рашэ́ціць, ‑шэчу, ‑шэціш, ‑шэціць; незак., каго-што.
Прабіваць, рабіць дзіркі ў многіх месцах. Юрка дзесьці дастае патроны і пасля трох «законных» рашэціць мішэнь сваімі. Жычка. [Ворагаў] рашэцілі кулямі ва ўпор, даганялі, білі наводмаш прыкладамі. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рэваншы́зм, ‑у, м.
Імкненне ўзяць рэванш пасля ваеннага паражэння; палітыка падрыхтоўкі новай вайны з мэтай вярнуць пазіцыі, страчаныя ў папярэдняй вайне. Пленум ЦК КПСС пацвердзіў правільнасць палітыкі, накіраванай на выкрыццё рэваншызму і мілітарызму. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самаздаво́ленне, ‑я, н.
Тое, што і самаздаволенасць. Пасля гэтага разважання з самім сабой у Смачнага зноў з’явілася самаздаволенне, што ён, камуніст Смачны, змог званне партыйца, рэвалюцыянера паставіць вышэй пачуццяў сяброўскіх, хай самых моцных. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тру́сікі, ‑аў; адз. няма.
Памянш. да трусы. Тут .. [Пазарчук] удзень у адных трусіках вылежваўся на пляжы, кідаўся ў ласкавыя абдымкі мора, а пасля полудня шпацыраваў у лёгкім летнім гарнітуры па алеях прыморскага субтрапічнага парку. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
удаве́ц, удаўца, м.
Мужчына, які не жаніўся пасля смерці жонкі. Фэлькава жонка памерла рана, і дзед жыў удаўцом. С. Александровіч.
•••
Саламяны ўдавец (жарт.) — мужчына, які знаходзіцца ў часовай разлуцы з жонкай (пераклад ням. Strohwitwer).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
упе́рыцца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
Абл. Утаропіцца. Дзед з цікаўнасцю ўперыўся на ўнука. Шынклер. [Мікола] глядзеў на .. [маці] ўпаўшымі, зашклёнымі ад слёз вачыма, а пасля павярнуўся на спіну, уперыўся зрокам у столь і нешта думаў... Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шарахце́ць, ‑хчу, ‑хціш, ‑хціць; незак.
Разм. Тое, што і шархацець. На шыбах шарахціць сухі снег. Шамякін. За лугам, калі пачаліся палі, пад нагамі ў нас шарахцела спачатку ржышча, пасля пачалося вялікае поле бручкі. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Панядзе́лак ’першы дзень тыдня пасля нядзелі’. Агульнаславянскае: рус. понеде́льник, укр. понеді́лок, ст.-рус., ст.-слав. понедѣльникъ, польск. poniedziałek, в.-луж. póndźela, н.-луж. pónżele н. р., палаб. pünedʼela, чэш. pondělí, дыял. pondělek, славац. pondelok, серб.-харв. понѐдељак, понедеонӣк, славен. pon(e)déljek, балг. понеде́лник, понде́лник. З po‑ і nedělja (гл. Фасмер, 3, 324). Махэк₂ (471) узнаўляе прасл. н. р. ponedelьje. Першапачатковае значэнне ’дзень пасля нядзелі’ (гл.). Некаторыя даследчыкі (гл. Фасмер, там жа) мяркуюць аб уплыве народна-лац. feria secunda як nedělja адлюстроўвае ўплыў лац. feria.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Аскада́вец, оскада́вэц ’торбачка для выціскання сыру’ (Вешт.). Пераасэнсаванае, дээтымалагізаванае і ў выніку гэтага страціўшае пачатковае в‑ воскодавьць ’торбачка, у якой адціскаюць (давяць) воск’, параўн. воскодавник салодкая вада, што застаецца пасля прасавання воску’ (Анох.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пек ’густое вязкае або цвёрдае рэчыва чорнага колеру, якое застаецца пасля перагонкі дзёгцю або смалы’ (ТСБМ). З рус. пек смала, дзёгаць’, якое (у пач. XVIII ст.) з гал. pek ’смала’ (Фасмер, 3, 226).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)