кружо́к, ‑жка, м.
1. Памянш. да круг (у 1, 2 і 3 знач.). Сесці ў кружок. Нарысаваць кружок.
2. Круглая драўляная падстаўка пад скавараду. На драўляны прамаслены кружок паставіла [маці] патэльню з яечняй. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
напе́радзе, прысл. і прыназ.
1. прысл. На нейкай адлегласці перад кім-, чым-н.
Ісці н.
Н. быў лес.
2. прысл. У будучым.
У цябе яшчэ ўсё н.
Н. была цікавая работа.
3. прыназ. з Р. Выражае прасторавыя адносіны: ужыв. пры назве асобы ці прадмета, на некаторай адлегласці перад якімі хто-, што-н. знаходзіцца.
Ісці н. ўсіх.
Сесці н. каго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
мак, -у, мн. -і, -аў, м.
1. Травяністая расліна сямейства макавых з высокім сцяблом і вялікімі, часцей за ўсё чырвонымі кветкамі.
Чырвоныя макі.
2. зб. Насенне гэтай расліны, якое ідзе ў ежу.
◊
Дробным макам рассыпа́цца перад кім (разм., неадабр.) — лісліва дагаджаць каму-н.
Сесці макам (разм., неадабр.) — пацярпець няўдачу ў якой-н. справе.
|| прым. ма́кавы, -ая, -ае.
Макавае зярнятка.
Сямейства макавых (наз.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
уссе́сці, усся́ду, усся́дзеш, усся́дзе; уссе́ў, уссе́ла; усся́дзь; зак., на каго-што (разм.)
1. Наваліцца ўсім сваім цяжарам.
Двое ўсселі на аднаго.
2. Сесці куды-н. у вялікай колькасці.
Мурашкі ўсселі на ногі.
3. перан. З лютасцю напасці.
Глядзі, уссядуць сабакі — не абаронішся.
4. Неўзлюбіўшы каго-н. ці раззлаваўшыся на каго-н., пачаць папракаць, чапляцца.
Усселі на чалавека і не даюць яму жыцця.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
галёш м. гало́ша ж., кало́ша ж.;
◊ се́сці ў г. — сесть в кало́шу (лу́жу);
пасадзі́ць у г. — посади́ть в кало́шу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падку́рчыцца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; зак.
Сагнуцца, падагнуцца (пра часткі цела). Ногі падкурчыліся. Хвост падкурчыўся. // Сесці або легчы, сагнуўшы або падагнуўшы ногі. Алесь падкурчыўся на лаве і глядзіць, праз цьмяныя шыбы на гразкую вуліцу. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паўкіда́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.
Укінуць усіх, многіх або ўсё, многае. Звязаў .. [мужык] Белку, палажыў на воз, а парасят паўкідаў у мяшок. Якімовіч. Мужчыны паўкідалі ў кузаў рыдлёўкі, кіркі, памаглі сесці жанчынам. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
майстрава́цца, ‑руюся, ‑руешся, ‑руецца; незак.
1. Разм. Прыстройвацца, прыладжвацца. Хлопчык прайшоў з цацкамі ў сталовую, там ён завёў аўтамабіль і пусціў, а потым стаў майстравацца, каб сесці на каня. Гурскі.
2. Зал. да майстраваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жэ́рґаць, жа́рґаць, жы́рґаць ’пераступаць, пералазіць, скакаць, крочыць’ (Сл. паўн.-зах., мядз., Нар. словатв.). Зважаючы на выбухное ґ і распаўсюджанне, з літ. žer̃gti, žir̃gti ’расставіць ногі; сесці на каня’, аб якіх гл. Фрэнкель, 1301, 1303, 1291. Гл. Сл. паўн.-зах., 2, 173.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
chair [tʃeə] n.
1. крэ́сла;
sit (down) on a chair се́сці на крэ́сла;
get up from/fall off a chair узня́цца, уста́ць/звалі́цца, упа́сці з крэ́сла;
offer smb. a chair прапанава́ць каму́-н. се́сці
2. ка́федра (у вышэйшай навучальнай установе);
be appointed to a chair атрыма́ць ка́федру;
He holds the chair of mathematics. Ён кіруе кафедрай матэматыкі.
3.: take the chair at a meeting старшы́нстваваць на схо́дзе, ве́сці сход
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)