Прыса́ды 1 мн. л. ’дрэвы, пасаджаныя вакол, каля чаго-небудзь (дарогі, вуліцы, будынка і пад.)’ (ТСБМ, Гарэц., Байк. і Некр., Др.-Падб., Касп., Бір. Дзярж., Прышч. дыс., Сл. ПЗБ; слуц., ЛА, 2), прыса́дзі ’прысады’ (Сл. ПЗБ), прыса́да ’шырокая дарога, абсаджаная дрэвамі; дрэвы, пасаджаныя ля (вакол) хаты, сядзібы, сада’ (Шат., Янк. 2, Стан., Сл. ПЗБ, ЛА, 2), прыса́дак ’шырокая дарога, абсаджаная дрэвамі’ (акц., ЛА, 2), прыса́дка ’дрэва ў прысадах, алеі’ (Стан.), ’прысады; алея’ (Яруш.). Ст.-бел. присад ’падсаджаная расліна’ (XVI ст.), якое Крапівін (Межресп. конф., 24) параўноўвае з серб. при́сад ’атожылак, парастак’. Ад прысадзі́ць (гл.). Да семантыкі параўн. яшчэ паліса́да (гл. паліса́д).

Прыса́ды 2 ’два дрэвы, якія растуць адно каля другога, з развілінамі (ра́ламі або казламі), дзе будзе зроблены памост для вулляў-калод (адзёр)’ (Сержп. Борт.). Да прысадзі́ць, г. зн. дрэвы, на якія прыса́джваецца памост, або дрэвы, спецыяльна пасаджаныя блізка адно да аднаго для выкарыстання пры размяшчэнні борці.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

АДЭЛЬСБЕ́РГ

(Adelsberg),

карставая пячора ў Славеніі каля г. Постайна; гл. Пастойнска-Яма.

т. 1, с. 144

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

банке́т ​1, ‑у, М ‑кеце, м.

Урачыста абед ці вячэра з нагоды чаго‑н. або ў гонар каго‑н. У нас сёння з выпадку прэм’еры банкет у рэстаране... Васілевіч. Нямала я быў на банкетах, але Урачыстасці большай не знаю, Як гэта, калі мы раскройваем хлеб З свайго маладога ўраджаю. Танк.

[Фр. banquet.]

банке́т ​2, ‑а, М ‑кеце, м.

Спец.

1. Насып з грунту або камення для засцярогі якога‑н. збудавання (чыгуначнага, гідратэхнічнага). [Каваль] убачыў .. [Паліну] адразу, ледзь машына, ўзышла на шырокі каменны банкет. Савіцкі.

2. Невялікае ўзвышша каля ўмацавальнага вала для зручнасці стральбы з вінтовак. // Пляцоўка для стральбы каля ўнутранага борта пад верхняй палубай ваеннага карабля.

[Фр. banquette.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

касцёр, ‑стра, м.

1. Агонь, распалены з кучы галля, дроў або ламачча; вогнішча. Раскласці касцёр. Партызанскія кастры. □ Нацягалі сухіх шыпулек, ламачча, і скора ўспыхнуў вялізны касцёр. Чарнышэвіч. Садзяцца хлопцы ў шчыльны круг Каля рыбацкага кастра. Смагаровіч.

2. Складзеныя ў пэўным парадку дровы або іншы лясны матэрыял. Дровы складзены ў касцёр, Косцік вешае пілу ў падпаветцы на цвік. Васілевіч. // Абл. Стос, горка. Паміж двух лаў пад абразамі Туліўся стол з двума кастрамі Аладак грэцкіх, як пампушак. Колас.

3. Мацаванне са стоек, складзеных гарызантальна адна на адну ў выглядзе трохвугольных або квадратных калон, якія падпіраюць столь горнай распрацоўкі.

•••

Піянерскі касцёр — урачысты сход піянераў каля кастра.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пялёскацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

Разм.

1. Ударацца аб што‑н., утвараючы пры гэтым шум; плюхацца (звычайна пра ваду). Мора ў гэты час было спакойнае і ляніва пялёскалася аб гальку. Паслядовіч. Голас замоўк, але ўсім здавалася, што ўсё яшчэ адказваюць, адгукаюцца яму і паплавы з шолахам дубоў, і Дняпро, што пялёскаўся ля берага. Караткевіч.

2. Рухацца, перамяшчацца ў вадзе, распырскваючы яе і робячы пры гэтым характэрныя гукі. У недалёкай рачулцы пялёскаліся, відаць, качкі. Лынькоў.

