це́ла, -а, мн. -ы, цел, н.

1. Матэрыя, рэчыва, што так ці інакш абмежавана ў прасторы; асобны прадмет у прасторы.

Цвёрдае ц.

Газападобнае ц.

Геаметрычнае ц.

2. Арганізм чалавека або жывёлы ў яго знешніх, фізічных формах.

Часткі цела.

3. Тулава, корпус чалавека, жывёлы, птушкі.

Ц. ў сіняках.

4. Асноўная частка, корпус чаго-н. (спец.).

Ц. гарматы.

◊

(Быць) у целе (разм.) — быць поўным, укормленым, сытым.

Спасці з цела (разм.) — схуднець.

Трымаць у чорным целе каго (разм.) — сурова, строга абыходзіцца з кім-н.

|| памянш. це́льца, -а, мн. -ы, -аў, н. (да 2 знач.).

|| прым. цяле́сны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

Цялесныя ўласцівасці шара.

Духоўныя і цялесныя сілы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

assay

[əˈseɪ]

1.

v.

1) прабава́ць, выпрабо́ўваць; дасьле́даваць, спраўджа́ць, правяра́ць

2) аналізава́ць сплаў ці руду́

This ore assays high in gold — Гэ́тая руда́ бага́тая зо́латам

2.

n.

1) аналі́з -у m., про́ба f

2) выпрабава́ньне n.; до́сьлед -у, тэст -у, экза́мэн -у m.

3) аналізава́нае рэ́чыва

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

concrete

[ˈkɑ:nkri:t]

1.

adj.

1) канкрэ́тны, рэчаі́сны; рэа́льны

2) цьвярды́, зацьвярдзе́лы (рэ́чыва)

3) [kɑ:nˈkri:t] бэто́нны

a concrete sidewalk — бэто́нны хо́днік

2.

n.

1) бэто́н -у m.

2) канкрэ́тнае паня́цьце, ідэ́я або́ тэ́рмін

3.

v.t.

заліва́ць бэто́нам, пакрыва́ць бэто́нам

4.

v.i.

1) цьвярдзе́ць

2) застыва́ць

3) бэтанава́ць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

ангіятэнзі́н

(ад ангія- + лац. tensus + напружаны)

біялагічна актыўнае рэчыва, якое ўтвараецца ў крыві жывёл і чалавека і рэгулюе артэрыяльны ціск, водна-солевы абмен, стымулюе сакрэцыю. гармонаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

бор​1

(н.-лац. borum, ад с.-лац. borax = салетра)

хімічны элемент, шаравата-чорнае рэчыва, якое ў крышталічным і аморфным станах уваходзіць у склад некаторых мінералаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

бура́кс

(с.-лац. borax, ад ар. bürag)

борнакіслы натрый, бясколернае рэчыва ў выглядзе крышталікаў, якія лёгка раствараюцца ў вадзе; выкарыстоўваецца ў медыцыне, тэхніцы і сельскай гаспадарцы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

грэй

[англ. S. Gray = прозвішча англ. вучонага (1670—1736)]

адзінка паглынутай дозы выпрамянення, роўная энергіі ў 1 джоўль выпрамянення, перададзенага масе абпрамененага рэчыва ў 1 кг.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

жэ́мчуг

(ст.-цюрк. jenčū, ад кіт. čen-ču)

каштоўнае перламутравае рэчыва ў форме зярнят белага, ружовага, жоўтага, радзей чорнага колеру, якое здабываецца з ракавін некаторых малюскаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

індаксі́л

[ад інд(ыга) + гр. oksys = кіслы]

арганічнае злучэнне, светла-жоўтае крышталічнае рэчыва з непрыемным пахам; выпрацоўваецца ў жывёльным кішэчніку, з’яўляецца важным элементам у сінтэзе індыга.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

казеі́н

(фр. caséine, ад лац. caseus = сыр)

бялковае рэчыва, якое здабываецца з малака, асноўная састаўная частка тварагу, сыру; выкарыстоўваецца для вырабу фарбаў, клею, лаку і інш.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)