varnish

[ˈvɑ:rnɪʃ]

1.

n.

1) ляк -у m., паліту́ра f.

2) лякіро́ўка f.

The varnish on the table has been scratched — Лякіро́ўка на стале́ была́ паскрэ́баная

3) гля́нец -цу, бляск -у m., паліту́ра f.

4) Figur. прыкрыцьцё n., ма́ска f.

She covers her selfishness with a varnish of good manners — Яна́ прыкрыва́е свой эгаі́зм ма́скай до́брых мане́раў

2.

v.t.

лякава́ць, палі́раваць

3.

v.i.

маскава́цца

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

within

[wɪˈðɪn]

1.

prep.

1) у ме́жах, на праця́гу чаго́

within the man’s powers — у ме́жах людзкі́х сі́лаў

within a week — на праця́гу ты́дня

2) у сярэ́дзіне, уну́тры чаго́

2.

adv.

1) у сярэ́дзіне, унутры́

The house has been painted within and without — Дом быў пафарбава́ны ўсярэ́дзіне й зво́нку

2) у сабе́, у душы́

to keep one’s grief within — трыма́ць свой боль у сабе́

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

check​2 [tʃek] v.

1. правяра́ць, кантралява́ць; рэвізава́ць; параўно́ўваць;

check with звяра́ць; супада́ць

2. спыня́ць; стры́мліваць;

check oneself стры́млівацца;

check one’s anger/laughter стры́мліваць свой гнеў/смех;

check the enemy’s advance прыпыня́ць рух праці́ўніка напе́рад

3. chess аб’яўля́ць шах

4. AmE здава́ць бага́ж у ка́меру захо́ўвання

5. AmE ста́віць пту́шачку (знак праверкі)

check in [ˌtʃekˈɪn] phr. v. рэгістрава́цца (у гасцініцы, гатэлі, аэрапорце)

check out [ˌtʃekˈaʊt] phr. v. расплаці́цца за гасці́ніцу/гатэ́ль і з’е́хаць, вы́пісацца з гасці́ніцы/гатэ́ля

