каго-чаго або без дап. Весці барацьбу, спаборнічаць, супраціўляцца, імкнучыся перамагчы.
З. з ворагамі.
З. з канкурэнтамі.
Жыць і з.
2. з чым, супраць чаго. Імкнуцца знішчыць, выкараніць што-н.
З. з забабонамі.
З. супраць вайны.
3. за што. Дамагацца чаго-н., пераадольваючы перашкоды.
З. за свабоду.
4. з чым і без дап. Уступаць у сутыкненне (пра пачуцці, імкненні).
У ім радасць змагалася з зайздрасцю.
У душы змагаліся два пачуцці.
|| наз. змага́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
абста́віць, -та́ўлю, -та́віш, -та́віць; -та́ўлены; зак.
1. каго-што, чым. Паставіць што-н. вакол каго-, чаго-н.
А. трыбуну кветкамі.
2. што. Уставіць, заставіць што-н. чым-н.
А. паліцы кнігамі.
А. вокны вазонамі.
3. што. Паставіць у пакоі, кабінеце, кватэры мэблю, набыць абстаноўку (у 1 знач.).
А. дом мэбляй.
А. кабінет.
4. перан., што. Стварыць умовы, абставіны для правядзення чаго-н.
Добра а. юбілей.
5. перан., каго-што. Дасягнуць большых поспехаў, апярэдзіць каго-н. у чым-н. (разм.).
А. канкурэнтаў.
|| незак. абстаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
прасі́ць, прашу́, про́сіш, про́сіць; незак.
1. каго (што), чаго, аб кім-чым і з інф. Звяртацца да каго-н. з просьбай аб чым-н.
П. дапамогі. П. літасці.
2. каго (што), за каго (што), аб кім (чым). Клапаціцца аб кім-н., заступацца за каго-н.
П. за таварыша.
3. каго (што). Запрашаць, зваць.
П. гасцей за стол.
4. што. Назначаць цану (разм.).
Колькі просіш за хату? (якая цана?).
5. што і без дап. Жабраваць (уст.).
П. міласціну.
|| зак. папрасі́ць, -рашу́, -ро́сіш, -ро́сіць (да 1—3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
саба́ка, -і, мн. -і, -ба́к, м.
1. Свойская млекакормячая жывёліна сямейства сабачых.
Пародзісты с.
Паляўнічы с.
2. перан. Пра злога, шкоднага чалавека (разм., лаянк.).
◊
Вось дзе сабака закапаны (разм.) — вось у чым сутнасць справы.
Сабакам сена касіць (жарт.) — знаходзіцца невядома дзе і займацца невядома чым.
Сабаку з’есці на чым (разм.) — быць вопытным у якой-н. справе.
У сабакі вачэй пазычыць (пазычыўшы) (разм., асудж.) — згубіць сумленне.
|| памянш. саба́чка, -і, мн. -і, -чак, м. (да 1 знач.).
|| прым. саба́чы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)