кінжа́л
(рус. кинжал, ад тур., кр.-тат. chandžar < ар. chandžar)
халодная зброя ў выглядзе вострага з двух бакоў клінка.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
чака́н¹, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Штэмпель для выбівання відарысаў на паверхні металічных вырабаў (манет, медалёў і пад.).
2. Адбітак відарыса на паверхні металічнага вырабу; чаканка.
3. Слясарны інструмент у выглядзе зубіла, прызначаны для чаканкі.
4. Старажытная ручная халодная зброя — разнавіднасць баявой сякеры з доўгім дзяржаннем і насаджаным на яго вузкім лязом у выглядзе дзюбы, а таксама малаткападобным абухом на канцы (гіст.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Або́жня ’пабудова са сценамі для гаспадарчых прылад (ДАБМ), відаць, аднаго паходжання з абозня ’вазоўня, павець для калёсаў’ (БРС, Шат.), ’халодная будыніна для саней і іншых прылад; вялікая і няўтульная хата’ (ДАБМ, слуц., 23) да абоз ’гуж павозак, фурманак’ (Бяльк.) (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Партупе́я ’плечавы паясны рэмень, да якога прышпільваецца халодная зброя, палявая сумка і пад.’ (ТСБМ). З рус. портупе́я ’тс’ (параўн. Крукоўскі, Уплыў, 79), дзе з франц. porte‑épée (Праабражэнскі, 2, 110; Фасмер, 3, 336). З рус. таксама партупе́й‑прапаршчык, партупе́й‑юнкер.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
адры́на, ‑ы, ж.
Халодная будыніна для захоўвання кармоў, сельскагаспадарчага інвентару; пуня. З чыстай рэчкі Быстрыцы Светлай чыстай вадзіцы, А з адрыны Канюшыны, А са свірна макухі, А мякіны з-пад павеці Для кароўкі Пястухі Нанасілі гуртам дзеці. Шушкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
студзянцы́ Месца на балоце, дзе заўсёды халодная вада (Глуск. Янк. II).
□ м. Студзяне́ц Крыч. (Меер, 81), с. Студзяне́ц Касц.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Сту́льцы ‘бульбяныя перапечкі’ (шуміл., ігн., Сл. ПЗБ), ‘густая каша з гарохавай мукі, халодная, парэзаная на шматкі’ (Анім. дад.), ‘стоўчаная ў ступе халодная каша з бульбы’ (Гіл.). Рус. пск. сту́льцы ‘пячэнне з гарохавай мукі, слупкі; слупкі квашаніны’. Відаць, ад стульцы ‘брускі’, памянш. да стулы (гл.), параўн. яшчэ рус. стул ‘рэч, тавар, прыпас у выглядзе абрубка або кола’. Арэальнае ўтварэнне, гл. таксама рус. пск. стульца́, сту́льчик, стуле́чек ‘цвёрды, застылы кусочак’, гл. Лутавінава, Псковские говоры, Ленинград, 1979, 35–38, дзе дапускаецца роднасць з літ. stýgti ‘тырчаць, рабіцца цвёрдым’. У сувязі з гэтым нельга выключыць утварэнне ад стуліць (гл.), параўн. сту́льны ‘сціснуты, збіты, густы’ (Ласт.). Параўн. стыльцы, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
або́зня, ‑і, ж.
Халодная будыніна для захавання калёс, драбін, саней і іншых прылад. На зіму ўсе калёсы сцягнулі ў абозню. // перан. Разм. Вялікае няўтульнае памяшканне. — Можна было б перагарадзіць, каб лепшым часам, — угадваў Андрэеву думку Мацвей. — Навошта ўжо гэтака абозня. Лобан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ко́рцік
(рус. коршк, ад перс. kard = нож)
халодная зброя ў форме кароткага кінжала як прыналежнасць параднай формы марскіх афіцэраў розных дзяржаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
chill2 [tʃɪl] v. ахало́джваць, ахаладзі́ць; асту́джваць, астудзі́ць;
be chilled to the bone празя́бнуць/праме́рзнуць да са́мых ко́стак;
chill smb.’s enthusiasm ахало́джваць чый-н. энтузія́зм/запа́л;
chilled beef хало́дная я́лавічына (страва)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)