check up [ˌtʃekˈʌp] phr. v. правяра́ць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Пі́льна, пі́льня, пі́льно, пі́лна, пілне, пілно ’вельмі, настойліва’, ’неаслабна’, ’уважліва’, ’тэрмінова’, ’не адрываючыся, не паднімаючыся з гнязда’, ’старанна’, ’абавязкова’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Мядзв., Юрч., Яруш., Мал., Варл., Касп., Бяльк., Сл. ПЗБ, ТС; бялын., Янк. Мат.; Карскі, Труды; Мат. Маг.; Бяльк.), пі́льненечка ’ўважліва’ (Ян.); пільнава́ць, пілнава́ць, пільнява́ць, пільнува́ць, пільнова́ті, пільнува́тэ, пілмава́ць ’наглядаць, вартаваць, сцерагчы, сачыць, падпільноўваць, падсцерагаць’, ’старацца’, ’пасціць’, ’няньчыць’, ’марудзіць’; ’старанна працаваць’, ’трымацца гаспадаркі’ (ТСБМ, Шн. 1, Мядзв., Гарэц., Мал., Яруш., Нас.; барыс., Шн. 2; Бір. Дзярж.; Сцяшк. Сл., Шат., Касп., Варл., ТС, Сл. ПЗБ); пільнава́цца ’асцерагацца’ (Варл.), ’прытрымлівацца чаго-н.’ (Шат.), пільнява́цца ’тс’ (шальч., Сл. ПЗБ); пільнува́ння ’падсцераганне’, пільнасць ’асцярожнасць’ (Варл.), ’уважлівасць’ (шальч., Сл. ПЗБ), ’нагляд’ (Скарбы); пільноўка ’вартаванне, нагляданне за чым-н.’ (Нас.); пільны ’неадкладны, тэрміновы’ (навагр., Нар. словатв.), ’акуратны’, ’патрэбны, неабходны’, ’старанны’ (Нас., Шат.) — утворана ад дзеяслова *piliti (Насовіч, 414) > пілі́ць 2 (гл.): прасл. *pil‑ьnъ(jь) > укр. пи́льний, рус. пил́ьный, пи́лен, польск., н.-, в.-луж. pilny, чэш., славац. pilný, ц.-слав. пильнъ; *pil‑ьnъ > *pilьno; *pil‑ьnъ > *pil‑ьn‑ova‑ti: укр. пильнува́ти, рус. паўд. пильнова́ть, польск. pilnować, pilować, н.-луж. pilnowaś se, чэш. ляш. piľovať, славац. pilnovať; не выключана магчымасць запазычання з польск. pilnować (Цвяткоў, Запіскі, 60; Мядзведскі; Булыка, Лекс. запазыч., 185). Тэдэска (Language, 27, 18) мяркуе, што прасл. pil‑ьnъ узнікла шляхам рэдукцыі з *pri‑lьg‑ьnъ, параўн. рус. приле́жный ’які старанна прыкладаецца да чаго-н., аддана прысвячаецца чаму-, каму-н.’ Міклашыч (246) супастаўляе pilьnъ з літ. pil̃nas ’старанны, уважлівы’, якое, аднак, з польск. pilny (Фрэнкель, 1, 591). Ондруш (SlW, 1975, 119) узводзіць прасл. *pil‑ьnъ(jь) ад незахаванага дзеяслова *piti ’рэзаць’ з наступным развіццём семантыкі ’баявы, змагар’ > ’настойлівы, старанны’; Шустар-Шэўц (14, 1064) звязвае лексему з літ. pìlti ’ліць, сыпаць’ > ’хутка цячы’ > ’хуткі, імклівы’; Станкевіч (Зб. Бірнбаўму, 1985, 412) выводзіць прасл. *pilьnъ ад *piliti, а апошняе — ад *pil‑/*pyl‑ ’певень’ (пры першаснай сувязі дзеяслова з семантыкай сексуальнага ўзбуджэння). Прымаючы пад увагу канкрэтныя значэнні ў некаторых слав. прыметнікаў: польск. pili ’свой, родны’, niepili ’чужы, незнаёмы, няродны’, чэш. pile ’клопат’, якое Шаўр (Etym. Brunensia, 109 і наст.) уводзіў у і.-е. гняздо *pei̯t‑ ’клапаціцца’, в.-луж. pilny ’тоўсты, тлусты’. Варбот (БСИ–1998–1999. М., 2000, 24–26) уключае ў кола вытворных гняздо і.-е. *pei̯(ə)‑/*pī̆‑ ’тлусцець’, ’знаходзіцца ў вялікай колькасці’ і прасл. *pilъ(jь), пазней — pilь(jь) са значэннем ’тлусты, тоўсты’ = ’адкормлены’, адсюль — ’свой, родны’. Ад *pilъ(jь) паходзіць дзеяслоў *piliti ’клапаціцца, старацца’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

долг

1. (обязанность) абавя́зак, -зку м.; доўг, род. до́ўгу м.;

гражда́нский долг грамадзя́нскі абавя́зак;

э́то не то́лько наш долг, но и обя́занность гэ́та не то́лькі наш доўг, але і абавя́зак;

счита́ть свои́м долгом лічы́ць сваі́м абавя́зкам;

нару́шить свой долг пару́шыць свой абавя́зак;

2. (взятое взаймы) доўг, род. до́ўгу м.;

возврати́ть долг вярну́ць доўг;

◊

пе́рвым долгом пе́ршым чы́нам; (прежде всего) найпе́рш, перш за ўсё;

по долгу па абавя́зку, з абавя́зку;

отда́ть после́дний долг адда́ць апо́шні доўг (адда́ць апо́шнюю паша́ну);

брать в долг пазыча́ць (у каго);

дава́ть в долг пазыча́ць (каму);

быть, оста́ться в долгу быць, заста́цца ў даўгу́;

долг платежо́м кра́сен посл. што ві́нен, адда́ць паві́нен;

в долгу́ как в шелку́ погов. у даўгу́ як у шаўку́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

Suae quisque fortunae faber

Кожны сам каваль свайго лёсу.

Каждый сам кузнец собственной судьбы.

бел. Куй сам свой лес. Якую кашу зварыш, такую і еш. Як пасцелеш, так і выспішся. Па Хомку і шапка.

рус. Каждый человек кузнец своего счастья. Счастье у каждого под мозолями лежит.

фр. Chacun est artisan de sa propre destinée (Каждый создатель/кузнец собственной судьбы).

англ. Every man is the maker of his own fortune (Каждый сам творец своего счастья).

нем. Jeder ist seines Glückes Schmied (Каждый кузнец своего счастья).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

свяшчэ́нны, ‑ая, ‑ае.