3. Купацца, мыцца, распырскваючы ваду. Каля.. [дачніц], з берага, пялёскаюцца і вішчаць ад захаплення іх дзеці. Васілевіч. З задавальненнем пялёскалася .. [Людміла] каля студні. Місько.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

праве́зці сов.

1. в разн. знач. провезти́;

шафёр ~вёз мяне́ каля́ тэа́тра — шофёр провёз меня́ во́зле теа́тра;

п. два кіламе́тры — провезти́ два киломе́тра;

п. пасажы́ра без біле́та — провезти́ пассажи́ра без биле́та;

2. прокати́ть;

~вязі́ мяне́ на машы́не! — прокати́ меня́ на маши́не!

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Паляндві́ца ’мяса вышэйшага гатунку з сярэдняй часткі свіной тушы каля хрыбта, якое вэндзяць або вяляць’ (ТСБМ), поленві́ца, полені́ца, полендры́ца, полембі́цы (ТС), палямбі́ца (Сцяшк. МГ, З нар. сл.), паляндві́ца, палендві́ца, палянгві́ца, палямбі́ца, палендры́ца, паляндры́ца, паляні́ца (Сл. ПЗБ), палэ́бніца, полэ́бныця (Сл. Брэс.). З польск. polędwica ’тс’, як і рус. полендви́ца (гл. Фасмер, 3, 308), якое ад lędźwie мн. л. ’бёдра’ (гл. лядзвя) (Брукнер, 297; Бернекер, 1, 705 і наст.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Сіпа́к 1, сіпе́ц ‘пясчаная глеба сівага колеру’ (Сцяшк.), параўн. сіпу́н ‘сыпун, пясок каля рэчкі’ (Бяльк.), сіпе́ц ‘пясчаная глеба сівага колеру’ (Жд. 1), сіпэ́ц ‘мокры пясок’ (Сл. Брэс.), сіпе́ль ‘неўрадлівая сівая глеба’ (Варл.). Да сіпець (гл.); параўн. сіпуга.

Сіпа́к 2 ‘грубіян’ (Касп.), параўн. укр. сіпа́к ‘уедлівы начальнік’. Паводле ЕСУМ (5, 256), апошняе выводзіцца з укр. сі́пати ‘тузаць’, што да *sěpati, роднаснага ст.-інд. ksipáti ‘кідае’, гл. сепаць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

by

[baɪ]

1.

prep.

1)

а) блі́зка; по́бач, ля

by a river — каля рэ́чкі, блі́зка рэ́чкі

Sit by me — Сядзь каля́ мяне́

б) паўз, мі́ма; за

a path by the river — сьце́жка паўз рэ́чку

We went by the house — Мы прайшлі мі́ма до́му

2) па, праз

by the way —

а) па даро́зе

б) між і́ншым

to go by the bridge — е́хаць (ісьці́) праз мост

3) (тво́рны склон без прыназо́ўніка)

а) to destroy by fire — зьні́шчыць агнём

б) to travel by train — падаро́жнічаць цягніко́м

4) на

а) (пры мно́жаньні, дзяле́ньні або́ падава́ньні паме́раў)

multiply by two — памно́жыць на два

a room five by six metres — пако́й пяць мэ́траў на шэсьць

б) to sell by the pound — прадава́ць на фу́нты

в)

taller by a head — вышэ́йшы на галаву́

larger by half — бо́льшы на пало́ву

5) зго́дна з чым

by agreement — зго́дна з умо́вай

by law — зго́дна з зако́нам

6) каля, не пазьне́й, як

be there by nine o’clock — будзь там каля́ дзявя́тае гадзі́ны

7) у, у ча́се

by day — удзе́нь

by night — уно́чы

8) па

step by step — крок па кро́ку, паступо́ва

little by little — пакрысе́

2.

adv.

1) тут жа, каля́

near by — блі́зка

2) мі́ма, паўз

days gone by — міну́лі дні

A car dashed by — Пране́слася а́ўта

3) набо́к, збо́ку; недалёка

to put something by — пакла́сьці не́шта збо́ку

•

- by all means

- by and by

- by and large

- by chance

- by oneself

- by the by

- by the way

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

ВАКАЯ́МА,

горад у Японіі, на Пд в-ва Хонсю. Адм. ц. прэфектуры Вакаяма. Каля 500 тыс. ж. (1990). Порт каля паўд. ўвахода ў зал. Осака. Буйны цэнтр чорнай металургіі, тэкст. прам-сці; хім., нафтаперапр., інструментальныя, лесаперапрацоўчыя, рыбакансервавыя прадпрыемствы; электрамашынабудаванне. Ун-т. Стараж. замак.

т. 3, с. 463

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)