Verbum

з-пад і (перад збегам зычных) з-па́да, прыназ. з Р.

1. Абазначае накіраванасць дзеяння з якога-н. месца, што знаходзіцца пад чым-н.

Выбрацца з-пад снегу.

2. Абазначае накіраванасць дзеяння, паяўлення з якога-н. месца, што знаходзіцца каля чаго-н.

Прыехалі з-пад Баранавіч.

3. Указвае на вызваленне ад якога-н. становішча, стану і пад.

Выйсці з-пад агню.

Уцячы з-пад варты.

4. Указвае на былое прызначэнне прадмета як ёмішча для чаго-н.

Бутэлька з-пад малака.

вы́скачыць, -чу, -чыш, -чыць; зак.

1. Скочыўшы, пакінуць якое-н. месца.

В. з лодкі.

Выскачыла з галавы (перан.: забылася; разм.). В. замуж (перан.: паспешна або нечакана выйсці замуж; разм.).

2. Скачучы або таропка выбегшы, выехаўшы, з’явіцца адкуль-н.

Заяц выскачыў з кустоў.

В. насустрач.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Нечакана выпасці, выскачыць.

Нітка выскачыла з іголкі.

4. Недарэчна, не да месца сказаць, зрабіць што-н. (разм.).

В. са сваёй прапановай.

Выскачыў як Піліп з канапель (прымаўка).

|| незак. выска́кваць, -аю, -аеш, -ае.

адку́ль, прысл.

1. пыт. З якога месца, з якой крыніцы, ад каго; ужыв. ў клічна-пытальных сказах пры выказванні нязгоды, адмаўлення чаго-н.

А. едзеце? Толькі кудзеля і будзе...

А. той кужаль.

А. гэта вядома?

2. адноснае. Ужыв. як злучальнае слова для падпарадкавання даданых сказаў месца, даданых азначальных сказаў, даданых дапаўняльных сказаў (у адпаведнасці з суадноснымі словамі «там», «туды», «адтуль», «той» і іншымі ў галоўным сказе).

Мы глянулі туды, а. пачуліся галасы.

◊

Адкуль (толькі) ногі ўзяліся — пра таго, хто хутка ўцякае.

зда́тны, -ая, -ае.

1. Здольны на што-н., схільны да чаго-н., умелы.

З. да навукі.

Паказаць, хто на што з.

2. Зручны, прыгодны для чаго-н.

Месца для начлегу выбралі здатнае.

|| наз. зда́тнасць, -і, ж.

баля́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

1. Тое, што і болька.

2. перан. Недахоп, слабае месца ў дзейнасці, характары, а таксама чалавек з якімі-н. недахопамі, з-за якога бываюць непрыемнасці ў калектыве.

адкамандзірава́ць, -ру́ю, -ру́еш, -ру́е; -ру́й; -рава́ны; зак., каго (што).

Камандзіраваць, накіраваць на працу ці вучобу ў іншае месца, у якую-н. арганізацыю, установу.

А. на курсы механізатараў.

|| незак. адкамандзіро́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. адкамандзіро́ўванне, -я, н.

паўзве́рх.

1. прысл. Вышэй за паверхню чаго-н., над кім-, чым-н.

Глядзець п.

2. прыназ. з Р. Ужыв. з назвамі месца або прадмета, над паверхняй якіх што-н. размяшчаецца, адбываецца, рухаецца.

Вада ішла п. лёду.

прага́ліна, -ы, мн. -ы, -лін, ж.

Месца, не запоўненае тым, што знаходзіцца вакол яго (напр., невялікая палянка ў лесе, светлая пляма на хмарным небе і пад.).

|| памянш. прага́лінка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

улюбёны, -ая, -ае.

1. Зачараваны, захоплены кім-, чым-н.

Улюбёныя ў зямлю людзі.

2. Такі, якому аддаецца перавага ў параўнанні з чым-н. іншым; аблюбаваны.

Улюбёная страва.

Улюбёнае месца адпачынку.

Улюбёная справа.

|| наз. улюбёнасць, -і, ж.