1. Які ўспрымаецца як святасць, прызнаецца боскім. Старажытныя грэкі любілі дэльфінаў, лічылі іх свяшчэннымі жывёламі, якія знаходзяцца пад апекай марскога бога. В. Вольскі. // Які звязаны з рэлігійным абрадам, з рэлігійным культам, які мае адносіны да набажэнства. Свяшчэнны абрад. Свяшчэнныя кнігі. Свяшчэннае абмыванне. □ [Поп:] — А што я пажартаваў словам, успомніўшы свяшчэннае пісанне, дык у царкве — я свяшчэннаслужыцель, а тут — я такі самы чалавек, як і ўсе. Чорны.

2. Які ажыццяўляецца ў інтарэсах рэлігіі, апраўдваецца рэлігіяй. Свяшчэнныя войны.

3. перан. Асабліва дарагі, запаветны, высокааўтарытэтны. [Самарскі сцяг] з’яўляецца свяшчэннай рэліквіяй. «Маладосць». Прыслухоўваўся да свяшчэннага шэлесту старонак запаветных кніг. Гарбук.

4. Высакародны, чысты, узвышаны. Словы ўспомні свяшчэннай прысягі: Жыць і памерці — за родны свой край! Глебка. Наводчык загінуў смерцю храбрых, да канца выканаўшы свой свяшчэнны абавязак перад Радзімай. «Полымя». Дзе б Радзіма мяне не паставіла, Ці варштаты, ці сшыткі рабіць, Доўг свяшчэнны мой — працу любіць: Ёсць закон, залатое ёсць правіла — У жыцці не бывае драбніц! Непачаловіч. // Такі, які вядзецца з вызваленчай мэтай (пра вайну, бой і пад.). Свяшчэнны бой. Свяшчэнная вайна.

5. Недатыкальны, непарушны. Савецкія Узброеныя Сілы зорка ахоўваюць свяшчэнныя рубяжы нашай Радзімы, стваральную працу будаўнікоў камунізма. «Звязда».

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уткну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., што.

1. Прымусіць пранікнуць, увайсці ўглыб, унутр што‑н. вострае, тонкае; усадзіць. Уткнуць іголку ў клубок. □ Уткнуўшы косы ў мокрую ад расы траву, касцы ідуць снедаць. Нядзведскі. Маці нажала крапівы, паслала ў хляве і серп уткнула ў сцяну над дзвярыма. Бядуля. Жур счуў, што гутарку трымаюць пра яго, і тапор свой уткнуў у бервяно. Баранавых. // Сунуць куды‑н., унутр чаго‑н., за што‑н. Я ўткнуў газету ў кішэню, паправіў шалік на шыі і хутка пайшоў да тралейбуса. Мыслівец. Астап пакінуў капаніцу, Ляйчыну ўткнуў за паясніцу, Каб упраўляць сяк-так канём. Трус.

2. Схаваць, укрыць твар, галаву і пад. у што‑н. Па тратуарах, уткнуўшы насы ў каўняры, праходзілі рэдкія пешаходы. Гурскі. Меншы, Косцік.. уткнуў у падушку галаву, раскінуў ручкі. Васілевіч.

3. Уперці ў што‑н. Уткнуць нос у шыбу.

•••

Носа не ўткнуць — тое, што і носа не ўбіць (гл. убіць).

Уткнуць нос у што, куды — засяродзіцца на чым‑н., захапіцца чым‑н.

Уткнуць (уваткнуць, усунуць, уставіць) свае тры грошы — умяшацца ў чужую гаворку, калі не просяць; сказаць што‑н. неўпапад.

Уткнуць (уваткнуць, усадзіць, усунуць) свой нос (язык) — умяшацца не ў сваю справу.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

схілі́ць сов.

1. (нагнуть) склони́ть, наклони́ть;

с. галаву́ — склони́ть го́лову;

2. перен. (да чаго) склони́ть (к чему); привле́чь;

с. да ўцёкаў — склони́ть к побе́гу;

с. на свой бок — склони́ть на свою́ сто́рону;

◊ с. галаву — (перад кім, чым) склони́ть го́лову (перед кем, чем);

с. кале́ні — (перад кім, чым) преклони́ть коле́ни (перед кем, чем)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

stanowisko

stanowisk|o

н.

1. пасада;

wysokie ~o — высокая пасада;

2. вайск. пазіцыя;

~o obserwacyjne — назіральны пункт;

3. пункт погляду (гледжання); пазіцыя;

bronić swego ~a — абараняць свой пункт погляду (сваю пазіцыю);

stać na ~u, że ... — стаяць на пазіцыі, што...

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)