ухапі́ць, ухаплю́, ухо́піш, ухо́піць; ухо́плены; зак.

1. каго-што. Схапіць, узяць.

У. за хвост.

Стараецца ў. сабе пабольш.

2. перан., што. Хутка, адразу зразумець, улавіць.

Мы адразу ж ухапілі яго думку.

3. што і чаго. З’есці чаго-н. крыху або наспех (разм.).

У. некалькі лыжак супу.

4. што і чаго. Паспець зрабіць што-н., управіцца з чым-н. (разм.).

Работы многа, за дзень не ўхопіш.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Прыпалёўваць ’прымацоўваць’ (пух., Сл. ПЗБ). Да палява́ць 2, палёваць ’тармазіць калком хвост плыта’ (гл.), аднак з больш дакладвай перадачай семантыкі польск. palować ’забяспечваць калкамі; падвязваць (расліны)’. Гл. яшчэ па́ля.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кабы́ла, ‑ы, ж.

1. Самка каня. Жарэбная кабыла. □ Кожны цыган сваю кабылу хваліць. Прыказка.

2. Гіст. Дошка з выразам для шыі і рук, да якой прывязвалі для пакарання бізуном.

•••

Прышый кабыле хвост гл. прышыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падку́рчыцца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; зак.

Сагнуцца, падагнуцца (пра часткі цела). Ногі падкурчыліся. Хвост падкурчыўся. // Сесці або легчы, сагнуўшы або падагнуўшы ногі. Алесь падкурчыўся на лаве і глядзіць, праз цьмяныя шыбы на гразкую вуліцу. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

чарню́шчы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Зусім чорны. За вялікім сталом, які стаяў убаку, за паўквартай гарэлкі сядзеў чарнюшчы бадзяга ў лахманах; на стале ляжаў акраец чэрствага хлеба і хвост селядца, на якім выступіла соль. Гурскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

я́шчары, ‑аў; адз. яшчар, ‑а, м.

1. Атрад млекакормячых, якія маюць прадаўгаватае, пакрытае рагавой луской цела, невялікую галаву, доўгі хвост і кароткія лапы з моцнымі кіпцюрамі.

2. Устарэлая назва некаторых вымерлых паўзуноў і земнаводных.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Рэпулу́ска ’птушка рэпалоў’ (Бяс.). Рус. ре́полов, ре́пел ’тс’, реполиха ’самка рэпалова’, польск. rzepołuch ’канаплянка’. Прасл. *rępelъ/*rępolъ утворана ад *rępъ/*rępь ’хвост’ і суф. *‑elъ/*‑olъ (Трубачоў, Этимология–1964, 7).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

афіу́ры

(ад гр. ophis = змяя + ura = хвост)

клас беспазваночных жывёл тыпу ігласкурых; пашыраны пераважна ў трапічных морах.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Вілахвост ’ліслівец, падлізнік’, віляхвост ’той, хто «віляе хвастом», падліза’ (Бяльк., Нас., Яруш.). Складанае слова: да віляць (гл.) і хвост (гл.) з пераносным значэннем. Блізкія ўкраінскія лексемы вилохвостець ’Podura villosa’ і вилохвостый.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Lúnte

f -, -n

1) кнот

2) хвост (пушнога звера)

◊ ~ ríechen* — разм. адчува́ць небяспе́ку

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)