Маршча́к ’маршчына’ (ТСБМ, Ян., Жд. 1, Сл. ПЗБ; КЭС, лаг.; навагр., КЭС), маршча́вы, маршчля́вы, маршча́ты ’маршчыністы’, ’які мае зморшчаную паверхню’, ’сабраны ў зборкі’ (Сл. ПЗБ; КЭС, лаг.). Укр.моршо́к ’маршчынка’, рус.перм.морше́нь ’складка, няроўнасць, маршчынка на паверхні’, арханг.мо́рхи, морхи́ ’зборкі, складкі на сукенцы’, ’няроўнасці на адзенні’. Да моршчыць (гл.). Сюды ж маршчак ’лапаць са скуры’ (Янк., 1; бялын., Янк. Мат.; Тураў, КЭС; мазыр., З нар. сл.; глус., Мат. Маг.), які названы так таму, што зверху ў ім скура сабрана ў маршчыны. Укр. сумск. моршень ’абутак, зроблены з аднаго кавалка скуры’ можа быць кантамінацыяй з морщити і рус.поршень ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
crease
[kri:s]1.
n.
1) фа́лда, змо́ршчына f. (у во́пратцы), кант -у m. (на нагаві́цах)
2) лі́нія (у спарто́вых гу́льнях)
2.
v.t.
1) рабі́ць фа́лду, скла́дкі, кант (на по́ртках), пакаме́чыць (суке́нку)
2) падстрэ́ліць (зьвяра́)
3.
v.i.
пакамя́чыцца
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
flute
[flu:t]1.
n.
1) фле́йта f.
2) Arch. жалабо́к -ка́, раво́к -ўка́m., паз -у m., вы́емка f.
3) малы́я, ву́зкія скла́дачкі
2.
v.i.
1) ігра́ць на фле́йце
2) выраза́ць жалабкі́(на калёне)
3) запрасо́ўваць скла́дкі
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
ГАФРЫРАВА́ННЕ
(ад франц. gaufrer прасаваць складкі, выціскаць узор),
наданне ліставым метал. і неметал. матэрыялам складкаватай хвалепадобнай формы; разнавіднасць гібкі. Павышае жорсткасць і трываласць матэрыялаў пры рабоце на выгін і змінанне. Робіцца на выгінальных прэсах або прафілёвачных станах.
Гафрыраваныя ліставая сталь, азбестацэментавыя вырабы ідуць на дахавыя матэрыялы, буд. канструкцыі; кардон — на гука- і тэрмаізаляцыю, выраб тары; дуралюмінавыя лісты выкарыстоўваюцца ў самалётабудаванні. Гафрыруюць таксама тканіны. Пры ручным спосабе гафрыравання тканіну закладваюць у папяровую форму (гафрэ), запарваюць і сушаць; пры прамысл. спосабе апрацоўваюць хім. рэагентамі, закладваюць у шаблоны, прапарваюць у аўтаклавах, потым высушваюць і ахалоджваюць.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
звя́зка, ‑і, ДМ ‑зцы, ж.
1.Дзеяннепаводледзеясл. звязваць — звязаць (у 2 знач.).
2. Некалькі аднародных прадметаў, звязаных разам. Звязка ключоў. Звязка кніг. Звязка гранат.// Група альпіністаў, якія ідуць адзін за адным, звязаўшыся вяроўкай.
3. Сухажылле, якое змацоўвае часткі шкілета або асобныя органы цела. Расцяжэнне звязак. Мышачныя звязкі.
4. Частка суджэння, якая злучае суб’ект з прэдыкатам. Адмоўная звязка.
5. Дапаможны дзеяслоў, які з’яўляецца часткай састаўнога выказніка. Дзеяслоў-звязка «быць».
