умоўная колькасная характарыстыка ўстойлівасці да дэтанацыі маторнага паліва для карбюратарных рухавікоў. Актанавы лік роўны колькасці (аб’ёмных %) ізаактану (актанавы лік прыняты за 100) у яго сумесі з н-гептанам (актанавы лік прыняты за 0). Для кожнага паліва падбіраецца эталонны эквівалент гэтай сумесі. Актанавы лік бензінаў можна павысіць на 4—15 адзінак дабаўкай да 0,1% прысадак, напр.тэтраэтылсвінцу. Звычайна бензіны маюць актанавы лік 76—98.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
азбалі́т
[ад азб(ест) + -літ]
будаўнічы матэрыял з сумесі магнезіяльнага цэменту, апілак і азбеставага валакна.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
амато́лы
[ад амо(ній) + тал(уол)]
выбуховыя рэчывы, якія складаюцца з сумесінітрату амонію з трынітраталуолам.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
сама́н
(цюрк. saman)
цэгла-сырэц з сумесі гліны і сечанай саломы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АКРЫЛАНІТРЫ́Л,
арганічнае злучэнне, вытворнае акрылавай кіслаты, CH2=CH-CN. Мал. м. 53,03. Бясколерная вадкасць з характэрным пахам, tкіп 77,3 °C, шчыльн. 0,80∙103кг/м³. Раствараецца ў вадзе і арган. растваральніках, палімерызуецца.
Атрымліваюць акісленнем сумесі прапілену і аміяку: CH2=CH-CH3 + NH3 + 3O → 3H2O + CH2=CH-CN. Выкарыстоўваюць у вытв-сці поліакрыланітрылу, валокнаў з яго, АБС-пластыку, бутадыен-нітрыльнага каўчуку і інш. супалімераў. Таксічны, сумесі з паветрам выбухованебяспечныя.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
кактэ́йль
(англ. cocktail = літар. пеўнеў хвост)
1) напітак з сумесі розных спіртных вырабаў (віна, лікёру, каньяку) з цукрам і вострымі прыправамі;
2) безалкагольны напітак з сумесі малака, фруктовага соку, марожанага.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
дыстылява́ць
(лац. distillare = сцякаць кроплямі)
ачышчаць перагонкай, раздзяляць вадкія сумесі на фракцыі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
інгрэдые́нт
(лац. ingrediens, -ntis = які ўваходзіць)
састаўная частка хімічнага злучэння або сумесі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АМАНІ́ТЫ,
сумесевыя выбуховыя рэчывы брызантнага дзеяння, у састаў якіх як акісляльнік уваходзіць аміячная салетра NH4NO3. Паводле тыпу гаручага кампанента падзяляюцца на ўласна аманіты — сумесі NH4NO3 з выбуховымі нітразлучэннямі (трынітраталуол, дынітранафталін і інш.) і дынамоны — сумесі з невыбуховым гаручым (торфам, драўніннай мукой, тэхн. маслам, парашком металаў). Біпарныя сумесі NH4NO3 з трынітраталуолам наз. аматоламі, аманіты з дамешкамі алюмінію — аманаламі. У якасці сенсібілізатараў дэтанацыі ўводзяць магутныя выбуховыя рэчывы (нітрагліцэрын, гексаген і інш.), для надання водаўстойлівасці і стабільнасці — спец. дабаўкі (мел, даламіт, крухмал, стэараты некаторых металаў). Выпускаюцца ў выглядзе парашкоў і гранул. Асобная група — воданапоўненыя аманіты, змяшчаюць насычаны водны раствор NH4NO3, які ператвараецца ў гель (акватолы, акваніты). Аманіты малаадчувальныя да мех. уздзеянняў, адносна бяспечныя пры вытв-сці, захоўванні і выкарыстанні.
