Агітава́ць (БРС). Словаўтваральны паланізм XX ст. Гл. Гіст. мовы, 2, 143.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ашчу́рыцца ’пралупіць вочы’ (Гіст. мовы, 2, 59). Ад шчурыцца ’прыжмурваць вочы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сыба́ ’хіба’ (драг., З нар. сл.; Ск. нар. мовы). Гл. сіба.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
corrupt1 [kəˈrʌpt] adj.
1. амара́льны, зага́нны, дрэ́нны, ке́пскі, благі́; сапсава́ны;
a corrupt political system, full of violence зага́нная паліты́чная сістэ́ма, пабудава́ная на насі́ллі
2. карумпі́раваны, несумле́нны, схі́льны да ха́бару, прада́жны;
a corrupt judge прада́жны суддзя́;
corrupt practices кару́пцыя
3. скажо́ны, перакру́чаны; невераго́дны; няпэ́ўны;
a corrupt form of French скажо́ная фо́рма францу́зскай мо́вы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
naturalize, BrE -ise [ˈnætʃrəlaɪz] v.
1. дава́ць грамадзя́нства; атры́мліваць грамадзя́нства;
She was naturalized in Spain. Яна атрымала іспанскае грамадзянства.
2. запазыча́ць, запазы́чваць (словы, выразы з іншай мовы);
This word was naturalized into/in English in the 20th century. Гэтае слова ўвайшло ў англійскую мову ў XX стагоддзі.
3. акліматызава́цца; прыжыва́цца, прыма́цца (пра жывёл, расліны)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ЗІЗА́НІЙ (Тустаноўскі) Лаўрэнцій
(сапр., верагодна, Куколь; 1550-я г., мяст. Тустынь, цяпер Івана-Франкоўскай вобл., паводле інш. звестак с. Пацеліч Львоўскай вобл., Украіна — каля 1634),
бел. педагог, царкоўны дзеяч, перакладчык. Брат С.Зізанія. Працаваў выкладчыкам у правасл. брацкіх школах Львова (да 1592), Брэста (1592—95), Вільні (1595—97), хатнім настаўнікам у крычаўскага старосты Б.Саламярэцкага (1597—1600), князёў А.Астрожскага (1600—03) і Я.Карэцкага (да 1618). У 1596 у Вільні ў брацкай друкарні выдаў азбуку «Наука ку читаню и розуменю писма словенского», у якую ўключыў «Лексіс...» — тлумачальны слоўнік (на 1061 слова), што аблягчаў разуменне стараслав. мовы, набліжаў навучанне да жывой мовы народа, пашыраў кругагляд вучняў, а таксама «Грамматіку словенскую съвершенного искуства осми частій слова».
Граматыка і азбука З. зрабілі значны ўплыў на развіццё мовазнаўчай навукі ўсх. і паўд. славян. З 1619 настаўнік у Кіева-Пячэрскай лаўры, перакладаў з грэч. мовы, рэдагаваў кнігі. У 1626 прывёз у Маскву рукапіс кнігі «Катэхізіс», дзе на бел. мове выклаў звесткі аб прыродзе і даў сваё тлумачэнне царк. догматаў (яго погляды абвешчаны ерэтычнымі). У перапрацаваным выглядзе «Катэхізіс» выд. ў Маскве ў 1627, перавыд. ў Гродне 1783, 1787 і 1788. У 1627 вярнуўся на Украіну, у сваіх казаннях выкарыстоўваў звесткі са стараж. філасофіі і гісторыі.
Тв.:
Лексис Лаврентія Зизанія... Київ, 1964;
Грамматіка словенска. М., 1980 (факс. выд.).
Літ.:
Ботвинник М.Б. Лаврентий Зизаний. Мн., 1973.
М.Б.Батвіннік.
т. 7, с. 65
т. 7, с. 65
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Дрэ́ўка 1 ’дрэўка (сцяга і г. д.)’ (БРС). Запазычанне з рус. дре́вко ’тс’ (у рус. мове гэта, паводле Шанскага, 1, Д, Е, Ж, 188, рус. утварэнне на базе запазычанага са ст.-слав. мовы слова дре́во < дрѣво).
Дрэ́ўка 2 ’цурка (для палення)’ (БРС), дрэ́ўкі ’тс’ (Шат.). Відавочнае запазычанне з польск. мовы. Параўн. польск. drzewka (мн. л.) ’дровы’. Можна думаць і пра самастойнае ўтварэнне гэтага слова ў бел. мове на базе запазычанага з польск. мовы дрэ́ва (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бана́льны. Рус. бана́льный, укр. бана́льний. Запазычанне з франц. мовы: франц. banal (< франк. ban ’выгнанне і г. д.’; падрабязна гл. Клюге, 47). Гл. Фасмер, 1, 120; Шанскі, 1, Б, 30–31; таксама MESz, 1, 236. Няясна, ці трэба думаць пра пасрэдніцтва рус. мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гардэро́б (БРС). Рус. гардеро́б (з 1722 г.), укр. гардеро́б. Запазычанне з франц. garderobe ’тс’. Бел. мова атрымала гэта слова, відавочна, праз пасрэдніцтва рус. мовы. Гл. Фасмер, 1, 393; Шанскі, 1, Г, 28–29 (які, аднак, пытання аб ролі рус. мовы не ставіць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Архітэ́ктар. Слова адзначаецца ўжо ў Бярынды (побач з формай архитектон), але ў XIX ст. больш звычайнай была форма архітэкт (Нас.), таму можна меркаваць, што сучасная форма замацавалася пад уздзеяннем рускай мовы (< зах.-еўрап.). Форма архітэ́кт праз польскую з лацінскай мовы, дзе з грэчаскай.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)