•••
Галасавыя звязкі — дзве эластычныя складкі на ўнутранай паверхні сценак гартані, якія служаць для ўтварэння гуку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Буракі́1 (мн.) ’страва, прыгатаваная з буракоў’ (Інстр. I, Жд., Шат., Сцяц., Сцяц. Нар.), буракі́ ’тс’ (Касп.). Спецыяльнае ўжыванне мн. ліку ад бура́к (гл.) для абазначэння стравы (суп з пакрышаных буракоў). Падрабязна гл. Сцяц. Нар., 42–43. Чэкман (Baltistica, VIII (2), 1972, 153) лічыць, што бел. слова ўтворана па літоўскай мадэлі (параўн. літ.burõkai ’боршч’, kopū̃stai ’капусняк’).
Буракі2 ’складкі ў халявах ботаў’ (Шн.). Рус.дыял.бура́к ’халявы; кошык з бяросты’. Словы, якія не маюць пэўнай этымалогіі. Фасмер (1, 243), як відаць, лічыць значэнне кошык з бяросты’ першасным (у гэтым значэнні рус.бура́к, мабыць, запазычанне, але дакладная яго крыніца невядомая; указвалі на швед., італ. і чув. мовы; агляд версій гл. Фасмер, там жа).
1.(1і2ас.неўжыв.). Рабіцца няроўным, нягладкім, збірацца ў складкі, маршчыны. Тканіна з шэрсці, ільну і бавоўны, дзе прымешаны лаўсан, не мнецца, прыгожая і трывалая.«Беларусь».
2. Таптацца, пераступаючы з нагі на нагу. Некаторыя моўчкі мяліся каля фурманак, азіраючыся на лес і на ненавісных легіянераў.Колас.Максімка мяўся на адным месцы і маўчаў.Чорны.
3.перан.Разм. Праяўляць нерашучасць, саромецца, вагацца. Хлопец топчацца і мнецца, А нарэшце прызнаецца.Колас.Ахтан мяўся, цягнуў. Проста і ясна не мог адказаць на пытанне.Алешка.
4.Зал.да мяць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наме́ціцца1, ‑ціцца; зак.
Злёгку абазначыцца, стаць бачным. Вузкія бровы [Гудовіча] былі нахмураны, а каля тонкіх вуснаў ледзь намеціліся першыя суровыя складкі.Пятніцкі.У трох месцах [каскі] намеціліся расколіны.Паўлаў.//перан. Абазначыцца ў агульных рысах, наметках. Намеціўся план дзеяння. □ Матыў аб магутнай сіле чалавечай працы намеціўся ўпершыню ў творчасці Багушэвіча, але яшчэ не знайшоў там шматграннага мастацкага ўвасаблення.Ярош.
наме́ціцца2, ‑мечуся, ‑мецішся, ‑меціцца; зак.
Разм. Займець намер, намерыцца. [Вавёрка] спусцілася ўніз па ствалу бярозы — на, маўляў, бяры, — а як толькі я намеціўся яе схапіць — пырснула і знікла ў галлі.Ляўданскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хіста́нне, ‑я, н.
1.Дзеяннепаводледзеясл. хістаць (у 1, 2 знач.); дзеяннеістанпаводледзеясл. хістацца (у 1–3 знач.). Хістанне дрэў. □ І толькі складкі сукенкі ды ледзь прыкметнае хістанне чорных кос на спіне адзначалі яе [Анежкі] рух.Броўка.
3.перан. Нерашучасць, сумненне. Ці зайздросны мой лёс? Ці шчасліва жыву? Каб такое пытанне стаяла ў анкеце, — Я, сябры, без хістання б запоўніў графу: — Так, па-мойму, я — самы шчаслівы на свеце!Гілевіч.Рады творчаму плёну, Мы працуем натхнёна, У нашым руху хістанняў няма.Журба.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скла́дкаIж Fálte f -, -n; Rúnzel f -, -n, Fúrche f -, -n (зморшчына);
скла́дка мясцо́васцігеал Bódenwelle f -, -n, Geländefalte f;
скла́дкі зямно́й кары́геалÉrdfalten pl;
утварэ́нне скла́дак Fáltung f -;
глыбо́кая скла́дка tief éingelegte Fálte;
у скла́дку in Fálten;
скла́дка на штана́х Bügelfalte f;
у дро́бную скла́дку gefáltet
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)