Скру́пул ‘малая колькасць, крупинка’ (ТСБМ, Нас., Байк. і Некр.), скру́пулка памянш. (Нас., Байк. і Некр.). З польск. skrupuł ‘дробная адзінка вагі (у аптэкарскай справе)’, таксама як і рус. скру́пул ‘тс’ (Кюнэ, Poln., 97); польскае да лац. scrupulus ‘маленькі востры каменьчык; сумненне, апаска’ (Варш. сл., 6, 181).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
І́сціць ’выконваць’, ’аддаваць узятую ці пазычаную колькасць’, ’задавальняць’, ’рабіць па чыстаму сумленню’ (Нас.), і́сціцца ’здзяйсняцца’ (Нас., Яруш.), ’выплачваць свой доўг’ (Нас.), ст.-бел. истити ’забяспечваць, выплачваць’ (1492 г.) запазычана са ст.-польск. iścić (Булыка, Лекс. запазыч., 78). Адносна семантыкі і словаўтварэння польскага слова гл. Слаўскі, 1, 471.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
су́ма, ‑ы, ж.
1. Лік, які атрымліваецца ў выніку складання дзвюх або некалькіх велічынь. Сума двух лікаў.
2. Агульная колькасць, сукупнасць чаго‑н. Багдановіч класічна выкарыстоўваў і першы і другі сродак [метафару і эпітэт], абапіраючыся на суму сродкаў, а не на паасобныя з іх. Лойка. У суме дзесяці відаў праграмы юнак устанавіў новы рэкорд рэспублікі. Шыцік.
3. Пэўная колькасць грошай. [Вера Паўлаўна:] А большую суму на будаўніцтва вы не маглі вылучыць? Крапіва.
•••
Круглая (кругленькая) сума — пра вялікія грошы.
[Лац. summa.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наабло́мваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
Абламаць вялікую колькасць чаго‑н. Наабломваць галін. □ Успамінаю, як маці мяне .. пасылала на суседскі двор — папрасіць ды наабломваць з іхняга дуба лісту ў агуркі. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
назво́зіць, ‑звожу, ‑звозіш, ‑звозіць; зак., чаго.
Звезці, даставіць за пекалькі прыёмаў вялікую колькасць чаго‑н. Назвозіць камення. □ Увесь ніжні паверх [млына] быў застаўлены мяшкамі: жыта, ячмень, пшаніца. Назвозілі з усяго сельсавета. Кудравец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
панале́пліваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
1. што і чаго. Наляпіць чаго‑н. у розных месцах або на многіх прадметах.
2. чаго. Вырабіць лепкай вялікую колькасць чаго‑н. Паналепліваць фігурак з пластыліну.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паадсыпа́цца 1, ‑аецца; ‑аемся, ‑аецеся, ‑аюцца; зак.
Адаспацца, выспацца — пра ўсіх, многіх. Госці паадсыпаліся.
паадсыпа́цца 2, ‑аецца; зак.
Адсыпацца — пра нейкую колькасць чаго‑н. з усіх або многіх месц і пад.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
налу́шчыць, ‑лушчу, ‑лушчыш, ‑лушчыць; зак., чаго.
1. Ачысціць ад шалупін, якой‑н. абалонкі нейкую колькасць чаго‑н. Налушчыць міску гарбузікаў. Налушчыць гароху.
2. і без дап. Насмеціць шалупіннем. Налушчыць на падлогу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напрабіва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
Прабіць вялікую колькасць чаго‑н. Дом быў злеплены так недарэчна, што вокны ў ім знаходзіліся на розных узроўнях, нібы хто напрабіваў дзірак у сцяне. Маўр.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напрапуска́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
1. каго. Дазволіць вялікай колькасці прайсці, праехаць, пранікнуць куды‑н. Напрапускаць людзей у залу.
2. чаго. Дапусціць вялікую колькасць якіх‑н. пропускаў. Напрапускаць заняткаў. Напрапускаць памылак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)